Kamu yatırımı kısacak, yük özel sektörde!

HÜSEYİN GÖKÇE

ANKARA - Kamu ve özel sektör sabit yatırımları 2015 yılında, 2014’e göre yüzde 10.3 artarak 399 milyar 188 milyon liraya yükselecek. Yatırımların yüzde 77’si özel sektör tarafından gerçekleştirilecek. 2015’te özel sektörün yatırımı yüzde 12.46, kamunun sabit sermaye yatırımı ise yüzde 3.7 artacak. Kamu yatırımlarının hız keseceği ulaştırma sektörü, 2015’te özel sektörün yapacağı yatırımlarla ön plana çıkacak. Sektörde kamu yatırımlarının 31 milyar liradan 26 milyar liraya inmesi, buna karşılık özel sektör yatırımlarının ise 48 milyar liradan 58 milyar liraya çıkması öngörülüyor. Türkiye, yüzde 10 sınırına dayanan işsizliği azaltmayı amaçlarken, 2015 yılı programında yer alan yatırım öngörüleri işsizlikle ilgili hedefl erin gerçekleşme olasılığının yüksek olmadığını gösteriyor. Programdaki tahminlere göre, Türkiye’de kamu ve özel sektörün yapacağı toplam yatırım 2015’te, bu yıla oranla yüzde 10.4 artarak 399 milyar 188 milyon liraya çıkacak.

Aynı dönemde işsizlik ise sadece 0.1 puan azalarak yüzde 9.6’dan yüzde 9.5’e gerileyecek. Yatırımlarda geçmişte olduğu gibi yine özel sektör ön plana çıkıyor. Gelecek yıl için planlanan 400 milyar liraya yakın yatırımın yüzde 77.52’sine karşılık gelen 310 milyar 661 milyon liralık kısmını özel sektörün yapması bekleniyor. Özel sektör yatırımlarının içinde bulunduğumuz 2014’e göre yüzde 12.46 artacağı tahmin ediliyor. Buna karşılık Türkiye’deki yatırımların yüzde 22.1’inin kamu tarafından yapılması bekleniyor. Programa göre kamunun 2014’te 85 milyar 355 milyon lira düzeyindeki yatırımları, 2015’te yüzde 3.7 artarak 88 milyar 527 milyon liraya çıkacak. 

Yatırımların sektörel bazda değerlendirmesinde, imalat sanayiinde ciddi bir yoğunlaşma gözleniyor. 2015 yılında imalat sanayiinde yapılacak yatırımlar 2014’e göre 14 milyar 149 milyon lira artarak 109 milyar 608 milyon liraya yükselecek. Bu sektörde kamu yatırımlarındaki 330 milyon liralık sınırlı yükselişe karşılık, özel sektör yatırımları 13 milyar 189 milyon lira artış gösterecek. 
Ulaştırma sektörü, 2014’te olduğu gibi 2015’te de yatırımların ikinci büyük kalemi olacak. Bu alana toplam yatırımın 5 milyar 58 milyon dolar artması bekleniyor. Ancak daha önceki yılların aksine kamunun 2015’te ulaştırma yatırımlarını azaltırken, özel sektörün artıracağı hesaplanıyor. Buna göre, kamu yatırımlarında 4 milyar 667 milyon liralık gerilemeye karşılık, özel sektörün ulaştırma yatırımlarının 9 milyar 725 milyon lira artarak 58 milyar 610 milyon liraya yükseleceği öngörülüyor. 

Kamu yatırımları % 2.1 gerileyecek 

2015 program metnindeki açıklamalara göre, kamu kesimi sabit sermaye yatırımları gelecek yıl reel olarak yüzde 2.1 azalacak. Bu dönemde, cari fiyatlarla kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının yüzde 48.1’inin merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki idareler, yüzde 35.7’sinin mahalli idareler, yüzde 13.3’ünün işletmeci KİT’ler, yüzde 0.1’inin özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 2.8’inin de döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşları tarafından gerçekleştirileceği tahmin edildi. 2015’te özel kesim sabit sermaye yatırımlarının ise reel olarak yüzde 6.1 artış göstereceği tahmin ediliyor. 2015 yılında cari fiyatlarla özel kesim sabit sermaye yatırımları içinde ulaştırma, imalat ve konut alt sektörleri paylarının bir önceki yıla göre artması, tarım ve diğer hizmetler alt sektörleri paylarının aynı kalması, diğer alt sektörlerin paylarının ise azalması bekleniyor.

44 milyar dolarlık sözleşme imzalandı

Programa göre, kamu-özel işbirliği yatırımlarının artırılması amacıyla mevzuatta yapılan düzenlemelere rağmen, bunların çerçeve bir yapıya kavuşturulması ihtiyacı sürüyor. Kamu-özel sektör işbirliği (KÖİ) projelerinde muhtemel yük ve sorumlulukların iki kesim arasında dengeli dağıtılmasına dikkat edilecek. Ekim 2014 itibariyle 73’ü enerji olmak üzere 183 KÖİ projesi için uygulama sözleşmesi imzalandı. Bunlardan 153’ü işletmeye alınırken, 30 proje ise devam ediyor. Yürütülenler hariç 2014 fiyatlarıyla uygulama sözleşmesi imzalanan projelerin toplam yatırım büyüklüğü ise 44.8 milyar dolara ulaştı.