IŞİD çetesi, en çok ‘Anadolu Kaplanları’nı vurdu
Temmuz ayı ihracat verileri, IŞİD çetesinin Irak operasyonunun Türkiye’ye faturasını daha da netleştirdi. Haziran ihracat rakamlarında IŞİD’in Irak ihracatına yaptığı ilk etkileri görmüştük. Temmuz’da hasarın boyutu iyice arttı.
Mayısa kadar Irak’a ayda ortalama 1 milyar dolar ihracat yapılırken IŞİD’in Irak’a saldırısının ardından haziranda ihracat yüzde 29 düşerek 744 milyon dolara indi. Irak’a yapılan ihracat temmuzda 590 milyon dolara kadar düştü. Mayıs ayına göre yüzde 44’lük, ilk 5 ayın ortalamasına göre yüzde 42’nin üzerinde bir kayıp var.
Yılın ilk 5 ayında Türkiye’nin aylık ortalama ihracatı yaklaşık olarak 13.45 milyar dolar oldu. Temmuz ihracatı ise 13.4 milyar dolar oldu. 5 ayın ortalamasına göre temmuzda 44 milyon dolarlık bir kayıp var. Irak’a yılın ilk 5 ayında ortalama ihracat 1.02 milyar dolar oldu. 5 aylık ortalamaya göre Irak’a ihracatta temmuzda meydana gelen kayıp 431.5 milyon dolar. Yani IŞİD’in Irak’a ihracatta yarattığı hasar, toplam ihracat kaybının neredeyse 10 katı. IŞİD olmasaydı, temmuz ihracatı ilk 5 ay ortalamasının altında kalmayacak, muhtemelen 500 milyon dolar dolayında bir ihracat artışına şahit olacaktık.
İhracatta Irak hasarının illerin ihracatına etkisine baktığımızda, IŞİD’in Güneydoğu illerinin yanı sıra en çok “Anadolu Kaplanları”nı vurduğunu görüyoruz. Temmuzdaki ihracat düşüşünde Irak’taki kaybın en büyük paya sahip olduğu illerin ilk sıralarında bölge illerinin yanı sıra Bolu, Osmaniye, Niğde, Nevşehir, Gaziantep, Samsun, Kahramanmaraş, Kayseri, Afyon, Konya, Erzurum, Adana, Bursa, Hatay Erzincan, Mersin ve Çorum gibi bölge dışındaki ihracatta iddialı iller de yer alıyor.
Örneğin Bolu, yılın ilk 5 ayında Irak’a ortalama 9.1 milyon dolarlık ihracat yaparken, bu miktar temmuzda 4.15 milyon dolara indi. Bolu’nun ilk 5 ayki toplam ihracatında Irak’ın payı yüzde 44.5 düzeyinde. Bolu’nun ilk 5 aydaki aylık ortalama toplam ihracatı 15.9 milyon dolar iken temmuzda 13.3 milyon dolara düştü. Bolu, ilk 5 ayın ortalamasına göre toplam aylık ihracatında 2.58 milyon dolarlık bir kayıp yaşarken, Irak’ta yaşadığı kayıp 2.94 milyon dolar ile toplam kaybı aştı. Irak kaybı, toplam kaybın yüzde 114’üne yaklaşıyor. IŞİD olmasaydı ihracat düzeyini koruyacak ve belki de artıracak olan Bolu, bu nedenle yüzde 16.2’lik bir kayıp yaşadı.
Osmaniye de ilk 5 ay ortalamasına göre ihracatında meydana gelen 4.2 milyon dolarlık kayıptan daha fazlasını Irak’ta yaşadı. Osmaniye’nin ihracat kaybının da tek nedeni IŞİD oldu.
İlk 5 ayın ortalamasına göre temmuzdaki ihracat kayıplarının Niğde’de yüzde 75.4’ü, Nevşehir’de yüzde 75.2’si, Gaziantep’te yüzde 73.4’ü, Samsun’da yüzde 70.7’si, Kahramanmaraş’ta yüzde 69.6’sı, Kayseri’de yüzde 68.5’i, Afyon’da yüzde 62.4’ü, Konya’da yüzde 47.9’u, Aydın’da yüzde 47.3’ü, Erzurum’da yüzde 46.9’u, Adana’da yüzde 44.3’ü, Bursa’da yüzde 42.6’sı Irak pazarındaki kayıptan kaynaklandı. Doğal olarak Güneydoğu’nun ihracatçı illerinin yaşadığı hasar da yüksek oldu. 5 aylık ortalamalara göre temmuzda Irak’a yapılan ihracattaki kayıp, Diyarbakır’ın toplam ihracatındaki kaybın 5.2 katını buluyor. Bu rakamlar Bitlis için 4.2 kat, Muş için 3.1 kat, Şanlıurfa için 1.4 kat düzeyinde. Yani IŞİD olmasaydı, Diyarbakır, Bitlis, Muş, ve Şanlıurfa, temmuzda ihracat düşüşü değil artışı yaşayacaktı. Mardin ile Şırnak’ın toplam ihracatında meydana gelen kaybın da tamamı Irak pazarından kaynaklanıyor. Bingöl’ün toplam ihracatındaki kaybın yüzde 73’ünün, Batman’ın kaybının da yüzde 65’inin sorumlusu yine Irak.
