Gider pusulası uygulaması
Gider Pusulası Vergi Usul Kanunu’nun 234. maddesinde belirtilmektedir. Buna göre gider pusulası, Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin, vergiden muaf esnafa, yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri belgedir. Gider Pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir.
Bunun yanında, Gider pusulası, fatura düzenleme durumunda bulunmayanlara yaptırılan hizmetler ve bunlardan alınan hizmetler dolayısıyla bunlara imzalattırılan bir olup fatura yerine geçmektedir.
221 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile arızi olarak serbest meslek faaliyetinde bulunanlara yapılan ödemelerin de gider pusulası ile belgelendirilmesini uygun bulmuştur.
224 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile Gelir Vergisi Kanunu'nun 18. maddesinde sayılan faaliyetlerde bulunulup eserlerini aynı Kanunun 94. maddesinde sayılan kişi veya kurumlara teslim edenlerin defter tutma ve belge düzenleme zorunluluğu dışında bırakılmaları nedeniyle bu kişilere ödeme yapanların giderlerini tevsik etmek için gider pusulası düzenlemeleri gerekli görülmüştür.
230 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile basit usulde vergilendirilen mükelleflerden satın alınan sabit kıymetlerin (taşıt satışları noter satış sözleşmesi ile belgelendirilebilecektir) gider pusulası ile tevsik edilmesinin mümkün olacağı belirtilmiştir.
54 Seri Numaralı KDV Genel Tebliği’nde de nihai tüketicilere satılan malların tüketici tarafından iade edilmesi halinde iade mallar için gider pusulası düzenleneceği, tüketiciden iade edilen mala ait fatura ya da benzeri evrakın geri alınarak gider pusulası ekine konacağı, gider pusulasında satış bedeli ile KDV’nin ayrı ayrı gösterileceği bu KDV’nin indirim konusu yapılabileceği düzenlenmiştir.
Usulüne uygun olarak düzenlenmiş gider pusulası, vergi yargılaması hukukunda bir delil olarak kabul edilmektedir. (Karakoç, Yusuf, Türk Vergi Yargılaması Hukukunda Delil Sistemi, İzmir: 2.bası, Dokuz Eylül Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Döner Sermaye İşletmesi Yayınları, No:77, 1997. Aktaran, Yrd. Doç. Dr. Özgür BİYAN, Türk Vergi Hukukunda Belge Düzeni Ve İspat: “Eleştiriler Ve Öneriler” yazısı, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 12, Özel S., 2010, s.27-55 (Basım Yılı: 2012)
Ancak gider pusulasını Türk Ticaret Kanunu açısından faturanın hüküm ve sonuçları ile değerlendirmek mümkün değildir, (Oğuz Kürşat ÜNAL, Fatura ve İspat Kuvveti, Ankara: 3.bası, Asil Yayıncılık, 2003. Aktaran, Yrd. Doç. Dr. Özgür BİYAN, Türk Vergi Hukukunda Belge Düzeni Ve İspat: “Eleştiriler Ve Öneriler” yazısı, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 12, Özel S., 2010, s.27-55 (Basım Yılı: 2012)
Gider pusulası uygulaması ile ilgili olarak Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinde stopaj oranları belirlenmiştir;
94/2: Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (Noterlere serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);
a) 18'inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden, %17
b) Diğerlerinden, %20
94/13: Esnaf muaflığından yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemelerden,
a) 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (6) ve (8) numaralı bentlerinde yer alan emtia bedelleri veya bu emtianın imalinde ödenen hizmet bedelleri üzerinden %2
b) Hurda mal alımları için % 2,
c) Diğer mal alımları için % 5,
d) Diğer hizmet alımları (a, b ve c alt bentleri hariç olmak üzere mal ve hizmet bedelinin ayrılamaması hali de bu kapsamdadır) için % 10,
Ancak vergiden muaf esnaf sayılmayan yani nihai tüketici olan vatandaşlara gider pusulası düzenlenmesinde stopaj uygulanmamaktadır.
Gider pusulası konusunda en merak edilen konu ise, gider pusulasına yazılacak tutarın üst sınırının olup olmadığı hususudur. Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 02.01.2012 tarihli B.07,1.GİB.4.41.15.02-VUK-2011/5-2 sayılı özelgesinde konuya açıklık getirilmiş ve gider pusulalarında gösterilen bedellere ilişkin bir üst sınır olmadığı açıkça belirtilmiştir. (Özelge yazımızın sonundadır)
Maliye Bakanlığı tarafından verilen bir çok özelge’de gider pusulasının aynı kişiye sürekli olarak imzalatılması durumunda, diğer bir anlatımla aynı kişiden sürekli olarak hizmet alınması durumunda, ortada bir sürekliliğin bulunmasından dolayı bu kişiye gider pusulası imzalatılmaması ödenen paranın ücret olarak kabul edilerek bordro düzenlenmesi gerektiği ifade edilmektedir. Bu durumda çok tabii olarak ücret ödenen kişinin sigortalı olaması hali ortaya çıkmaktadır.
Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 02.01.2012 tarihli B.07,1.GİB.4.41.15.02-VUK-2011/5-2 sayılı özelgesindeki ilgili bölüm aşağıya çıkartılmıştır.
http://gulbenkmusavirlik.com/tr_gider-pusulasi-duzenlemede-ust-sinirin-olmadigi-hk-479.html (Erişim: 03.09.2014)
Ayrıca, 213 sayılı VUK.nun 234. maddesinde; birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulasının vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmünde olduğu, bu belgenin, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edileceği hükme bağlanmış olup, gider pusulalarında yer alacak bedele ilişkin bir sınırlama bulunmamaktadır.