Enflasyonun arkasında üretici fiyatları artışı var
Enflasyon beklentilerin aksine yavaşlamıyor. Artışını sürdürüyor.
Merkez Bankası Başkanı ısrarla yılın ikinci yarısında enflasyonda aşağıya iniş olacağını tekrarlamıştı. Geçen Ağustos’tan bu Ağustos ayına tüketici fiyatları %9.54 oranında arttı.
Türkiye İstatistik Kurumu Tüketici fiyatlarındaki genel artış oranını 432 maddenin fiyat değişiminden izliyor. Ağustos ayı içinde bu 432 maddenin; 255’inin fiyatı arttı. 64’ünün fiyatı değişmedi. 113’ünün fiyatı düştü. Enflasyon işte bu fiyatı artan, eksilen ve değişmeyen 432 maddenin fiyatının ortalamasına göre belirleniyor. Alt gelir grubundakiler bu 432 maddenin tamamını tüketmiyor.
Bu 432 maddenin tüketim sepetindeki ağırlığı farklı.
Alt gelir grubundakiler için önemli olan, 1) gıda maddeleri, 2) kira, gaz, elektrik, su gibi konut harcamaları ile, 3) ulaştırma fiyatlarındaki artıştır. Çünkü, alt gelir grubundakilerin toplam tüketim harcamalarının yüzde 70’i bu 3 kalemdeki harcamaya gidiyor. Ağustos ayı itibariyle yıllık fiyat artışı %9.54 ama gıda ve alkolüz içkilerde fiyat artışı %14.44, ulaştırma harcamalarındaki artış %9.45, konut harcamalarındaki artış %5.39 oranında. Gıda ve alkolsüz içecek harcamalarındaki fiyat artışı tırmanarak devam ediyor.
Ocak’ta gıda enfl asyonu %10.89 idi. Haziran’da %12.47, Temmuz’da %12.56, Ağustos’ta %14.44 oldu.
Görülüyor ki, gıda enflasyonunda gerileme yok, artış var. Enflasyonu tüketici fiyatlarından izliyoruz.
Tüketici fiyatlarının arkasında üretici fiyatları var.
Ağustos ayında genel olarak yurtiçi üretici fiyatları yüzde 9.88 arttı.
Ne var ki, yurtiçi üretici fiyatlarında %20 ağırlığı olan gıda ürünlerinde yıllık artış yüzde 16.90. Bu artış önümüzdeki aylarda belli ölçüde tüketici fiyatlarına yansıyacak.
Bütün bunlar, tüketim harcamalarını kısıcı politikalarla, sıkı para ve maliye politikalarıyla enfl asyonu sınırlamanın mümkün olamayacağını gösteriyor. Enflasyonun çıkmasında üretim yetersizliği var.
Her şeyin başı üretimdir.
Üretim artışı istihdam yaratır, gelir yaratır. Üretim artışı arz artışı demektir. Enflasyonun gerilemesine imkan verir. Sn. Babacan “Enflasyonun nedenleri olarak gıda fiyatlarında ki artıştan, gıda fiyatlarındaki artışın nedenleri olarak da don ve kuraklıktan söz ediyor”.
Don ve kuraklık fiyatları nasıl artırır? Üretim düşüklüğü, arz yetersizliği ile artırır… İşte enflasyonun ana nedeni budur. Tarımda, sanayide arz yetersizliği var. Üretim durdu. İnsanlar üretmiyor. İçeride ve dışarıda satacak mal azaldı. Üretilen malı aracılar tüketiciye yüksek fiyatla aktarıyor. Özetle üretimi artıramadan enflasyonu geri çekme şansımız olmayacak.