Niteliksiz eleman, niteliksiz mezun

İhracat hayatımın merdiveni kırk yıla yaslanıyor. Ne mutlu bana ki meslek hayatıma başladığım günlerdeki 1.5 milyar dolarlık ihracatımızın neredeyse yüz katına yaklaşmasını keyifle seyrediyorum. Şimdiden doksan katını görebildik. Bir o kadar keyif duyduğum başka bir olay da ürün ve pazar çeşitliliklerinin her geçen gün artış göstermesi.
Bu güzel sonuçların altında neler yatıyor dersek, benim kişisel görüşüm, cebimizdeki dövizden korkmamamızı sağlayan değişiklikler, ihracatçıyı cesaretlendiren ve sanayiciyi ihracata teşvik eden kararlar yatıyor. Türk insanının, yeni şartlara inanılmaz uyum yeteneğini de tüm bunların önüne koymak gerekiyor.

Dünyanın 17. büyük ekonomisi olduk amma Birleşmiş Milletler verilerine göre ihracat sıralamasında 33. sırada yer alıyoruz. Görünen o ki ekonomik büyüklüğümüzle orantılı bir ihracat büyüklüğüne erişememiş durumdayız.
2 Ağustos Perşembe günü gazetemiz DÜNYA Naki Bakır imzasıyla bir haber vermiş. "Son yıllarda üniversite sayısındaki patlama paralelinde yüksek öğrenimli işsiz sayısında rekor düzeyde artış yaşanırken, en fazla işsiz bırakan bölümlerin başında ise..." diyerek devam eden haberin özü, yüksek öğrenimli işsizler. Bu bize Sayın Rıfat Hisarcıklıoğlu'nun birkaç yıl önce, bir eğitim tesisinin açılış töreninde yaptığı konuşmada kullandığı ifadeleri hatırlattı. Sayın Hisarcıklıoğlu bu konuşmasında, "Anadolu'yu karış, karış geziyorum ve görüyorum ki kahvehaneler işsiz dolu ama sanayicimiz çalıştıracak eleman bulamıyor. Demek ki sorun sadece işsizlik değil, aynı zamanda mesleksizliktir. Zira bizim ihtiyaç duyduğumuz beceriler okullarımızda öğretilmemekte, okullarımızda öğretilen becerilerse işletmelerimizde kullanılmamaktadır. Sanayicimiz vasıflı eleman ararken meslek lisesi ve üniversite mezunları arasında işsizliğin çok yüksek olması, eğitim sistemimizin piyasadan ne kadar kopuk olduğunu gösterir" diyordu.

Sohbetimize katılan dostlarımız hatırlayacaktır, "nitelikli eleman" konusunu ara sıra ele alırız. Haberci arkadaşımızın bize ilettikleriyle, Sayın Hisarcıklıoğlu'nun söylediklerini bir araya getirdiğimizde yine iğneyi kendimize, çuvaldızı da başkasına batıralım diyoruz. Ülkemizde, diğer birçok eğitim kurumları gibi "dış ticaret" ağırlıklı eğitim yapan kurumların, uygulamadan ne kadar uzak oldukları bilinen bir konu. Bunun yanı sıra da buralarda eğitim alan çocuklarımızın staj yapacak işletme bulamadıkları da bilinen başka bir konu. Bunların yanı sıra beni en çok üzen de staj bulabilen çocuklarımıza, normal çalışma ortamı verilmemesi ve bir şeyler öğrenmelerinin sağlanmaması. Daha da kötüsü staj belgelerinin hemen imzalanarak, stajyerlerin işletmeye gelmemelerinin istenmesi. Tüm bunları yapanların, niteliksiz elemanlarla karşılaşmaktan şikayet etmeye hiç mi hiç hakları yoktur.
Teslim şekillerini ezberleyerek sınava giren amma bunların açıklamalarını ve neye yaradıklarını bilmeyen öğrenci firmaya geldiğinde ne işe yarayacak? Ödeme şekillerinin adlarını ezberleyip, hayatında akreditif görmemiş, poliçe tanzim etmemiş, vesaik mukabilinin risklerini anlayamamış biri nasıl iş yapar? Yabancı dili olmayan veya yetersiz seviyede olan birisi, masa başından veya sahada pazar araştırmasını nasıl yapabilir?

Bazıları bana "beyefendi temcit pilavı gibi aynı şeyleri söylüyorsunuz" diyerek şikayet edecek. Etsinler, ben bıkmadan tekrar edeceğim. Nitelikli eleman arıyorsak biz ihracatçılar bu işe el atmalıyız. Bu işler sadece eğitim programları tertiplemekle olmuyor. Uygulama denilen sihirli değneği eline almayanlar, öğrendiklerini büyük bir kısmını eğitim salonunda bırakarak çıkıp gidiyorlar. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) bu işe öncülük edip, bu konunun sağlıklı bir platforma oturtulmasını sağlayabilir. Yine tekrar edeceğim; 500 milyar ABD Doları ihracat cirosu hedefi bile aşılabilir. Yeter ki uyuyan dev olan KOBİ'ler uyandırılsın. İhracat yapmak isteyenler, futbol takımlarının yaptığı gibi, yurt dışından yıldız oyuncu ithal edemezler.
Alt yapıdan oyuncu yetiştirmek gerek. Tesis var amma yönetim karar vermek zorunda.