İşçinin rekabet yasağı olabilir mi?

 

Okurumuz Metin Temizkan, "Yazılarınızı ilgi ile takip ediyor ve bilgileniyoruz. İşçinin rekabet yasağı ile ilgili bir sorum olacak. 5 yılı aşkın süredir çalışmakta olan yetki verdiğim bir personelim işten ayrılarak kendi firmasını kurmuş ve yasaya aykırı bir şekilde müşterilerimizi ele geçirmiştir. Aramızda güvenden veya ihmalden dolayı yazılı bir sözleşme bulunmamaktadır. Yasaya dayalı bir hak iddia edebilmemiz mümkün müdür?" diyor.

Okurumuz çalışma hayatında birçok şirket için geçerli olan önemli bir sorunu gündeme getirmiş. Rekabet yasağı mutlaka yazılı yapılması ve sınırları belirlenmiş olması gereken bir unsurdur. Yazılı bir kayıt olmadığından bağlayıcı rekabet yasağı hususu gündeme getirilemez.

Ancak işçinin her halükarda işverenin/işyerinin sırrını saklamak (müşterilerine ait bilgiler, işyerine ait bilgiler) yükümlülüğü bulunmaktadır. Bunun ihlal edilerek, işverene zarara verilmesi halinde, bu konunun hukuk davasına konu olabileceğini diye düşünüyorum. Ancak, bunun işveren tarafından delilleriyle ispatlanması gereklidir.

Yargıtay, 22. Hukuk Dairesi, E. 2011/222, K. 2011/584, T. 12.9.2011 sayılı Kararı'nda; "Davalı işveren davacının bu bilgileri üçüncü kişilere vererek sır saklama yükümlülüğünü ihlal ettiğini şirket menfaatlerinin davacının eylemi dolayısıyla zarar gördüğünü kanıtlayamamıştır. Davacının sanık olarak yargılandığı dava dosyasına da sorumlu mühendis olarak görev aldığı projeye ilişkin bilgileri sunması savunma hakkı kapsamında kalan eylem niteliğinde olup bu davranışının sır saklama yükümlülüğünün ihlali olarak değerlendirilmesi hukuken mümkün değildir" demek suretiyle işçinin sır saklama yükümlülüğünü ihlal etmediği ve şirket menfaatlerinin davacının eylemi dolayısıyla zarar görmediği için fesih eylemini geçerli görmemiştir.

TBK 444 uyarınca; Fiil ehliyetine sahip olan işçi, işverene karşı, sözleşmenin sona ermesinden sonra herhangi bir biçimde onunla rekabet etmekten, özellikle kendi hesabına rakip bir işletme açmaktan, başka bir rakip işletmede çalışmaktan veya bunların dışında, rakip işletmeyle başka türden bir menfaat ilişkisine girişmekten kaçınmayı yazılı olarak üstlenebilir.

Rekabet yasağı kaydı, ancak hizmet ilişkisi işçiye müşteri çevresi veya üretim sırları ya da işverenin yaptığı işler hakkında bilgi edinme imkânı sağlıyorsa ve aynı zamanda bu bilgilerin kullanılması, işverenin önemli bir zararına sebep olacak nitelikteyse geçerlidir.

Rekabet yasağı kaydı, ancak hizmet ilişkisi işçiye müşteri çevresi veya üretim sırları ya da 

işverenin yaptığı işler hakkında bilgi edinme imkanı sağlıyorsa ve aynı zamanda bu bilgilerin kullanılması, işverenin önemli bir zararına sebep olacak nitelikteyse geçerlidir.

TBK md. 445 uyarınca; Rekabet yasağı, işçinin ekonomik geleceğini hakkaniyete aykırı olarak tehlikeye düşürecek biçimde yer, zaman ve işlerin türü bakımından uygun olmayan sınırlamalar içeremez ve süresi, özel durum ve koşullar dışında 2 yıldan uzun süreli olamaz.

Hakim aşırı nitelikteki rekabet yasağını, bütün durum ve koşulları serbestçe değerlendirmek ve işverenin üstlenmiş olabileceği karşı edimi de hakkaniyete uygun biçimde göz önünde tutmak suretiyle, kapsamı ve süresi bakımından sınırlayabilir. 

TBK md. 446 uyarınca; Rekabet yasağına aykırı davranan işçi, bunun sonucu olarak işverenin uğradığı bütün zararları gidermekle yükümlüdür.

Yasağa aykırı davranış bir ceza koşuluna bağlanmışsa ve sözleşmede aksine bir hüküm de yoksa işçi öngörülen miktarı ödeyerek rekabet yasağına ilişkin borcundan kurtulabilir, ancak bu miktarı aşan zararı gidermek zorundadır.

İşveren, ceza koşulu ve doğabilecek ek zararların ödenmesi dışında, sözleşmede yazılı olarak açıkça saklı tutulması koşuluyla, kendisinin ihlal veya tehdit edilen menfaatlerinin önemi ile işçinin davranışı haklı gösteriyorsa, yasağa aykırı davranışa son verilmesini de isteyebilir.