Amazon ile Washington Post'un 250 milyon dolarlık ilginç evliliği

Garbis Kesisoğlu

gkesisoglu@gmail.com
 

Ağustos ayının ilk haftası Amerikan yazılı basını için gerçek anlamda bir dönüm noktası oldu. The New York Times ile birlikte, Amerika'nın en saygın iki gazetesinden biri olan Washington Post'un sahibi Graham ailesi, 50 yıl sonra havlu atarak yazılı basından çekildi. 1877'de Washington DC'de kurulmuş olan gazeteyi baba Eugene Meyer, 1933'te çok ucuz bir fiyata satın almıştı. Daha sonra gazetenin yönetimini kızı efsanevi patron Katharine Graham
üstlenmişti. Graham, Amerika'nın gelmiş geçmiş en ünlü genel yayın müdürü olan Ben Bradlee ile birlikte dünya basın tarihinde müstesna bir yere sahip olan büyük bir olaya imza atmıştı. Bu ikili, Watergate Skandalı'nı yayımlayarak, 1974'te dönemin Başkanı Richard Nixon'un istifasına sebep olmuştu. Anne Katharine Graham'ın ölümünden sonra Washington Post grubunun yönetimini oğlu Donald Graham ele almıştı. İlginç bir şahsiyet olan Donald Graham, 2004'de İstanbul'da yapılan Dünya Gazeteler Birliği (WAN) Kongresi'ne de katılmıştı. Gazetede çalışmaya başlamadan önce, Amerikan Deniz Piyadeleri'nde ve Washington Polisi'nde görev yapmıştı.
 

Tasarruf edelim derken haberler çöktü
Washington Post'un gelirleri son 7 yılda devamlı azalma göstermişti. 2013'ün tahmini zararının ise 40 milyon doları geçeceği öngörülmüştü. Bu ekonomik çıkmaz karşısında gazetenin yayın yönetmeni olan, Katharine Graham'ın torunu 47 yaşındaki Katharine Weymouth, dayısı Donald ile kafa kafaya verip toplantı üstüne toplantı yaparak çare üretmeye çalıştı. İlk önlem, tabii ki tasarruftu; fakat ne yazık ki, gazete işinde bunun da bir maliyeti vardı. Haber zafiyeti!
Gazete zaten epeyce çalışanının işlerine son vererek masrafları oldukça kısmıştı, ama bu kez de kaliteli haber üretiminde sıkıntı çekilmekteydi. Sonuçta bu da tiraja yansıyordu. 2002'de 769 bin olan tiraj, 2012'de 472 bine kadar düşmüştü. Washington Post grubunda gazete gelirlerinde yüzde 31 oranında erime kaydedilmişti. Sonunda öyle bir noktaya gelindi ki, bu "tarihi" gazeteyi satmaktan başka çare kalmamıştı.
 

Dijital dev, ilk kez yazılı basına giriyor
Donald Graham, gazetenin devamını sağlamak için, bu kuruluşu dijital kökenli birinin satın almasını arzuluyordu. Facebook'un yönetim kurulunda olduğundan, Amazon'un sahibi Jeffrey (Jeff ) Bezos ile yakın bir dostluk kurmuştu. Geçtiğimiz temmuz ayında Jeff Bezos, Washington Post ile ilgilendiğini açıkça belirtti. Evet, yazılı basının geleceği karanlıktı ama böylesine prestijli bir gazeteye sahip olmak ona cazip gelmişti. Bu cazibeye dayanamadı ve istenen 250 milyon doları, gazetenin piyasa değerinin epey üstünde olmasına rağmen, tereddütsüz kabul etti. Bezos, 5 Ağustos günü Washington Post'un yeni patronu olarak ortaya çıktı. Böylelikle Amerika'nın New York Times ile birlikte ayakta kalmış olan son iki aile şirketi gazetesinden biri de, bu kez ilk defa olarak, dijital dünyada büyük başarılara imza atmış dolar milyarderi Jeff Bezos'un sahipliğine geçti. O Bezos ki, muteveffa Steve Jobs ile birlikte Amerika'nın en yenilikçi iki yöneticisinden biri olarak gösteriliyordu. Bezos, gazeteyi Amazon adına almayıp, şahsi servetinin yüzde birini bu işe yatırarak geleneksel medyaya adım atmış oldu.
 
Babası bilinmeyen çocuğun başarı sırları
Şimdi, Jeff Bezos'u biraz daha yakından tanıyalım… 1964'de New Mexico eyaletinin Albuquerque şehrinde doğdu. Annesi ona, 17 yaşındayken hamile kalmıştı. Henüz hamileyken de, Küba'dan mülteci olarak gelmiş olan Mike Bezos ile evlenmişti. Biyolojik babası belli olmadığından, Jeff üvey babasının soyadını almıştı. Princeton Üniversitesi'nden bilgisayar ve elektronik mühendisi olarak mezun oldu. Wall Street'teki finans firmalarında çalıştıktan sonra, 1995'de Amerika'nın Batı'sında Seattle'deki bir garajda Amazon'u kurdu ve kısa süre içinde dünyanın sayılı firmalarından biri haline getirdi. Forbes'in listesine göre, Jeff Bezos bugün
25.2 milyar dolarlık şahsi serveti ile Amerika'nın on birinci zengini.
 
İşinde çok hırslı. Amerika'da kitap satın alma alışkanlıklarını değiştirip Borders gibi büyük kitap perakendecilerini iflasa sürükledi. Kindle tabletini çıkararak elektronik kitap yayıncılığını kontrolü altına aldı. Bezos, müşterilerini mutlu etmek için her türlü fedakârlığa hazır. Amazon müşterileri şikâyetlerini elektronik posta ile kendisine bildirebilir. Şikâyetlerin birçoğu ile şahsen meşgul olur ve o nedenle de yanında çalışanlar işlerine azami dikkati gösteriyorlar. Amazon'un başarısını detaycılığına ve takipçiliğine borçlu olduğunu belirtiyor.
 
Bezos, Washington Post ' da neler yapabilir?
Amerika'da bugünlerde, medya dünyasındaki bu büyük şokun ilk dalgaları atlatıldıktan sonra, Bezos'un yazılı basında neler yapabileceği tartışılıyor. Her şeyden önce büyük mali imkânlara sahip olduğundan, halka açık şirketlerdeki kâr gösterme derdi yok. En azından, yatırımlara girip, gazeteyi şahsi adına aldığından, hissedarlara hesap vermeden, asgari 7 yıl zararları göğüsleyebilir. Bezos ile Silikon Vadisi, ilk defa geleneksel medyada önemli bir sınav verecek. Bezos gazetenin kadrosu ve 640 gazeteci için bir yıl maaş garantisi vermiş durumda. Bezos, gazetenin yönetiminde önemli değişikliğe gitmiyor. CEO Katharine Weymouth ile Genel Yayın Müdürü Martin Baron görevlerine devam edecekler. Basılı gazete yayınlamanın kârlı bir iş olmadığını bilen Bezos, 20 yıl sonra basılı gazete kalmayacağını belirtiyor. Buna rağmen geleneksel medyaya girerken uzun süre zarar etmeyi arzu etmediğini de dile getiriyor.
 

Bezos'un önünde bir kaç çıkış yolu var
Birincisi, eğer aradığı başarıyı sağlayamazsa bir süre sonra çok masraflı olan gazete baskı ve dağıtımını durdurarak tamamen dijital yayıncılığa dönmek.
İkincisi, Amazon'un çok başarılı olduğu, tüketiciye yönelik pazarlama sistemini uygulamak.
Bu sekilde okuyuculara istedikleri haberleri kişisel olarak sunmak, daha önce yaptıkları alışverişleri göz onunde tutarak teklifler götürmek ve böylelikle bir "tıklama" ile arzu ettiği haberleri okuma, görme ve alışveriş yapma imkânını sunmak. Bu modeli Almanya'daki "Bild" gazetesi de portalında uyguluyor ve iPhone dahil pek çok hizmeti sunuyor. Amazon sistemi ile Washington Post, hiç kuşku yok ki okuyucularını daha iyi tanıma fırsatına kavuşacak.
Bu arada gazeteyi, The New York Times gibi bir ulusal gazete haline getirmesi de imkan dahilinde.
 

Batık gazeteyi akıllı adam Bezos niye alır?
Kritik soruyu sormanın zamanı gelmiş olmalı: Batma noktasına gelen Washington Post, Bezos'a neden cazip göründü? Çünkü Washington'daki politik sistemin kapılarını açıyor ve Amazon'un lobi faaliyetlerini kolaylaştırıyor. Bezos, böylece politik kulisleri de kapsayan farklı bir güce sahip oluyor. Amazon, reklam alımlarında da gazeteye çok faydalı olacak. Böylece dijital ile geleneksel meydanının dayanışması dikkate değer bir modeli ortaya koyacak. Bezos, kaliteli gazeteciliğe de çok önem verdiğinden, Washington Post'un saygınlığını korumak için, gazeteci kadrosunu zenginleştirmeye yönelecek. Bugüne kadar Amerikan gazeteciliğinin en saygın ödülü olan Pulitzer'i 37 kez almış olan bu gazetenin haber ve yorum kalitesini artırmaktan başka çaresi olmadığını her akıllı insan gibi Bezos da görüyor.
Jeff Bezos'un yeni iş planını önümüzdeki aylarda görme imkânına kavusacagiz. Başarılı olduğu takdirde, geleneksel medya için şifre kırılmış ve yeni bir umut dogmus olacak.
 
New York Times, Financial Times ve çan sesleri
Washington Post'un beklenmedik bir şekilde satılması, Amerika'daki Sulzberger ailesinin kontrolündeki The New York Times için de alarm zillerinin çalmasına neden oldu. Mali sıkıntılar içinde olan New York Times, 1993'de 1 milyar 100 milyon dolara almış olduğu Boston Globe gazetesini 70 milyon dolara bir beyzbol kulübünün sahibine sattı. New York Times, daha önce mali sıkıntılar nedeniyle dünyanın en zengin kişisi olan Meksikalı Carlos Slim'den yüzde 14 gibi yüksek bir faizle 250 milyon dolar kredi almış ve bu parayı ancak bazı mahalli gazetelerini satarak geri ödeyebilmişti.
Bloomberg medya grubunun sahibi, New York Belediye Başkanı milyarder Michael Bloomberg'in New York Times ile bir süreden beri ilgilendiği biliniyor. Ancak Sulzberger ailesi, Washington Post'un satışından sonra, gazetelerinin satılık olmadığını belirtti. Şimdi herkes Amerika'daki son aile gazetesi olan, Sulzberger'lerin New York Times'ının ne kadar dayanacağını merak ediyor.
Diğer bir satılık uluslararası gazete de Financial Times. Pearson grubu geçen yıl, gazeteyi 1 milyar sterline piyasaya sürmüştü... Bugünkü şartlar altında bu gazetenin böyle bir fiyata satılması pek mümkün görülmüyor. Murdoch da 6 yıl önce The Wall Street Journal'e 5 milyar 200 dolar ödemişti. Bugün bu değer yarı yarıya inmiş durumda.
 

Sahip değiştiren ABD gazeteleri
 
Milyarderler tarafından son yıllarda kapışılan Amerikan gazeteleri:
- Güney Kaliforniya'da Orange County Register 2012'de milyarder işadamı
Aaron Kushner'e satıldı.
- Güney Kaliforniya'da San Diego Union-Tribune 2012'de emlak milyarderi
Doug Manchester'e satıldı.
- Philadelphia Inquirer 2012'de 55 milyon dolara milyarder Philip Anshutz'a satıldı.
- Chicago Sun-Times 2009'da 25 milyon dolara satıldı.
- Tampa Tribune 2012'de 9.5 milyon dolara milyarder Robert Loring'e satıldı.
- Amerika'nın en zengin işadamı Warren Buffett 2012'de 35 küçük ve orta büyüklükte
mahalli gazeteyi satın aldı.
- Omaha World-Herald 2011'de 200 milyon dolara Warren Buffett'e satıldı.
 

Piyasadan silinen aileler
 
Amerika'nın artık piyasada olmayan ünlü gazete sahibi aileleri şunlar:
Los Angeles Times - Chandler ailesi
San Diego Tribune - Copley ailesi
Minneapolis Star-Tribune - Cowles ailesi
The Wall Street Journal - Bancroft ailesi
 
++++++