Piyasa ne durumda?
Tabii ki ekonomi için borsanın, döviz fiyatının değişimi önemli. Ama ülkede yaşayanların temel sorunu iş ve aştır.
İş ve aşın göstergesi ise “piyasa”- dır. Piyasa arz ve talebin buluştuğu pazardır. Anadolu alışkanlığı ile insanlar birbirine “ekonomi ne durumda?” diye soracak yerde “piyasa ne durumda?” diye sorarlar.
Piyasanın durumu geçmişle karşılaştırılarak anlatılır. Geçen yıla göre nasıl, geçen mevsime göre nasıl, geçen yılın bu ayına göre nasıl?
Bu sorulara “Piyasada hareket yok- Bereket var- Durgun-Geberik” şeklinde cevaplar verilir.
Her şehirde piyasanın durumunu en iyi esnaf ve sanatkar dernekleri, ticaret ve sanayi odaları ile borsalar izler. Bu nedenle beklenen Esnaf Teşkilatının TOBB’un bu bilgileri aylık olarak derleyerek yayınlamasıdır. Ne var ki onlar bunu yapmıyor. O zaman piyasanın durumunu izleyecek en sağlam kaynak Maliye Bakanı’nın her ay açıkladığı bütçe gerçekleşme rakamları oluyor.
Maliye Bakanı 2014'ün ilk 8 ayında üretimin de satışların da durduğunu açıkladı. İlk 8 ayda geçen yılın aynı dönemine göre:
● Dahilde alınan KDV tahsilatında artış sadece binde 4. Geçen yılın ilk 8 ayında KDV artışı yüzde 22.4 idi.
● Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) artışı yüzde 4.2. Geçen yılın aynı döneminde ÖTV yüzde 24.1 artmıştı.
● İthalde alınan KDV artışı yüzde 2.5. Geçen yıl aynı dönemde yüzde 29.6 oranında artış göstermişti.
● Ağustos ayı itibariyle TÜFE artışı yüzde 9.5 oldu. KDV ve ÖTV artışları enfl asyonun da gerisinde. Demek ki yılın 8 ayında üretimde ve satışlarda artış olmamış, gerileme ortaya çıkmış. KDV ve ÖTV tahsilatıyla ilgili bilgiler ekonomide üretimin, satışların ve tüketimin nasıl değiştiğini “piyasanın geçmiş aydaki durumunu” izleme imkanı verir.
● Ayşe Hanım Teyzem maydanoz alırken bile KDV öder. Dahilde alınan KDV’nin değişimi, dahilde ana harcama gruplarında, tarımda ve sanayide ana girdilerde, tüketimde cironun–iş hacminin-alış verişin boyutunu gösterir. KDV tahsilatı, enfl asyondan daha az artmış ise dahilde talep, satışlar, üretim, yatırım o kadar gerilemiş demektir.
● ÖTV genelde dayanıklı tüketim mallarından alınan vergidir. Yakıtlardan, buzdolabı ve çamaşır makinesinden, Tv’den, otomobilden alınır. İçeride ÖTV tahsilatının gerilemesi, bu mallarda önce satışın sonra üretimin gerilemesine işaret eder.
● İthal edilen mallardan alınan KDV oranının gerilemesi, ithalatın yavaşladığını gösterir. 2014 Ağustos enfl asyonu yüzde 9.5 oranında. Ekonomide her şey (üretim+tüketim) 2013 yılının ilk 8 ayındaki çizgide olsa idi, vergi gelirlerinin en az yüzde 9.5 oranında artması gerekirdi. Geliniz görünüz ki,
● Enflasyon yüzde 9.5 artarken toplam vergi gelirleri yüzde 7.6 oranında artabildi.
● Toplam bütçe gelirleri yüzde 8.9 oranında artarak enfl asyonun gerisinde kaldı.
● Buna karşılık harcamalar enflasyonun üzerine çıktı. Ocak-ağustos döneminde personel harcamaları ve sosyal yükleri yüzde 16 arttı. Kamunun mal ve hizmet alımı harcamaları yüzde 13 oranında arttı. Kamunun yatırım harcamalarındaki artış yüzde 20, mahalli idarelere yapılan aktarmalardaki artış yüzde 17 oldu.
Maliye Bakanı’nın açıklamaları, piyasanın durumunun hiç de parlak olmadığını gösteriyor.