'Ticaret hacmimizi STA ile orta vadede 20 milyar dolara çıkabiliriz'

AYFER İLHAN 

ANKARA - Ukrayna Büyükelçisi Andrii Sybıha, Ukrayna ile Türkiye arasında yıllık en fazla 5.6 milyar dolara çıkan ticaret hacminin, son aşamaya getirilen serbest ticaret anlaşması’nın (STA) imzalanmasıyla orta vadede 20 milyar dolara çıkabileceğini söyledi. İki ülke arasındaki STA’nın en kısa zamanda imzalanacağına dikkat çeken, Sybıha “Türkiye, son 25 yıldır Ukrayna’nın kilit ortağıdır. Birçok alanda kullanamadığımız potansiyelimiz var. Örneğin Ukrayna’nın bilimsel- teknik potansiyeli ile Türkiye’nin sanayi potansiyeli birleştirme zamanı geldi. Hava-uzay ve savunma sanayiinde ortak yatırımlar yapacağız. Tarım ve turizmde işbirliği imkanları var. Örneğin 65 milyon ton buğday üretiyoruz, açığınızı kapatırız.” dedi.

Ankara Sohbetleri’ne konuk olan Sybıha, Ankara Temsilcimiz Ferit Parlak’ın sorularını yanıtladı.

- 3.1 milyar dolarlık ticaret hacmi birbirini tamamlayabilecek iki ülkenin potansiyelini yansıtıyor mu?

Ukrayna ve Türkiye arasındaki ilişkiler, karşılıklı anlayış, temel dış politika hedefl erinin desteklenmesi, siyasi problemlerin olmaması ve her yönden işbirliğinin gelişme gereğini anlama ile nitelendirilebilir. Bütün bunlar ticari-ekonomik, bilimsel- teknik, insani ve diğer alanlarda yapıcı işbirliğinin yoğunlaştırılması için altyapı oluşturmaktadır.

Türkiye, son 25 yıldır Ukrayna’nın kilit ortağıdır. Ticaret-ekonomi ve yatırım alanlarındaki işbirliği ikili stratejik ortaklık için son derece önemlidir. Türkiye, Ukrayna ihracat hacminde, ikinci sırada yer almaktadır. Belirttiğiniz gibi 2000’li yıllardan beri ticaret-ekonomi işbirliği, ikili ticaret konusunda sabit artış gösterip 2013'te 5,6 milyar dolarlık maksimuma ulaşmıştır. 2014'ten bu yana ikili ticaret hacminde düşüş eğilimi kaydedilmektedir. 2016 sonuçlarına göre ülkelerimiz arasındaki ticaret hacmi 3,149 milyar dolar olup bir önceki seneye göre %13,1 düşüş göstermiştir.

Başta evrensel ekonomik gelişimin olumsuz eğilimi, Ukrayna’nın doğu bölgesinde Rusya Federasyonu’nun askeri saldırısı, Yakın Doğu’daki zor durumdan dolayı Türk ihracatçıların Ukrayna pazarında iş aktifl iğinin azalması olmak üzere etkenler ikili ticaret gelişimi düşüşünün temel sebepleridir. Fakat Ukrayna ve Türkiye güçlü ekonomik potansiyel, geniş pazarlar, gelişmiş ulaşım hatları ve ortak ticaret ortaklarına sahiptir. Bütün bunlar hem tam boyutlu ikili ticari-ekonomik ilişkilerin gerçekleştirilmesi için önemli temel hem de ticaret hacmini artırmak için önkoşuldur. Türkiye Hükümeti’nin İpek Yolu'nu canlandırma ulaşım politikasını göz önünde bulundurarak ortak ulaşım koridorla rının oluşturulması, Ukrayna-Türkiye ekonomik işbirliği konusunda çok perspektif bir yöndür.

Hava-uzay ve savunma sanayii alanlarında ileri teknolojisi olan Ukraya ve Türkiye bu alanlarda aktif bir şekilde işbirliğini geliştirmektedirler. İki ülkenin liderleri bu yönde ilerleme kararını aldı. Bu bağlamda Ukrayna- Türkiye ortak stratejik projeler koordinasyon grubu kuruldu.

Enerji alanında da büyük gelişme potansiyelimiz var. Türkiye, enerji sistemine yoğun talep olduğu zamanlarda dinamik ekonomisine lazım olacak ek doğalgaz için Ukrayna’nın sahip olduğu doğalgaz depolarını kullanabilir. Ayrıca Ukrayna, daha önce ülkemizin ana doğalgaz müteahhidi olan Rusya Federasyonu’ndan doğalgaz ithalatını kesti. 500 günden fazla Rusya’dan doğalgazı ithalat etmemekteyiz. Türkiye için Ukrayna’nın tecrübesinin faydalı olacağını düşünüyorum. Biz tecrübe paylaşımı yapmaya hazırız. Bunun yanı sıra nükleer enerji alanında Ukrayna’nın tecrübesini göz önünde bulundurarak bu alanda okuyan uzmanların Ukrayna yüksek öğretim kurumları ve eğitim merkezleri temelinde eğitim almalarını teklif ediyoruz.

- Bu kadar fırsatı neden değerlendiremiyoruz?

İkili ticarette bugünkü durumu düzeltmek için ülkelerimiz arasında serbest ticaret anlaşmasının akdedilmesi için hazırlık aşaması çerçevesinde anlaşmaya varmamız lazım. Şu an hükümetlerarası görüşmelerin 6 raundu gerçekleştirildi, bilirkişiler seviyesinde ise video konferansları boyutunda iştişareler devam etmektedir. Ay sonunda Kiev’de, Ukrayna’nın olumlu gelişmeler beklediği görüşmelerin 7. raundu gerçekleşecektir. Ayrıca tarafl ar arasında ekonomik birliğini yavaşlatan tam halledilmemiş birkaç sorunun olduğunu bildirmek istiyorum. Örneğin, Türkiye çok yüksek gümrük tarifleri ve katı teknik kontrol tedbirlerini desteklemektedir. Bu tarz sıkıntıların giderilmesi ya da azaltılması ikili işbirliğinin gelişmesini olumlu etkileyeceğine eminim.

Ukrayna’nın Avrupa Birliği ve Kanada ile geçerli anlaşmalar olduğu için ülkemizle serbest ticaret rejiminin başlatılması Türkiye’ye ek avantajlar sağlayacaktır. Dolayısıyla STA’dan sonra ticaret hacmimiz 20 milyar dolarlara çıkabilir.

- Buğday ithalatı konusunda Rusya ile sıkıntılı bir süreç yaşanıyor. Ukrayna ön plana çıkacağa benziyor. Yıllık buğday üretiminiz ne kadar?

Geçen sene buğday üretiminde rekor kırdık. Dünya sıralamasında ilk 5’e girdik. 63 milyon ton buğday üretim yapıldı. Dünyanın bütün pazarlarına satıyoruz. Avrupa ülkelerine, Amerika, Yakın Doğu vs. Buğdayı belli kategorilerde sınıfl andırdığımız takdirde özellikle fiyat ve kalite bakımından ülkemizin buğdayı en kaliteli buğdaydır. Buğdayı daha iyi yetiştirmek için uğraşıyoruz.

- Ukrayna AB’den yatırımcı çekmeye başlamıştı. Devam ediyor mu?

Ukrayna, geniş iç pazarı, doğal kaynaklar açısından zengin dallı sanayi ve tarım potansiyeli ve jeopolitik konumu sayesinde önde gelen Avrupa yatırım alıcılarından biri oldu. Ukrayna, dünya pazarlarına hammadde, metal, kimyasal gübre ve buğday ihracatı konusunda güçlü bir altyapıya sahiptir. Petrol ve gaz boru hattı, liman ekonomisi, demiryolu vs. söz konusudur. Ukrayna’ya gelen yabancı yatırımların çoğu geri dönüşümlü sanayi ve mali faaliyetler dahil olmak üzere sanayiye yöneliktir. Bu eğilim yerli işletmelerin rekabet gücünü artırmak için olumlu ve elverişli sayılır çünkü yatırımlar temel kurumların yenilenmesi ve yeni üretim teknolojilerinin başlatılması için kullanılır.

Ukrayna’nın son ekonomik ve sosyal gelişim göstergeleri Ukrayna ekonomisinin yükselmesi anlamına gelmektedir. Yabancı yatırımcıların ekonomimize yatırım yapmaları, ekonomik şartları geliştirmeye yönelik hükümetin faaliyetlerinin sonuç göstergesi ve iş dünyasından bir güven sinyalidir.

Hükümet, ülkemizin ekonomisine devamlı olarak yatırımların gelmesini sağlamak ve ekonomik gelişiminin yenilik-yatırım modelini uygulamak için yatırım faaliyetleri alanındaki hukuk sahasını geliştirmektedir. Bu bağlamda Ukrayna’da devlet-özel ortaklığı, doğal kaynaklar alanında mevzuatın geliştirilmesi; imtiyazların ve sanayi parkların artılırması için yasama sebepleri oluşturuldu.

Yatırım alanlarına gelince makine yapımı, tarım, turizm, IT-teknoloji ve daha çok alan yatırım için perspektif olabilir. Ukrayna’nın, yabancı sermayenin Ukrayna pazarında çalışması için gerekli şartlar oluşturacağına dair temin edebilirim.

Türkiye’de 600’den fazla Ukrayna şirketi faaliyet gösteriyor

- İki ülke yatırımcılarının karşılıklı yatırımlarının arttığını da görüyoruz. Hangi alanlara yoğunlaşılmalı?

Türkiye’den gelen yatırımların çoğu, gayrimenkul ve toptan ile perakende ticaret, araba ile motorun tamiratı, inşaat, ulaşım, ambar tesisleri, kargo, yönetim ve diğer hizmetler veren işletmelere yapıldı. Hem bu sektörlerin genişletilmesi hem de Ukrayna ekonomisinin potansiyel imkanlarını yerinde görmek için Türk iş dünyasının Ukrayna’nın temel kurum ve kuruluşları ile tanışması lazım, Türkiye’deki Ukrayna diplomatik dairesi, yerli iş dünyası temsilcilerinin bu bağlantı kurmaları için her yönden onlara destek sağlamaya hazırdır. İstatistiklere göre Türkiye’de 600’den fazla Ukrayna şirketi faaliyet göstermektedir. Bu bağlamda gıda ürünleri üretimi sektöründe çalışan ‘Slava Süt’ ve ‘Pascha Group’ şirketlerinden ve elektromobil sevkiyatı ‘Green Way’ şirketinden bahsetmek lazım. Ayrıca Türk-İş dünyasını Ukrayna’da çok etkili, konuştuğun dilin önemi yok. Son zamanlarda Ukrayna şirketleri, potansiyel Türk ortaklarıyla iş bağlantıları konusunda ilgi göstermektedirler. Türk meslektaşlarının tecrübesini öğrenmek için Türkiye’ye gelen iş heyetlerinin çoğalması bunun göstergesidir. Ukrayna Başbakanı Volodımır Groysman’ın Türkiye ziyareti çerçevesinde İstanbul’da 15 Mart 2017 tarihinde gerçekleşmiş olan Türkiye- Ukrayna İş Forumu’nu hatırlamakta fayda var. Bunun yanı sıra Ukrayna iş heyeti, işbirliği yönlerinin genişletilmesi ile ilgili Ankara OSTİM sanayi bölgesi üyeleri ile görüşmeler yapmak için Türkiye ziyaretini en yakın zamanda gerçekleştirmeyi düşünüyor.

Türkiye'ye 1 milyon Ukraynalı geldi

- Turizmde de rekor sayılara ulaşıldı ama atılabilecek adımlar var mı?

Ukrayna’dan Türkiye’ye gelen t urist sayısı 1 milyon iken, Türkiye’den Ukrayna’ya giden 200 bin civarlarında. Daha da artacağına inanıyorum. Ukrayna ve Türkiye arasındaki kardeş ve dost ilişkilerini koruyup derinleştirmeyi görevim olarak görüyorum. Kilit stratejik ortağımız Türkiye ile siyasi, ekonomik ve kültürel-insani işbirliğinin gelişmesini sağlamak için elimizden geleni yapacağız. Ukrayna ve Türkiye’nin halkları Karadeniz’in, ülkelerimizi yakınlaştırdığını hissetmeli. Ukrayna ve Türkiye, ülkelerimiz arasında var olan dayanışma ve yardımlaşma ruhunu korumalı. Devletlerimizin karşılaştığı meydan okuma ve tehlikelere karşı birbirimizi desteklemeye devam etmeliyiz.

FERİT PARLAK / ferit.parlak@dunya.com
Yaşadığı sıkıntılar nedeniyle 2014 ve 2015 yıllarında yüzde 35’e yakın küçülme gösteren Ukrayna, 2016 yılında yüzde 1.5 büyüyerek ve 2017 yılında yüzde 3’ün üzerinde büyüme hedefi koyarak yaralarını sarmaya çalışıyor. Ağır sanayi ve tarımdaki potansiyeli, stratejik önemi nedeniyle ciddi oranlarda yabancı yatırımcı çeken ve bu miktarı artırmaya çalışan Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Andrii Sybıha’nın, “Türkiye, son 25 yıldır Ukrayna’nın kilit ortağıdır.”, “STA ile dış ticaretimizi orta vadede 20 milyar dolara çıkarabiliriz…”, “63 milyon ton buğday üretiyoruz, açığınızı kapatırız…”, “Hava-uzay ve savunma sanayiinde ortak yatırımlar yapacağız…”, “Ukrayna’nın bilimsel-teknik potansiyeli ile Türkiye’nin sanayi potansiyeli birleştirme zamanı geldi.”, “STA Türkiye’ye AB ve Kanada pazarı gibi ek avantajlar sağlayacaktır…” şeklindeki cümleleri, birbirini tamamlama potansiyel ve özelliklerine sahip iki ülke arasındaki fırsatları özetliyor.