Cari fazla veriyoruz (Çin gibi olduk!)

Tevfik GÜNGÖR
Tevfik GÜNGÖR OLAYLARIN İÇİNDEN gungoruras@superonline.com

Son 2 aydır cari açık sorununu çözdük. (1) Cari fazla veriyoruz.

Dünyada cari fazla veren kaç ülke var? Çin var, Almanya var… Bizim ekonomimiz de acaba Çin veya Almanya ekonomileri gibi mi oldu?

Ödemeler bilançosu içinde yer alan rakamlar–bilgiler çok karışık. O nedenle genelde sadece açık rakamına bakılıyor. Aylık açık ve yıllık açık rakamlarına göre değerleme yapılıyor.

1) Açık kadar önemli olan, açığın nedenidir?

2) Açık kadar önemli olan açığın nasıl kapatıldığıdır?

Eylül ayında cari açık yerine, 95 milyon dolar döviz fazlamızın olması memnunluk yarattı.

Ağustos ayında da 27 milyon dolar fazlalık vardı. 

Nerede ise cari açık sorunumuzun kalmadığına inanacağız.

Unutulan aylık cari açık rakamlarımız 5-6 milyar dolarlara ulaşmışken, ekonomi yönetiminin frene basmasıdır. Talep azaldı. Büyüme yavaşladı. Aylık cari açık 2.5-3 milyar dolarlara geriledi. Temmuzda 3.3 milyar dolar açık verdik. Ağustosta açık yerine 27 milyon dolar, eylülde 95 milyon dolar fazlalık oluştu. Cari açıktan fazlalığa geçmenin yolu, ihracatın patlaması, daha önce ithal edilen malların yurtiçinde üretiminin başlaması sonucu ithalata gerek kalmamasıdır.

İhracat gelirimiz artmıyor, azalıyor. Daha önce ithal edilen malların yurtiçinde üretimi başlamadı. Ama önemli bir gelişme oldu. Ekonomi yavaşladı. Yatırımlar ve üretim yavaşladı. Bunun sonucu ithalat harcamaları azaldı. Bunun sonucu cari açık sorununun ortadan kalktığı gibi yanıltıcı bir görüntü ortaya çıktı.

Ocak-Eylül döneminde cari açık geçen yıl 31.5 milyar dolarken, bu yıl 25.5 milyar dolara geriledi ama, gene de cari açık sorunu ortada duruyor. Yıl sonunda 12 aylık cari açık rakamının 37-38 milyar dolar dolayında gerçekleşmesi milli gelirin yüzde 5’i dolayında olması bekleniyor.

-İlk 9 ayda cari açığımız (döviz açığımız) 25.5 milyar dolar.

-Açığı kapatmak için ülkeye normal kanallardan (sermaye hareketi ile) net 8.3 milyar dolar girdi.

-Nereden geldiği belli olmayan kaynaklardan 9 ayda giren döviz, (normal kanallardan giren dövizin çok üzerinde oldu)  13.4 milyar dolar.

-Normal kanallardan ve Nereden Geldiği Belli Olmayan Kaynaktan gelen toplam 21.7 milyar dolar döviz (ekonominin küçülmesi, üretimin durması ile küçülen) açığı kapatamadı. 3.7 milyar dolar eksik kaldı. Onu da döviz rezervlerinden karşıladık.

Bu hareketi aşağıdaki tablo üzerinden izlemek gerekir. Aşağıdaki tablo Merkez Bankası‘nın yayınladığı karışık verilerin özetidir. Ama gelişmenin önemini sergiliyor.

-Nereden geldiği belli olmayan döviz ile yaşamaya başladık. Bu kalem, aylık döviz hareketlerindeki hataların birikiminden oluşur. Bir süre sonra sıfıra inmesi gerekir. Bizde inmiyor. Artıyor.

-Ülkeye bavul ile döviz girmez. Girse de 9 ayda ülkeye giren  kaynağı belirsiz 13.4 milyar dolar döviz  ceplerde taşınamaz, yastık altında saklanamaz. Mutlaka mali sisteme girmesi beklenir. Bu acayip durumu sorgulamalıyız.

-Doğrudan yatırım diye giren dövizlerin 2.9 milyar doları gayrimenkul alımı için gelen döviz.

-Bavul ticareti ekonomiye 9 ayda 4.4 milyar dolar döviz sağladı.

-Seyahat gelirleri 21.1 milyar dolar. Gider 3.9 milyar dolar. Ekonomiye net katkı 17.1 milyar dolar.

Bunlar ödemeler bilançosunun içinde yer alan bilgilerin bazıları. Bunları iyi değerlendirmez, sadece aylık açık rakamına göre ekonominin durumunu yorumlarsak, yanlış sonuçlara varırız.

21211-g.jpg

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar
40 yılda ne değişti? 03 Ağustos 2018
Vizyon sahibi olmak 30 Temmuz 2018