Derinlik sarhoşluğuna kapılmayın!
Son aylardaki yazılarımızda dış koşulların kademeli bir şekilde olumsuzlaştığını ve bu eğilimin devam etme olasılığının çok yüksek olduğunu sıkça vurguluyoruz. Buna bağlı olarak 2015 senesine ilişkin Orta Vadeli Plan Hedeflerinin gerçekçi olmadığını, fiyat ve finansal istikrarı korumanın çok zorlaştığını ifade etmeye çalışıyoruz. Sinsice artan kırılganlığın dikkate alınması ve tedbirli olunması gerekiyor. Derdimizi daha iyi anlatabilmek için belki bu yıl yaşanan sapmaları anımsatmak daha yararlı olabilir.
2014 yılı için büyümenin yüzde 4 ve yılsonu enflasyonunun ise yüzde 6,2 seviyelerinde olacağı öngörülmüş, ortalama dolar kurunun da 1,98 olacağı varsayılmıştı; makro ihtiyati önlemlerin de katkısı ile iç talep genişlemesi kontrol altına alınacak, ihracata yönelik üretim desteklenecek ve cari açık küçülmeye devam edecekti. Fakat muhtelif sebepler nedeniyle evdeki hesaplar çarşıya uymadı.
Ortalama dolar kurunun yüzde 10 sapmayla 2,20 seviyelerinde olacağı nerede ise kesinleşti; enflasyon tahmini ise iki kere yukarı yönde ayarlanmak zorunda kaldı ve yüzde 9 düzeyini aştı. Otomotiv pazarı yüzde 20 ye yakın oranda daraldı; paranın devir hızı istikrarsızlaştı, borç alacak zincirini fazlası ile zorladı. Vergi tahsilatı hedeflenenin çok gerisinde kaldı ve yeni bir yapılandırma girişimi devreye sokuldu. Durgunluk daha yoğun bir şekilde hissedilir oldu ve geleceğe ilişkin beklentiler bozuldu. İş dünyası açısından riskler arttı, faaliyet gelirleri azaldı ve bilançolar kırılganlaştı. Daha kötü olmasını önlemek adına faizlerin baskılanması belirsizliği hatırı sayılır ölçüde artırdı. İstihdamın yapısı kısmen farklılaşırken işsizlik artmaya başladı. Bu yaşananlara rağmen malum birileri, yıllık büyümenin hala yüzde 3 ü aşabileceğini iddia ediyor!
Ekonominin 2014 yılı karnesi alarm veriyor ve bu kırılganlığı bir sonraki yıla reddedilmesi mümkün olmayan miras olarak devrediyor. Diğer yandan küresel koşulların bu yılı bile aratabileceği endişesi büyümeye devam ediyor. Devreden miras ve dış koşullar tedbirli olunmasını ve her türlü aşırılıktan kararlı bir şekilde kaçınılmasını gerektiriyor. Fakat Orta Vadeli Planda vücut bulan siyasilerin talebi ile bilançolardaki kırılganlıklar iş dünyasını kumar oynamaya zorluyor! Bu açmazı yaşayanlar bunalıyor, farkında olmayanlar ise eski ezberleri tekrarlayarak meçhule koşuyor!
Sormak gerekiyor: yoğun sisli bir havada ava çıkılır mı? Fırtınalı havada küçük bir tekne ile balığa gidilir mi? Çok çaresiz iseniz ve yaşamı sürdürmek adına başka alternatif üretemiyorsanız, şansınızı deneyebilir ve kumar oynayabilirsiniz! Her kesimin bu durumda olmaması hem iyidir hem de kötü: zira kırılganlık artışı nispeten sınırlı kalabilir, fakat 2015 hedeflerinin yakalanması olanaksızlaşır. Ancak tüm iş dünyası olmayacak işe amin demek zorunda kalıyor ise, daha kötüsünün olamayacağını hesaba katmak gerekiyor. Gerçeklerden ve orta vadeli tutarlılıktan uzaklaşmanın bedeli, genelde çok ağır oluyor ve telafi edilemiyor.
İş dünyamızın aynaya bakıp yanıt araması gereken konular var. 2014 senesinde kur farkından ve diğer risklerden kaynaklanan kayıpları karşılayacak ölçüde faaliyet geliri yaratabildiler mi? 2015 te bir önceki yıla benzer sapmaların yaşanması halinde, hiç istemedikleri durumlara düşebilirler mi? Ne yapmalılar ve ne tür eğilimlerden ısrarla kaçınmalılar? Öncelikli hedef kayıpları sınırlı tutmaya çalışmak mı, yoksa hesapsızca kazanç peşinde koşmak mı olmalı? Unutmayın, ne ekerseniz onu biçeceğiz! Çaresizliğin yarattığı derinlik sarhoşluğundan olabildiğince uzak durulabilmesi çok önemli!