Cari açığın küçülmesi önemli, finansmanı daha da önemli

Şimdilerde bizim sorunumuz, bir yanda açığı küçültürken, öte yanda açığı kapatacak kadar döviz girişini sağlamak. Çünkü açığı kapatacak kadar döviz girişi olmaz ise açık bir süre döviz rezervinden kapatılabilir ama, rezerv bitince döviz kıtlığı başlar.

Cari açık ne kadar küçülürse küçülsün, açık oldukça, bu açığın yurtdışından bulunacak dövizlerle kapatılması gerekir.

Açığı kapatmak için yurtdışından ülkeye döviz 3 kanaldan girer; (1) Doğrudan yatırım için gelen döviz, (2) Bono ve hisse senedi satın almak için getirilen döviz, (3) Kredi olarak bulunan döviz. Bunlara ek olarak bir de nereden geldiği, nereye gittiği belli olmayan bir döviz trafiği var.

Bu yılın ilk 9 ayında ocak-eylül döneminde cari açık 30.8 milyar dolar iken, bilinen kanallardan 26.2 milyar dolar döviz girişi oldu. Nereden geldiği belli olmayan 7.8 milyar dolar döviz sayesinde hem açık kapatıldı, hem de döviz rezervine 2.9 milyar dolar eklendi. Açıktan fazla döviz girişi olursa, piyasada döviz kıtlığı hissedilmez. Döviz fiyatı, arz talep dengesizliğine bağlı olarak artmaz.

Bu yıl döviz girişlerinde dikkati çekecek ölçüde dalgalanma var. Döviz giriş kanallarında tıkanma var. Herşeye rağmen ilk 9 ayda bono ve hisse senedi satın almak için net 15.5 milyar dolar döviz girişi oldu. Kredi olarak döviz girişi 7.7 milyar dolar. Net doğrudan sermaye girişi 4.9 milyar dolar.

Cari açık, 2013 Eylül ayında 3.391milyon dolardı. Bu eylül ayında 2.224 milyon dolara geriledi.

Geçen yıl eylülden geriye 12 aylık açık 59.1 milyar dolardı. Bu yıl yıllıklandırılmış açık 46.7 milyar dolara geriledi.

Orta Vadeli Program’da 2013 yılında 65.1 milyar dolar olan cari açığın 2014 yılı sonunda 46 milyar dolara düşürülmesi hedefi yer alıyor.

Böylece 2013 yılında milli gelirin (GSYH) yüzde 7.9’u büyüklüğünde gerçekleşen cari açık, 2014 yılı sonunda milli gelirin yüzde 5.7’si büyüklüğüne gerileyecek.

Bu yılın ilk 9 ayında ithalat yüzde 4.2 geriledi. İhracat yüzde 5.5 oranında arttı. Dış ticaret açığı (ithalat ile ihracat arasındaki fark) 2013 yılının 9 ayında 75.2 milyar dolar iken, 2014 yılının 9 ayında yüzde 61.1 milyar dolar oldu. Dış ticaret açığı genelde cari açığın kaderini belirler. Dış ticaret açığı ne kadar geriler ise cari açık da o kadar geriler.

İşte bu yüzden ekonomi politikasını belirleyenler, ithalatı frenleyici tedbirler peşindeler. İşte bu yüzden tüketim sınırlandırılıyor, büyümede frene basılıyor.

Döviz gelirine büyük katkısı olan turizm sektöründe de olumlu gelişme var. Yılın ilk 9 ayında net turizm geliri 2013 yılında 28 milyar dolar iken, bu yılın ilk 9 ayında 29.5 milyar dolar oldu.

Ekonominin olağan bir ithalat talebi var. Bu talebi azaltmanın bir sınırı var. Sınıra yaklaşıyoruz. Cari açığı sadece ithalatı kısarak azaltmak imkansız. Ama ihracat, cari açığın en güçlü ilacı. İhracata yönelik bir üretim yapısının ise çift yönlü etkisi var. Hem ithalatı azaltır. Hem döviz gelirini artırır.