Bernanke, para politikası ve resesyon (2)

GLOKAL BAKIŞ / Gündüz Fındıkçıoğlu findikciog@tskb.com.tr Öncelikle Ben Bernanke'ye neden saygı göstermek gerektiğini anlatayım. Sonra çok kısaca Bernanke'nin para teorisi ve para politikası konusundaki çalışmalarından bir-iki noktaya değineceğim. Özellikle pratisyen profesyonellerde kısa sürede ortaya çıkan bazı mesleki deformasyonlara fazilet gözüyle bakmamak lazım. Mesela, çok kısa vadeli düşünmek, herşeye bağlı olunan kurum veya kişisel yarar açısından bakmak, gerçek zamanlı parasal hareketleri görmenin ve onun parçası olmanın/bu hareketleri yaratmanın gerçek bir entelektüel avantaj kazandırdığını zannetmek, boş zamanı olmamakla övünmek, teori düşmanlığı vb defoları gerçekçilik veya ayağı yere basmak zannetmek traji-komik bir panoramaya neden olabiliyor. Yani, Bernanke ve Mishkin'in o kadar hafife alınacak insanlar olmadıklarını düşünmekte yarar olabilir. Evet, FED getiri (faiz) eğrisinin gerisinde kaldığını iki hafta önce zımnen kabul etti ve evet kredibilite kaybı yaşanıyor. Ama yine de ABD ve İngiltere'de merkez bankalarını yöneten çok kaliteli ekipleri hafife almamak lazım. South Carolina, Dillon kasabasında liseyi bitiren Bernanke 22 yaşında Harvard mezunu oluyor ve 26 yaşında MIT'den ekonomi doktorası alıyor. FED başkanı olmadan önce ABD Başkanı'nın danışmanlar kurulu başkanlığını, NBER'ın parasal ekonomi programının direktörlüğünü, FED Guvernörler kurulu üyeliğini, American Economic Review editörlüğünü yapıyor. Stanford, NYU ve Princeton'da hocalık yapıyor ve LSE'de sık sık konuşmacı oluyor, ders veriyor, ders kitapları yazıyor. Mesela ne yazıyor? Herşeyden önce Büyük Depresyon, yani 1929 krizi üzerine yazıyor ve para politikası hatalarının depresyonu derinleştirip uzattığını düşünüyor. Ve New York FED başkanı bir diğer önemli ve etkili parasal iktisatçı, Frederik Mishkin'le beraber 1990'larda enflasyon hedeflemesi üzerine yazıyor. [Ayrıca bkz, inter alia, Ben S. Bernanke & Mark Gertler (1995), "Inside the Black Box: The Credit Channel of Monetary Policy Transmission", Journal of Economic Perspectives, 9 (4), 27-48; Ben S. Bernanke & Alan S. Blinder (1992), "The Federal Funds Rate and the Channels of Monetary Transmission", American Economic Review, 82 (4), 901-921; Ben S. Bernanke & Mark Gertler (2001), "Should Central Banks Respond to Movements in Asset Prices?", mimeo, Princeton University; Ben S. Bernanke & Jean Boivin (2000), "Monetary Policy in a Data-Rich Environment", mimeo, Princeton University] Her ne kadar tekniksiz ve teorisiz yazmanın -ki teori/teknik bütünlüğü mecburen ayrı bir jargon gerektiriyor- cazip olmadığını düşünsem de burada teknik konulara girmiyorum... Bizi en çok ilgilendirebilecek konulardan birisini, varlık fiyatlarındaki değişimlere merkez bankalarının nasıl cevap vermesi gerektiği konusuna değineyim. Bernanke'nin çalışmalarında verilen cevaba göre enflasyon hedeflemesi çerçevesinde varlık fiyatlarındaki değişmeler merkez bankalarını sadece ve sadece enflasyonu etkiledikleri ölçüde ilgilendirir. Bunun dışında, makul parametre değerleri içindeki dalgalanmalarda, merkez bankası müdahil olmamalıdır. Bir noktaya daha değineyim: gerçek-zamanlı veri kümelerini dahil ederek para politikası şoklarını belirlenmeye tabi tutmak ve gerçek-zamanlı veri kümesiyle sonradan-düzeltilmiş veri kümelerinin etkisini karşılaştırmak önemli olabilir çünkü yanlış ölçülmüş verilere verilen cevap bir "para politikası şokunun" belki de en açık örneğidir. Ne diyebiliriz? (a) Bernanke çalışmalarında yazdıklarına FED başkanı olarak uymuyor (b) Bernanke çalışmalarında yazdıklarına uyuyor. Cevap (b) ise: (i) Bernanke "makul parametre değerleri" dışında bir dalgalanma gördüğü için olağanüstü 75 baz puan faiz indirdi (ii) Bernanke "yanlış ölçülmüş verilere cevap vererek bir "para politikası şoku" yaratmaktan çekindiği için bekledi; yoksa "eğrinin gerisinde" kalmış değil(di) veya öyle düşünmüyor(du). Bence (a) şıkkı ne çok faydalı bir seçim, ne de doğru seçim.