Organize sanayi bölgesi sayısı 300’e yaklaşıyor
Şimdilerde 276 organize sanayi bölgesi var.
Organize sanayi bölgeleri (OSB), sanayi kuruluşlarının gelişigüzel yayılmasını ve alt yapısı tamamlanmış alanlarda gelişmesini hedef alır. Bu sayede hem sanayi tesislerinin yerleşim ve tarım bölgelerine yayılması önlenir, hem de sanayi tesislerinin gelişmesinin, büyümesinin önü açılır.
Bizde önce “küçük sanayi siteleri” kuruldu. Sanayileşme başlayınca da OSB ihtiyacı ortaya çıktı.
Devlet Planlama Teşkilatı’nın oluşturduğu sanayileşme stratejisi kapsamında 1962 yılında öncelikli olarak ilk OSB’nin Bursa’da kurulması uygun görüldü. 50 yılda, Artvin dışında OSB kurulmamış ilimiz kalmadı.
OSB’lerde (1) Önce yer tespiti yapılıyor. (2) Sonra gerekirse kamulaştırma ile kamulaştırma gerekmiyor ise satın alma ile OSB için arazi temin ediliyor. (3) Arazinin tüm alt yapısı hazırlanıyor. Su, enerji, arıtma, ulaşım, yönetim düzeni kuruluyor. (4) Sonunda da girişimcilere uygun fiyatla arsa tahsis ediliyor.
Yatırımcı için OSB’de arsa tahsisi almak çok önemli. (1) OSB’de arsa fiyatları göreceli olarak çok ucuz. (2) OSB’de alt yapı için harcama gerekmiyor. (3) OSB’de yatırım ve üretim yapanlara vergi avantajı sağlanıyor. SGK ödemelerinde avantaj sağlanıyor.
Hemen her şehirde, bölgesinde yatırım, üretim ve istihdamın artmasına yol açacak sanayileşmeyi hızlandıracağı ümidi ile bir OSB kurulmasına çalışılıyor. Bir OSB kurulduktan sonra da sayılarının artırılması isteniyor.
Kurulu 276 OSB’nin 33’ü ihtisas,10’u gıda, tarım ve hayvancılık,7’si ıslah, 2’si özel, kalanı düz OSB.
Bursa, İzmir ve Kocaeli’de 13’er Ankara’da 11, Tekirdağ’da 10 OSB var. Afyon’daki OSB sayısı 9. İstanbul’da 8, Aydın’da 7, Denizli, Bilecik, Manisa ve Sakarya’da 6’şar, Balıkesir, Hatay, Çankırı, Samsun ve Urfa’da 5’er OSB var. Hakkari, Tunceli, Bayburt, Iğdır, Ardahan’da birer, Şırnak’ta 2 OBS kuruldu. OSB olmayan tek il Artvin.
OSB’lerinin yüzde 45’i Marmara ve Ege bölgelerinde.
OSB’lerde 58 bin firmaya yer tahsis edildi. Faal olan OSB’lerde 1.5 milyon kayıtlı işçi var.
Bunlar OSB’ler ile ilgili güzel haberler.
Şimdi de gelelim üzerinde durulması gereken sorunlara:
1) OSB’lerdeki yatırımlar doğru yatırımlar mıdır? Sektör olarak, teknoloji ve makine seçimi olarak ekonomiye yararlı bir yatırım uygulaması var mıdır? Yoksa gereksiz makineleşme mi söz konusudur?
2) OSB’lerindeki 58 bin yatırımda 1.5 milyon kişi ne üretiyor? OSB’lerindeki üretimin ekonomiye katkısı nedir?
3) OSB’lerde yatırım yapanlar mutlu mu? Kredi yüksekliği, pazar sorunları var mı?
Bu konularda bilgi yok.
Geliyoruz bir başka konuya:
Sadece ucuz arsa tahsisi için OSB sayısının artırılması ne ölçüde doğru,
OSB’lerde alt yapı eksiklikleri nasıl tamamlanacak? Çalışmayan, kapanan firmaların durumu ile kim ilgileniyor? Bir süre önce İbrahim Ekinci’nin OSB’lerle ilgili bir araştırması yayınlandı. Bu araştırmadaki bulgulara göre OSB’lerde 1.710 tesis kapalı durumda. Bunların her birinin ortalama yatırımı 3 milyon dolar olsa, toplam 5 milyar dolarlık yatırım boşa gitmiş demektir.
İbrahim Ekinci’nin belirlemelerine göre, Çorlu Deri OSB’de70 firmanın 61’i, İstanbul Deri OSB’de 723 firmanın 54’ü kapalı. Adana Hacı Ömer OSB’de 342 firma üretimi sürdürüyor, 81 firma kapalı. İkitelli’de 26 bin işletmenin 851’i kapalı. Denizli’de 119 firma üretimi sürdürüyor 44 firma kapalı. Kilis’te 21 firma üretim yapıyor, 11’i kapalı.