Konsiye satış

Rüknettin KUMKALE
Rüknettin KUMKALE rkumkale.ymm@gmail.com


Konsinye satışı, malların mülkiyetinin devir edilmeksizin, diğer bir anlamı ile gönderilen malların mülkiyetinin satıcıda kalması kaydıyla, konsinye malı alan durumundaki kimseye verilmesi olarak açıklayabiliriz.

Konsinye işlemi bir işletmenin daha önceden tespit edilen bir fiyatla ya da günün koşullarına göre satılmak üzere diğer bir işletmeye mal göndermesi işlemidir.

Malı gönderen tüccar veya işletmeye konsinyatör, malı satmak üzere teslim alan tüccar veya işletmeye de konsinye denmektedir.

Malın konsinyeye teslimi satıştan çok bir emanet işlemi niteliğindedir. Çünkü malın mülkiyeti, konsinye tarafından satılıncaya kadar konsinyatör üzerinde kalmaktadır. Esas itibariyle konsinyenin görevi, malın satışına aracılık yapmaktır.

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun “Vergiyi Doğuran Olayın Meydana Gelmesi “ başlıklı 10. Maddesinin (d) bendinde “Komisyoncular vasıtasıyla veya konsinyasyon suretiyle yapılan satışlarda, malların alıcıya teslimi” ifadeleri bulunmaktadır. Bundan ayrı olarak Yeni Borçlar Kanunu’nun 532 – 546 maddelerinde de (Eski Borçlar Kanunu 416 – 430 maddeler) konu hukuki boyutları ile incelenmiştir.

Konsinye Satışlarda dikkat edilmesi gereken noktaları şu şekilde belirtebiliriz.
Malın Satıcı tarafından konsinye malı alana gönderilmesi sırasında düzenlenen sevk irsaliyesinin üzerine “ Konsinye olarak sevk edilmiştir” ifadesi yazılarak mallar teslim edilecektir.

Konsinye malı alan taraf bu malı alıcıya teslim ettiği tarihten itibaren 7 gün içinde faturasını kesecektir.

Bu durumda hem satıcı firma ve hem de konsinye malı alıp satan firma için gelir, malın alıcıya konsinye malı alan firma tarafından teslimi ile başlamış olmaktadır.
Konsinye mallı veren firma da satılan malın faturasına keserek konsinye olarak mal verdiği firmaya gönderecektir.

Konsinye malı alan firmada satılmayan konsinye mal var ise, bu mallar konsinye malı veren firmanın stoklarında görünmektedir.
Aşağıya iki adet özelge metni alınmıştır.

İlgili Kanun : Vergi Usul Kanunu
İlgili Madde : 213 Sayılı VUK.Md.229
İlgili Birim : İzmir Defterdarlığı Denetim Koordinasyon ve Usul Gelir Md.
Özelge Tarihi : 24.12.1996
Özelge Sayısı : B.07.4.DEF.0.35.14/1741-3674
Özet: Alınan komisyon bedeli karşılığında fatura düzenlemesi gerektiği.
Fatura satılan emtia veya yapılan iş karşılığında düzenlenen vesikadır. Verilen hizmet için tahsil edilen miktar üzerinden fatura düzenlenmesi verilen hizmet için aracılık yapan şirkete verilen komisyon için adı geçen şirket tarafından komisyon miktarı kadar fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

Dilekçenizde, firmanızın pazarlamasında bir başka şirketin aracılık ettiği, bu şirketin bulacağı her müşteri için komisyon alacağı, bu hizmet karşılığı firmanıza komisyon faturası keseceği, bulmuş olduğu müşteriye ise firmanızca tahsilatın yapılıp fatura kesileceği belirtilmiş olup, bu işlemde 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu açısından sakınca bulunup bulunmadığının bildirilmesi istenilmektedir.

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 229'uncu maddesinde faturanın tarifi satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır şeklinde tanımlanmış olup, 230'uncu maddesinde faturanın şekli, 231'inci maddesinde de faturanın nizamı açıklanmıştır.
Aynı Kanunun 232'nci maddesinde; "Birinci ve ikinci sınıf tüccarlarla defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:

1- Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;
2- Serbest meslek erbabına;
3- Kazançları götürü usulde tespit olunan tüccarlara;
4- Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;
5- Vergiden muaf esnafa.
Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler.” Hükmü yer almaktadır.

Yukarıdakiler dışında kalanların, birinci ve ikinci sınıf tüccarlardan ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerden satın aldıkları emtia veya onlara yaptırdıkları iş bedelinin 10.000.000 lirayı geçmesi veya bedeli 10.000.000 liradan az olsa dahi istemeleri halinde emtiayı satanın veya işi yapanın fatura vermesi mecburidir." hükmü yer almaktadır.
Bu hükümlerden de anlaşılacağı üzere, fatura satılan emtia veya yapılan iş karşılığında düzenlenen vesikadır.

Buna göre, müşterilerinize vermiş olduğunuz hizmet için tahsil ettiğiniz miktar üzerinden fatura düzenlemeniz gerekmektedir.

Ayrıca müşterileri bulan aracı şirkete vermiş olduğunuz komisyon için, adı geçen şirketçe bu komisyon miktarı kadar fatura düzenlemesi icap etmektedir.

T.C.
İSTANBUL VALİLİĞİ
Defterdarlık Usul Gelir Müdürlüğü
Sayı: B.07.4.DEF.0.34.20./ VUK-1/229-11470 18/05/2005

Konu: Satıcı adına aracı firmanın müşteriden pos makinası ile yapacağı tahsilatların karşılığında belge düzenlenip düzenlenmeyeceği hk.

İlgi: ……………….tarihli dilekçeniz.

İlgide kayıtlı dilekçenizde, ikinci el araba alım-satımı yapmakta olduğunuz, bazı araçları konsinye sözleşmesi yaparak komisyon karşılığında sattığınız ve satış sonrası araç sahibinin alıcıya satış faturası kestiği, firmanızında araç sahibine komisyon hizmetinden dolayı elde ettiği kazanç karşılığında komisyon faturası kestiği belirtilerek, araç satışı tahsilatının şirketinizce pos makinası kullanılarak taksitlere bölünmesi ve banka hesabınızdan araç sahibine transfer edilmesi halinde faturanın şirketinizce kesilmeyecek olmasının Vergi Usul Kanunu uyarınca sakıncalı olup olmadığı hususunda görüş talep edilmektedir.

Bilindiği üzere, konsinye işlemi bir işletmenin daha önceden tespit edilen bir fiyatla ya da günün koşullarına göre satılmak üzere diğer bir işletmeye mal göndermesi işlemidir.

Malı gönderen tüccar veya işletmeye konsinyatör, malı satmak üzere teslim alan tüccar veya işletmeye de konsinye denmektedir.

Malın konsinyeye teslimi satıştan çok bir emanet işlemi niteliğindedir. Çünkü malın mülkiyeti, konsinye tarafından satılıncaya kadar konsinyatör üzerinde kalmaktadır. Esas itibariyle konsinyenin görevi, malın satışına aracılık yapmaktır.

Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 230’ncu maddesinin 5 numaralı fıkrası uyarınca, satılan malların alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcısı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde de alıcısının taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlemesi ve taşıtta bulundurulması gerekmektedir.

Ayrıca malın, bir mükellefin birden çok işyerleri ile şubeleri arasında taşınması veya satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderilmesi halinde de malı gönderen tarafından sevk irsaliyesinin düzenlenmesi gerektiği aynı bentte hükme bağlanmıştır.

Anılan bent hükmünden de anlaşılacağı üzere, sevk irsaliyesi ticari mal hareketinin izlenmesi için düzenlenen bir belgedir.

Bu itibarla konsinye malın konsinyatör tarafından konsinyeye gönderilmesi halinde sevk irsaliyesinin konsinyatör tarafından, konsinyenin taşıması veya taşıttırması halinde ise konsinye tarafından konsinye işlemi ile sevk edildiğine ilişkin açıklama yapmak suretiyle tanzim edilmesi gerekmektedir.

Aynı kanunun 231’nci maddesinin 5 numaralı bendinde, “Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.” denilmektedir.

Öte yandan, konsinyasyon suretiyle satışının yapılacağı konsinyatör ile konsinye arasında yapılan yazılı bir sözleşme ile belirlenen konsinye malın satılması halinde bu satış işlemine ait belgenin, malı satan konsinye tarafından gerçek satış bedeli üzerinden malın alıcısına düzenlenmesi, konsinyatöründe konsinyeye kendi sattığı bedel üzerinden fatura düzenlemesi ve yapılan bu işlemlere ilişkin kayıtların Vergi Usul Kanununun 219’ncu maddesinde belirlenen süre içerisinde kayıtlara intikal ettirilmesi gerekmektedir.

Buna göre; konsinye satış yapılabilmesi için taraflar arasında (konsinyatör ile konsinye) yazılı bir sözleşme bulunması, konsinye malın sevki ve satışının da yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda yapılması gerekmekte olup, konsinye sözleşmesi ile teslim aldığınız ve satışını gerçekleştirdiğiniz araçlar için konsinye olarak gerçek satış bedeli üzerinden malın alıcısına fatura düzenlemeniz gerekmekte olup, malın satıcısının ise gerçek usulde gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti ya da gerçek usulde serbest meslek erbabı olması halinde konsinyatör olarak kendi sattığı bedel üzerinden tarafınıza fatura düzenlemesi gerekmektedir.

Konsinyatörün vergi mükellefi olmaması halinde de, araç satışından elde ettiği bedel üzerinden tarafınızdan düzenlenecek gider pusulasını imzalamak suretiyle satışın belgelendirileceği ve bu gider pusulasındaki tutara gelir stopaj ve katma değer vergisi hesaplanacağı tabiidir.

Ancak malı teslim almadan aracı olarak yaptığınız satışların tahsilatında ise sadece firmanızın aldığı komisyon bedeli için fatura düzenlemeniz gerekmekte olup, pos makinesinden konsinyatör adına yaptığınız tahsilatlar için fatura düzenlemeniz gerekmemekte olup; satıcının gerçek usulde gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti ya da gerçek usulde serbest meslek erbabı olması halinde satılan aracın gerçek bedeli üzerinden alıcı adına fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar
İnovasyon 16 Ekim 2019
İşletme sermayesi 16 Temmuz 2019