Ekonomiye duyulan güvende yavaş da olsa bir toparlanma var

Alaattin AKTAŞ
Alaattin AKTAŞ EKO ANALİZ ala.aktas@gmail.com

Tüketicinin ekonomiye olan güveninin düzeyi ve bu güvenin nasıl seyrettiği Türkiye İstatistik Kurumu ve Merkez Bankası tarafından aylık olarak ölçülmeye çalışılıyor.

"Çalışılıyor" diyoruz; çünkü böylesine soyut bir kavramı bire bir ölçmek tabii ki mümkün değil. Yapılmaya çalışılan, gerçeğe en yakın durumu ortaya koyabilmek.

Türkiye İstatistik Kurumu, sektörel güven endekslerini hesaplıyor. İnşaat sektörü, hizmet sektörü ve perakende ticaret sektörü güven endeksleri TÜİK tarafından oluşturuluyor.

Merkez Bankası'nın hesapladığı güven endeksi de reel kesimin ekonomiye bakışının yönünü ortaya koyuyor.

Tüketici güven endeksi geçen hafta açıklandı ve bu endeks mart ayında şubata göre yüzde 3.2 artış gösterdi. Tüketici güven endeksi mart ayında bu artışa rağmen ancak 67.8'e çıktı. Güven endekslerinde 100 eşiğinin "ne iyimser-ne kötümser" duruma işaret ettiği ve 100'ün altındaki değerlerin mutlak kötümserlik anlamına geldiği dikkate alınırsa bu düzey halen kat edilmesi gereken çok yol olduğunu gösteriyor. Tüketici güveninde mart ayındaki artış yönünden olumlu, ne var ki bulunulan düzey yönünden çok olumsuz bir durum söz konusu.

Nihai olarak da Türkiye İstatistik Kurumu sektörel güven endeksleri, tüketici güven endeksi ve reel kesim güven endeksini bir araya getirerek ekonomik güven endeksini hesaplıyor.

Reel kesimin iyimserliği artıyor

Merkez Bankası'nın dün açıkladığı reel kesim güven endeksi şubattan sonra martta da arttı var, hem de bu endeks iki aydır 100'ün üstünde, yani iyimserlik bölgesinde seyrediyor.

Ocak ayında 97'ye gerileyen reel kesim güven endeksi ocakta 8.3 puanlık artışla 105.3'e çıkmıştı. Endeks, martta da 2.8 puan daha artarak 108.1'e yükseldi.

Reel kesim güven endeksini yukarı iten alt kalemler arasında 7.3 puan yükselen gelecek üç aydaki toplam istihdam beklentisi, 5.9 puan yükselen yine gelecek üç aydaki üretim hacmi beklentisi ve 4.1 puan yükselen son üç aydaki toplam sipariş miktarı belirleyici oldu.

Gelecek üç aya ilişkin ihracat sipariş miktarına ilişkin endekste ise 0.6 puan düzeyinde de olsa bir gerileme görüldü.

Bu arada sanayiciler, kendi sanayi dallarındaki genel gidişatın şubat ayına göre neredeyse hiç değişmediğini belirttiler. Bu soruya verilen yanıtla oluşan endeksteki artış 0.3 puanda kaldı.

Sektörel güven endekslerinde durum

TÜİK de dün sektörel güven endekslerinin mart ayı gerçekleşmesini açıkladı. Buna göre martta en belirgin hareket inşaat sektörü güven endeksinde görüldü. Söz konusu endeks mart ayında şubata göre yüzde 12.3 oranında arttı.

İnşaat sektörü güven endeksinde şubat ayında da yüzde 2.1'lik artış gerçekleşmişti. İnşaat sektörü güven endeksinin mart ayında gösterdiği yüzde 12.3'lük artış, bir rekora işaret ediyor. Daha önce çift haneli artış hiç yaşanmamıştı. Belli ki konut satışlarını teşvik amacıyla getirilen düzenlemeler, henüz satışlara pek yansımamışsa da, sektörde moralleri artırdı. İnşaat sektörü güven endeksinin iki alt kaleminden "alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyine ilişkin endeks" yüzde 16.9 arttı. "Gelecek üç aydaki döneme ilişkin çalışan sayısı beklentisi endeksinde" ise yüzde 9.3'lük artış oldu.

TÜİK verilerine göre hizmet sektörü güven endeksi de bir önceki aya göre olmak üzere şubattaki yüzde 6.1'den sonra martta da yüzde 4.4 arttı. Perakende ticaret sektörü güven endeksinde ise şubattaki yüzde 2.1'lik artıştan sonra martta yüzde 0.3 düzeyinde de olsa bir gerileme görüldü.

Perakende ticaretteki bu olumsuz gidiş, mamul mal stok düzeyindeki artıştan ve gelecek üç aylık döneme ilişkin iş hacmi ve satışlarla ilgili beklentinin bozulmasından kaynaklandı.

Endekslere bakarsak sorun yok!

Merkez Bankası ve TÜİK'in birlikte ya da tek tek oluşturdukları tüketici güven endeksi, sektörel güven endeksleri ve reel kesim güven endeksi gibi göstergeler, ekonomide işlerin pek de fena gitmediğini, en azından gidişatın iyi yönde olduğunu gösteriyor.

Ama endeksler her gelişmeyi kapsayabilir mi... Hem bu endekslerle hassas kuyumcu terazisi gibi beklentileri tam olarak ölçmek mümkün olabilir mi...

Ankete dayalı bu tür çalışmalarda muhataplar kimi zaman gerçek durumlarını, düşüncelerini gizlemek isteyebilirler; kimi dönemlerde de düşüncelerini ve beklentilerini özellikle gizlemek isteyebilirler.

Ekonomide işlerin iyi gidip gitmediğini görmek için bu tür endeksler yol göstericidir elbette ama bir yandan da beyana dayanmayan gerçek rakamlara, gelişmelere bakmak gerek.

Örneğin satılık-kiralık işyeri ilanları, örneğin işsiz sayısındaki değişim, örneğin dış ticaretin seyri, örneğin yatırımlardaki gidişat gibi…

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar