İki anahtar aldatmacası!
Küresel koşulların kademeli olarak olumsuzlaşması riskten kaçınma eğilimini güçlendiriyor. Bu durum, ciddi boyutta tasarruf açığı olan Türkiye benzeri ekonomileri çok sarsıyor. Böyle bir gelişme yaşanmayacağı varsayımına göre şekillendirilmiş tüm hesaplar bozuluyor, beklentiler hızlanan bir şekilde olumsuzlaşıyor ve gerginlik tırmanıyor. Oluşan kafa karışıklığı hem siyaset ve iş dünyasını, hem de tüm toplumu derinden etkiliyor. Çok tehlikeli bir çözülme süreci yaşanıyor ve istikrarsızlıktan büyümesi dışında bir anlam taşımıyor.
Yukarıda özetlemeye çalıştığımız süreç nedeniyle, ekonomimizin durgunlaşması ve daha ciddi sıkıntılar yaşanabileceği yönündeki endişelerin büyümesi normaldir. Sebep sonuç ilişkilerini terse çevirerek kendinizi aldatabilirsiniz, fakat sorunların ağırlaşmasını ve gerçekçi olmayan hesapların bozulmasını önleyemezsiniz. Küresel koşulların olumsuzlaşmaya devam etmesi durumunda, Türk Lirasının değer kaybetmesi kaçınılmazdır; eşanlı olarak menkul ve gayrı menkul şeklindeki varlık değerleri geriler, beklentiler bozulur ve tüm bilançolar yıpranır. Böyle bir ortamda faizleri sert bir şekilde düşürmeye çalışmak, yangına körükle gitmek ve tahribatı hızla arttırmaya çalışmakla eş anlamlıdır. Vatanı satmanın yüksek faizle olduğunu söyleyerek gerginliği tırmandırmak bu keyfiyeti değiştirmez, tam aksine olumsuzlukları güçlendirerek daha yıkıcı olmasına sebep olabilir.
Yüksek faiz olumsuzlukları besleyen bir sonuçtur. Bundan kaçınmanın yolu ise sürdürülebilir olmayan eğilimlere şüphe ile bakmaktan, her durumda gerçekçi ve tedbirli olmaya çalışmaktan, her türlü aşırılıktan kaçınmaktan geçer. Eğer bu yanlışlara abone oldu iseniz, bir mucize olmadığı sürece sonuçlarına katlanmak dışında bir seçenek üretemezsiniz. İnatlaştıkça güvensizliği besler, beklentileri bozar ve nimet külfet dengesinin çok daha tehlikeli ve yıkıcı olmasına hizmet etmiş olursunuz. Sonuca itiraz etmek, durdurun Dünya’yı inecek var diye bağırmak işe yaramaz; olumsuz sonucu para otoritesine fatura etmeye çalışmak, ekonomiyi ve sorumlu mevkideki siyasileri kurtaramaz!
Küreselleşme denilen kuralsızlığın efendileri ile gelişen ekonomilerin yolları ayrılıyor; mazide kalan bu ortaklığın her iki tarafı da güç kaybediyor ve hareket yeteneği daralıyor. Birbirlerini karşılıklı olarak suçlamaları durumu düzeltmiyor; onlara yönelik güvensizliği tırmandırarak riskten kaçınma eğilimini tırmandırıyor. Herkes başının çaresine bakmaya çalışıyor; fakat çoğunluk için bu mümkün olamıyor ve mevcut yapıyı korumak olanaksızlaşmaya başlıyor. Ekonomilerin kademeli olarak durgunlaşması, ticaret hacimlerinin daralması ve borç alacak zincirlerinin kırılması engellenemiyor. Tasarruf fazlası olduğu için faizleri düşürenler ve tasarruf açığını finanse etmekte zorlandığı için faizlerin yükselmesini önleyemeyenler, umduklarını bulamıyor ve olumsuz eğilimleri tersine çevirmeyi beceremiyorlar!
Sormak gerekiyor: Merkez Bankamızın faizleri düşürmüş olmasına rağmen, mevduat ve kredi faizleri neden gerilemiyor? Türk Lirasındaki değer kaybı ve enfl asyon beklentilerindeki bozulma hangi sebeplerle kalıcı olarak düzelemiyor? Kura bağlı rekabet avantajı ve çok olumlu finansman olanaklarına rağmen, neden ihracatımız düşüyor?
Küreselleşme denilen kuralsızlığın efendileri, sürdürülebilir olmadığını bildikleri halde risk alma isteğini hesapsızca desteklediler ve aşırılıkları zorladılar: vatandaşlarımızın önemli bir kısmını iki anahtar sahibi yaptılar, fakat geleceklerine ipotek koydular! Onlar ile işbirliği yapan gelişen ülke yönetimlerinin bir kısmı, bu durumu kendi eserleri imiş gibi pazarlama yarışına girdiler ve başarıyı şuursuzlukta arama gafl etine düşmekten kaçınmadılar! Şimdi ise para otoritesini günah keçisi yapmaya çalışıyor, kendi kusur ve ihmallerini gizleyerek insanlarını son bir kez daha aldatma çabasına girişiyorlar!
Ne diyelim: yenildi ve içildi, israf sınırları çok zorlandı! Hesap kesme ve ödeme yapma vadesi kapıyı çalmaya başladı! Uzlaşmazlık ve istikrarsızlık endişeleri de yeni rekorlara koşar oldu! Faizlerin yükselmesi için akla gelebilecek tüm yanlışlara abone olan siyasilerin, gerçeklerle yüzleşme zamanı geldi!