Evlenene, ev alana ve doğum yapana devlet yardımı (1)

ERKAN ÇETİN
erkan.cetin@tr.pwc.com

Yapılan nüfus projeksiyonlarında uzun dönemde yaşlı nüfusun artacağı üzerine tahminler yapılmakta ve şuanda sahip olduğumuz genç nüfusun fırsat penceresi olarak korunması gerekliliği çok sık konuşulmaktadır. Yine, ülkemizdeki tasarruf oranlarının düşüklüğü sık tartışılan konulardan birini oluşturmaktadır. Bu çerçevede, bir yandan evliliğin ve doğurganlığın özendirilmesi, bir yandan da genel tasarruf oranının artırılması yamacıyla 7 Nisan 2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6637 sayılı Torba Kanun’la konut, çeyiz ve doğum yardımına ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Makalemizde bu üç yardımla ilgili açıklamalarda bulunulacak ve ilk olarak çeyiz yardımı desteği hakkında bilgi verilecektir. 

Çeyiz yardımı devlet katkısı yararlanma şartları 

Çeyiz yardımı devlet katkısına hak kazanılabilmesi için; 
• Türk vatandaşı olmak veya Türk vatandaşlığından izin almak suretiyle çıkmış olmak (Mavi kart sahipleri) 
• 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na tabi mevduat veya katılım bankalarının yurt içi şubelerinde Türk Lirası cinsinden çeyiz hesabı açtırmak, 
• En az 3 yıl boyunca bu hesabı aktif tutmak, 
• 27 yaşını doldurmadan ilk evliliğini yapmak 
• Evliliğin ardından ilgili bankaya başvuru yapmak gerekmektedir. Çeyiz yardımı devlet desteğine hak kazanabilmek için öngörülen şartlar arasında yaş şartı sınırlandırıcı bir husus olarak göze çarpmaktadır. Kanunda düzenlenen haliyle çeyiz yardımı devlet desteğine hak kazanabilmek için en geç 24 yaşında sisteme girmek gerekmektedir. Kanundaki yaş sınırı ve bekleme süresi düşünüldüğünde yardımdan yararlanabilecek en yakın yaş grubunu 20-24 yaş grubu olarak düşünebiliriz. TÜİK verilerine göre 2014 yılı sonu itibariyle 20-24 yaş grubundaki nüfusun 6 milyon 263 bin 460 kişi olduğu dikkate alındığında, şuanda çeyiz yardımı devlet desteğinden yararlanabilecek potansiyel kişi sayısı hakkında genel bir fikir edinilebilecektir. Ayrıca, kanundaki düzelemeye göre, çeyiz yardımı devlet desteğinden 27 yaşını doldurmadan yapılan ikinci evliliklerde yararlanılamayacaktır. Bu arada, kanunda yasaklayıcı bir hüküm bulunmadığından, çiftlerden her ikisinin de çeyiz hesabının bulunması ve gerekli şartları sağlamaları halinde ayrı ayrı çeyiz yardımı devlet desteğinden yararlanabileceklerdir. 

Yardım tutarı 

Çeyiz yardımına ilişkin devlet katkısı ödemesi, hesapta biriken toplam tutarın yüzde 20’sini ve azami 5 bin Türk Lirası’nı geçemeyecektir. 

Bu çerçevede, çeyiz hesabında biriktirilen tutarın 25 bin lira olması halinde maksimum düzeydeki devlet desteğinden (5 bin TL) yararlanılabilecektir. Azami tutar, her yıl yeniden değerleme oranı kadar artırılacaktır. Ayrıca, Bakanlar Kurulu isterse azami tutarı üç katına kadar artırabilecektir. 

Çeyiz yardımının ödenmesi 

Çeyiz yardımına ilişkin devlet katkısı, hak sahibine hesabın bulunduğu banka aracılığıyla defaten ödenecektir. Hak sahipliğinin tespitinden ve aktarılacak devlet katkısının doğru ve tam hesaplanmasından hesabın bulunduğu banka sorumlu olacaktır. 

Çeyiz hesabı ve devlet katkısının haczi 

Hesap sahibinin devlet katkısına hak kazanmış olması koşuluyla; 
• Hak edilen devlet katkısının tamamı ile çeyiz hesabında biriken toplam miktarın devlet katkısı için başvuru tarihinde geçerli olan bir yıllık asgari net ücrete karşılık gelen tutarı, nafaka borçları hariç olmak üzere haczedilemeyecek, rehnedilemeyecek ve iflas masasına dâhil edilemeyecektir. 

Bakanlar Kurulu, hesap sahibinin çeyiz hesabında biriken toplam miktarının haczedilemeyecek, rehnedilemeyecek, ifas masasına dâhil edilemeyecek tutarını üç misline kadar artırabilecektir. Hesap sahibinin devlet katkısını alabilmek amacıyla yapacağı başvuru tarihinden sonra ilgili bankaya tebliğ edilen haciz, rehin ve iflas talebine karşılık gelen tutarın ödenmesi, devlet katkısına hak kazanılıp kazanılmadığı hususu açıklık kazanana kadar bekletilecektir. Yapılan bu düzenlemelerle çeyiz hesabında biriken tutara kısmen koruma getirilmiştir. Zira, haciz, rehin ve iflas masasına dahil edilme konusundaki yasak, devlet yardımına hak kazanmış olma şartına bağlandığından, kişinin 3 yıl dolmadan önce veya 3 yılı doldurup da 27 yaşına kadar evlenmemesi halinde hesaptaki paranın tamamı haczedilebilecektir. Yine, hesap sahibinin devlet katkısına hak kazanmış olması durumunda da, rehin, haciz ve iflas masasına dahil edilme konusundaki koruma çeyiz hesabında biriken toplam miktarın devlet katkısı için başvuru tarihinde geçerli olan bir yıllık asgari net ücrete karşılık gelen tutarla sınırlı olacaktır. 

Yürürlük tarihi 

Çeyiz hesabı ve devlet katkısı ile ilgili düzenlemeler 7/4/2015 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş durumdadır. (Devam edecek)