Altın ticareti de ekonomik anlamda MİT’lik bir konu

Alaattin AKTAŞ
Alaattin AKTAŞ EKO ANALİZ ala.aktas@gmail.com

Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci’yi daha çok Merkez Bankası’nın faiz kararlarına dönük açıklamalarıyla tanıdık. Zeybekci bu kez, Alman istihbaratının Türkiye’yi dinlediğine ilişkin haberler üzerine MİT’i eleştirdi ve “Dinletmeyin kardeşim, siz de onları dinleyin” şeklinde özetlenebilecek bir açıklama yaptı. Aslında MİT de Almanya’yı ya da başka ülkeleri dinliyordu belki; bilemezdik ki. Ne yani MİT, “Biz şu şu şu ülkeleri dinliyoruz” diye açıklama yapacak değildi ya! 

Siyasetçiler özellikle seçim çevrelerine gittiler mi genellikle her konuda fikir beyan etme gereği duyarlar. O hava oluşur zaten. Seçmen; vekilinden, bakanından hemen her konuda açıklama duymayı ister, onu o havaya sokar. Ama doğrusu şimdiye kadar hiçbir bakandan kamuoyu önünde MİT’e dönük böyle bir eleştiri duymamıştık. Sonunda o da oldu! 

Ama doğrusu kamuoyu da bakanlardan biraz başka havalara girmelerini, görev alanlarıyla ilgili açıklama yapmalarını bekleme hakkına sahip, değil mi? Örneğin şu altın ticareti. Konu dış ticaret ve Ekonomi Bakanlığı’nın ilgi alanına giriyor çünkü. 

Türkiye’de bir altın ticareti komedisi sahneleniyor birkaç yıldır. Aslında trajikomik demek daha doğru ya. Geçen yılın aralık ayında ortaya çıkan durumu biliyoruz. Bir ara İran’a yoğunlaşan altın ihracatını gerçekleştiren ve dönemin bazı bakanlarının bu ihracatı canı gönülden desteklemelerini sağlayan kişi de hepimizin malumu. Hani şu cari açığın yüzde 15’ini tek başına kapattığını iddia eden kişi. “Ne yani Türkiye’nin parasını dışarı mı götürmüş, İran’ın parasını buraya getirmiş” diyen “aydın seçmenleri” de unutmadık. 

“Üretmediğimiz bir malı nereden bulduk da satabildik” diye hiç düşünme gereği duymadık bile. Haydi sokaktaki vatandaş bunu irdeleme gereği duymadı, duymuyor. Ya MİT’e Almanya Türkiye’yi dinliyor diye, moda deyimle, “ayar” vermeye kalkışan politikacılar neden şu altın konusuna el atmıyorlar acaba. Konu, ekonomik anlamda tam MİT’lik olmuş durumda oysa. 

Baba-oğul Temeller tarlada çalışırken oğul Temel geçmekte olan uçağı göstermiş, “Baba uçak geçiyor” demiş de, baba da “Elleme gitsin” diye karşılık vermiş ya. Bizim altın işi de öyle mi oldu dersiniz, “Elleme yapsınlar, dokunma geçsinler”... 

Yine zikzak çiziyor 

Altın ticaretindeki hızlı iniş çıkışlar, dış ticaret verilerinin sağlıklı değerlendirilmesini de güçleştiriyor. Son iki yılın ocak-temmuz verileri bu konuda ilginç bir örnek oluşturuyor zaten. 

Geçen yılın ilk yedi ayında 11.8 milyar dolarlık altın ithal etmiştik. Aynı dönemdeki ihracat ise 2.7 milyar dolardı ve altın ticaretinden 9.1 milyar dolar gibi çok yüksek bir açık vermiştik. 

Bu yıla geldik, ithalat çok büyük bir hızla geriledi ve 11.8 milyar dolardan 3.2 milyar dolara indi. Buna karşılık ihracat az da olsa artarak 2.7 milyar dolardan 3 milyar dolara yükseldi. Bunun sonucunda da geçen yılın ilk yedi ayında 9.1 milyar dolar olan altın ticaretindeki açık, bu yıl 211 milyon dolara geriledi. 

Şimdi biz dış ticaret açığını değerlendirirken de, cari açığı değerlendirirken de altın ticaretindeki bu hızlı değişimi dikkate almazsak büyük yanılgıya düşüyoruz. Kaldı ki bu yıl lehte olan değişim, bir bakıyorsunuz bir sonraki yıl aleyhe dönmüş. O zaman da başlıyor, “Altın ticaretinin olumsuz etkisi olmasaydı cari açık şöyle olurdu” türü değerlendirmeler. Ama örneğin bu yıl altından kaynaklanan olumlu etkiden söz edildiğini hiç duymuyoruz. 

Yani altın konusu, son aylarda biraz unutur gibi olsak da önemini koruyor. Baba Temel’in oğluna olan öğüdünü mü dinliyoruz, yoksa istesek de o uçağa müdahale şansımız olmadığı için toprağı çapalamaya devam mı ediyoruz? 

Altın ticareti bir aşağı
bir yukarı (Milyon $)

 İhracatİthalatDenge
Yıllık   
2005132-3.886-3.754
2006637-3.982-3.345
2007972-5.326-4.354
20083.626-4.991-1.365
20094.639-1.6323.007
20102.070-2.523-453
20111.474-6.252-4.778
201213.345-7.6365.709
20133.349-15.128-11.779
Ocak-Temmuz  
20132.673-11.809-9.136
20142.980-3.191-211
Ocak212-387-175
Şubat782-209573
Mart1.488-2391.249
Nisan52-359-307
Mayıs44-665-621
Haziran77-1.151-1.074
Temmuz325-181144

 

 

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar