ABD'den çok sert "insan hakları" eleştirisi

WASHINGTON - ABD Dışişleri Bakanlığı'nın her yıl yaınladığı "İnsan Hakları Raporu"nun 2013 yılı için olanı kamuoyuna sunuldu. Raporda, "sivil yetkililerin güvenlik güçleri üzerindeki etkin kontrolünü sürdürdüğü, ancak güvenlik güçlerinin bazı unsurlarının insan hakları ihlalleri işlediği" kaydedildi. 

"Basın özgürlüğü kısıtlandı"

Türkiye'de yıl içerisindeki "en büyük çaptaki insan hakları ihlallerinin" 4 ana başlıkta sıralandığı raporda, "Hükümetin ifade ve toplanma özgürlüğüne müdahalesi" başlığı altındaki bölümde, "ceza kanunu ve terörle mücadele yasasının ifade, basın ve internet özgürlüğünü kısıtlayıcı birden çok maddeyi içerdiği" ifade edildi. 

"Bireyler hükümeti eleştirmekten korkuyor"

Yetkililerin, ''çok sayıda gazeteciyi hapse attığı ve bu gazetecilerin çoğunluğunun terörle mücadele yasası altında ya da yasadışı bir örgütle bağlantılı olmakla suçlandığı" belirtilen raporda, "oto sansürün yaygın olduğu, çünkü bireylerin, devlet ya da hükümeti eleştirmenin hukuk veya ceza davaları ya da soruşturmaların açılması sonucunu doğurması ihtimalinden korktukları" belirtildi. Raporda, "hükümetin bazı dini, siyasi ve Kürt milliyetçisi ya da kültürel bakış açılarına sempati besleyenleri taciz ettiği ve kovuşturduğu" vurgulandı.  

"Aşırı güç 7 kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu"

Yetkililerin, protestoları dağıtmak için ''aşırı güç kullandığı, gösteriler sırasında aralarında birçok gazeteci, akademisyen, avukat ve öğrencinin de olduğu binlerce kişiyi gözaltına aldığı ve birçoğunu terörle mücadele yasası altında suçladığı" belirtilen raporda, "Özellikle not etmek gerekirse, yetkililer geçen yaz Gezi Parkı protestolarına karşılık verirken aşırı güç kullanarak, 7 kişinin hayatını kaybetmesi dahil, kitlesel zayiata, ifade ve basın özgürlüğünün genel anlamda azalmasına yol açtı" ifadesi kullanıldı. 

"Yargı siyasallaştı"

"Kanunların uygulanması ve yargı idaresi" başlıklı bölümde de, "terörizm ve devlete yönelik diğer tehditlere karşı geniş yasaların ve bu türden davaların kovuşturma sürecindeki şeffaflık eksikliğinin adalete erişimi kısıtladığı'' ifade edilrken, ''yargı sisteminin siyasallaştığı ve aşırı yük yüklendiği" belirtildi.  

Raporda, "yetkililerin, keyfi tutuklamalara girişmeye, duruşma öncesinde uzun ve süresi belirsiz olarak gözaltında tutmaya, süresi uzayan duruşmalar yürütmeye devam ettiği" kaydedildi.  

"Soruşturmaların gizliliğine yönelik talimatların, savunma makamının delillere erişimini sınırladığı ve şüpheliler için yargısal korumaların etkinliğine dair kaygıları artırdığı" ifade edilen raporda, "savcılar ve hakimler arasındaki yakın bağların, usülsüzlük ve taraflılık görünümü verdiği" belirtildi. 

Yolsuzluk için "skandal" nitelemesi

Raporda, "savcılara ve hakimlere sağlanan geniş yetkilerin, özellikle de devlet güvenliğiyle alakalı kapsamlı soruşturmalar sırasında ceza kanunlarının tutarsız ve belirsiz şekilde uygulanmasına sebep olduğu" kaydedildi. Raporda, "Özellikle de, kolluk kuvvetleri ve yargı, '17 Aralık yolsuzluk operasyonu ve onu takip eden skandal sırasında' hükümetin binlerce polis ve savcının görev yerini değiştirmesiyle yürütme organının etkisine maruz kaldı" ifadesi kullanıldı. 

"Kırılgan nüfus tabakası etkin korunmuyor"

"Kırılgan nüfusların yetersiz korunması" başlıklı bölümde de, "hükümetin, kadınlar, çocuklar, eşcinseller dahil olmak üzere kırılgan nüfusları toplumsal suistimal, ayrımcılık ve şiddete karşı etkin biçimde korumadığı, namus cinayetleri dahil olmak üzere kadınlara karşı şiddetin önemli bir sorun olmayı sürdürdüğü ve çocuk evliliklerinin devam ettiği" belirtildi. 

"Yasadışı öldürme ve işkence..."

"Yıl içerisindeki diğer insan hakları problemleri" başlıklı bölümde ise "güvenlik güçlerinin yasadışı olduğu iddia edilen öldürmeleri, emniyet görevlilerinin aşırı güç kullanımı ve işkence iddiaları, cezaevlerindeki kapasitenin ötesinde doluluk ve diğer eksiklikler, dini azınlıklarda olduğu gibi dini özgürlükler üzerindeki kısıtlamalar ve suistimaller, yolsuzluk ve özellikle güneydoğuda olmak üzere hükümetin insan hakları kuruluşları üzerindeki kısıtlamaları" eleştirileri sıralandı. 

Raporda, "cezasız kalmanın bir sorun olmayı sürdürdüğü, hükümetin güvenlik güçlerince kötü muamele ve bunun yanında hükümetin diğer kesimlerindeki yolsuzluk vakalarına dair raporları soruşturduğu, ancak tutuklamalar ve kovuşturmaların sayısının düşük olduğu ve mahkumiyet kararlarına nadir rastlandığı" kaydedildi. 

"Yasal olmayan yollarla geniş çaplı telefon dinlemeleri"

"Kanunların, doğrudan uyuşturucu trafiği, organize suçlar ve teröristlere yönelik olarak, yargı kararıyla sadece ülkenin telekomunikasyon kurumuna telefon dinlemeleri yapmasına izin verdiği" belirtilen raporda, ancak, "yetkililer tarafından yasal ve yasal olmayan yollarla geniş çaplı telefon dinlemeleri ve böceklerle dinlemeler yapıldığına dair tahminlerin, ifade özgürlüğü üzerinde soğuk duş etkisi yarattığı ve insanları ev ve işyerlerinde kendi kendilerine sansür uygulamaya yönlendirdiği" kaydedildi.  

Raporda, "telefonlarının yargı kararı olmadan yasa dışı yollarla dinlendiğine dair birçok siyasi figür ve bireyin iddialarının bulunduğu" belirtildi.  

Raporda, Türk hükümetinin, 3 yıldır devam eden iç savaş nedeniyle ülkelerinden koparılan ve mülteci konumuna düşen Suriyelilerin ihtiyaçlarını karşılama konusunda etkili davrandığı belirtildi.