Nâzım Hikmet'in mimarlığa bakışı

Mimarlık, tasarım, mühendislik, şehircilik, kentleşme, endüstri ürünleri tasarımı, peyzaj tasarımı, arkeoloji, kültür, sanat vb. konu başlıklarında kitaplar yayımlayan YEM Yayın'ın yeni kitabı Nâzım Hikmet'in Mimarlığa Bakışı, Nâzım'ın 53. ölüm yıldönümüne özel olarak hazırlandı.

Hem yazın hem de mimarlık ve tasarım alanındaki kişilerin özellikle ilgisini çekecek olan Nâzım Hikmet'in Mimarlığa Bakışı'nda Cengiz Bektaş, mimarlığı "mevcut sanayi-i nefisenin en mütekâmili" olarak tanımlayan Nâzım'a, bir mimar ve bir ozan gözüyle bakmayı deniyor… 

Nâzım Hikmet'in farklı yayınlarda, bambaşka koşul, coğrafya ve dönemlerdeki ifadelerini mercek altına alarak mimarlığa ilişkin düşüncelerini ortaya koymayı amaçlayan Bektaş, sonuçta ulaştığı bulguları şöyle özetliyor: 

"Nâzım Hikmet'in hem yazın hem de mimarlık üzerine yazdıklarında temelde çelişirlik olmaması doğaldır. Her iki alandaki kişilerin bundan öğretiler çıkarmaları olasıdır. Ama çalışmamın sonucunda, iç erinciyle, Nâzım Hikmet'in bir bütün, her yanıyla tutarlı bir sanat adamı olduğu söylenebilir… Bütün sanat dallarına olduğu gibi, mimarlığa da doğru, içtenlikli, insana yararlılığı açısından baktığı da… 

Nâzım Hikmet, bütün gerçek sanatçılar gibi geleceğe hep inandı. Hep aydınlanma için savaştı. İnsanlığından, yaşama coşkusundan hiç ödün vermeden… Tekil sevgiyi topluma yöneltti… Söylediğiyle ettiği birdi. Sanatıyla yaşamı tam çakışıyordu. Yunus gibi, Pir Sultan gibi inandığının kavgasını verdi tüm yaşamında, içeride de dışarıda da…" 

15 Ocak 1902'de dünyaya gelen ve 53 yıl önce 3 Haziran 1963'te, yaşama veda eden Nâzım Hikmet, mimarlara ve "yapıcılar"a bakınız nasıl sesleniyor: 

"... Ellerinize, gözlerinize, 
Kâğıdınıza, pergellerinize selam 
Selam taşçılara, dülgerlere, montörlere 
Demiri dövenlere, betonu dökenlere, 
Ağacı biçenlere, camcılara, 
Ve bu işte bir tutam olsun, 
Emeği geçenlerin topuna selam…" 

Nâzım Hikmet 

Ödüllü, usta mimar 

1934 Denizli doğumlu Cengiz Bektaş, orta öğrenimini İstanbul Erkek Lisesi'nde, yüksek öğrenimini DGSA Süsleme, Mimarlık Bölümleri ile Münih Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi'nde yaptı. 1959 yılında yüksek eğitimini tamamladı. 1960'ta Alman şehircilik kurslarına katıldı. Almanya'da serbest mimar olarak çalıştı. Orada girdiği iki yarışmada ödül aldı. 1963–69 yılları arasında yalnızca altı yıl süreyle mimarlıkşehircilik yarışmalarına girdi. 25'in üzerinde ödül kazandı. Cumhuriyet dönemi mimarlık tarihi örnekleri arasında sayılan yapılar gerçekleştirdi. 2 kez Ulusal Mimarlık Ödülü aldı. Akdeniz Üniversitesi (Antalya) Sosyal–Kültürel Özeği yapısıyla 2001 yılında Uluslararası Ağahan Ödülü'nü kazandı. Türk Dil Kurumu yapısı mimarlarca Cumhuriyet dönemini simgeleyen yirmi yapıdan biri sayıldı. Mimarlar Odası'nca verilen 2016 Mimar Sinan Büyük Ödülü'nün sahibi oldu. Cengiz Bektaş, 1950'de bir Denizli güncesinde yazdığı köşe yazıları ile yazın yaşamına girdi. 1954'te DGS Akademisi'ndeki, Bedri Rahmi'nin seçici kurulunda olduğu şiir yarışmasında birincilik kazandı. 1960 yılında Fazıl Hüsnü Dağlarca, Türkçe Dergisi'nde Bektaş'ın şiirlerini Türkiye'de ilk kez yayımladı. Şiirleri 16 dile çevrildi. 

1999'dan beri Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Şehircilik Bölümü'nde, lisansüstü öğrencileri için "Kültürün Planlamaya Etkisi" "Kültürümüzün Oylumları" dersi veriyor. 

Nâzım Hikmet'in Mimarlığa Bakışı, Cengiz Bektaş, YEM Yayın, 84 s.