Akıllı telefon ve aptal kullanıcıları

Bir kaza

Bir sıcak temmuz günüydü. Trafik, Texas’taki otoyolda (Highway 43) normal seyrinde akıyordu. Ve kader, 2008 model Chevrolet Tahoe jipi, 2003 model Dodge Ram pikabın önüne getirmişti. Öndeki arabayı Sandra Jones isimli kadın sürüyordu. Yanında bir kadın ve arkada yedi yaşındaki torunu vardı. Arkadaki arabanın sürücüsü ise Ashley Kubiak isimli kadındı. Bir kavşağa yanaşıyorlardı. Sandra, sola dönmek üzere yavaşladı. İşte ne olduysa, o anda oldu. Arkadaki pikap, bütün gücüyle jipe vurdu. Çarpmanın şiddeti ile jip karşı yönden gelen yola savruldu. Oradan gelen bir araba da jipe vurdu. Kaza sonunda jipin içindeki iki kadın öldü ve çocuk felç oldu. Çocuk, kanseri yenmişti, ama bu kavşakta felç olmaktan kurtulamamıştı.
Peki, vuran arabanın sürücüsü öndeki arabanın yavaşladığını neden fark edememişti? Çünkü o anda iPhone’una gelen mesajlara bakıyordu.

Telefonlar ve kazalar

ABD’de 2105 yılında trafik kazalarından en az 35 bin kişi ölmüş. Ulusal Otoyol Trafik Güvenliği İdaresi (National Highway Traffic Safety Administration) raporuna göre bunun onda biri, sürücülerin dikkatinin dağılmasından dolayı imiş. Söz konusu idare, sürücülerin dikkat dağılım nedenlerini üç sınıfta toplamış: görsel (visual), elle ilgili (manual) ve zihinsel (cognitive). Akıllı telefonla olan dikkat dağılımı, bu üç çeşidi de içeriyor. Dikkat dağılımından dolayı olan kazalarda 2015 yılında yaşanan artış oranı %8.8 imiş. Görünen o ki, akıllı telefonlar çoğaldıkça bu kaza sayıları da artacak.

Ürün sorumluluğu davası

Yukarda sözü edilen kazayı farklı kılan ne? Kaza kurbanlarının yakınları şimdi bir dava açmışlar. Dava, kazayı yapan sürücüye değilmiş. Dava, telefon yapımcısı Apple’a. Ürün sorumluğu (Product liability)davası. Dava nedeni de şöyle belirtilmiş: Apple, telefonun mesaj yollamak için kullanılacağını biliyordu, ama Ashley Kubiak’ın bunu tehlikeli biçimde kullanmasını önlemedi.

Davacı avukatları mahkemeye ilginç bir delil sunmuşlar: Apple 2008 yılında bir patent başvuruşu yapmış ve de 2014 yılında patent onaylanmış. Telefon hareket halinde ise ve bunu sürücü kullanıyorsa, telefonun bazı fonksiyonları, örneğin mesaj yazmayı, devre dışı bırakan bir teknolojinin patenti imiş. Apple, patent başvurusunda böyle bir teknolojinin gerekliliğini şöyle dile getirmiş. “Araba sürerken gençlerin mesajlaşması öylesine yaygınlaştı ki, yasaların bunu engellemesi şüphelidir. Gençler bunun tehlikeli olduğunu biliyor; ancak bu, mesajlaşmamaları için yeterince bir motivasyon değil.”

Yapılan ön duruşmada yargıç, Apple’ın suçluluğunu ispatın zor olduğu gerekçesi ile, bu davanın düşmesi yönünde görüş bildirmiş. Yasal otoritelerin çoğunluğunun da görüşü bu yönde. Örneğin, şöyle bir de gerekçeleri var: “Araba sürerken kitap okuyan sürücülere de rastlıyoruz. Eğer kaza yaparlarsa sorumlusu kitabı basan firma mı olacak?”

Bir yorum

Bu akıllı telefon alışkanlığı, sigara tiryakiliği gibi bir şey. Bazı zayıf iradeli insanlar, bu alışkanlığa kapılınca kurtulamıyorlar. Her zaman, her yerde, her durumda o telefonlarına dokunmak ve onu kullanmak istiyorlar; bu, adeta bir fetişizm. Bunu araba sürerken yaptıklarında da, yukardaki olaydaki gibi, başkalarına zarar verebiliyorlar.

Yasalarla insanları terbiye etmek mümkün olmuyor. O zaman teknolojinin getirdiği bu sorunu, yine teknoloji çözecek. Bu teknolojiyi üreten firmalar, sosyal sorumluluk çerçevesi içinde buna bir çözüm getirmelidir.

Ancak teknolojik çözüm gelinceye kadar siz kendinizi koruyunuz. Eğer arkanızdaki arabanın sürücü koltuğunda oturan kişinin, her durduğunuz ışıkta, saygı duruşuna geçer gibi başı öne eğiliyorsa tedbirinizi alınız. Hemen şerit değiştirin. Ama kadınsanız daha bir dikkat edin. O şeritte de, metrobüste şortlu kadına tekme atan sapık zihniyetteki aptal birisi olmasın; sizi kadınsınız diye de ezebilir.

Aslında sorun akıllı telefonda değil, aptal kullanıcılarında. Maalesef, aptallığın da tedavisi yok.