Reel kesim,"Hemen her konuda şikayetim var, ama genel gidişat iyi&q

Siz de bizim gibi, bu nasıl olabilir, diye merak ediyorsanız, haklısınız. Merkez Bankası'nın 2 bin 176 reel sektör kuruluşunun katılımıyla gerçekleştirdiği temmuz ayı iktisadi yönelim anketi ve bu ankete verilen yanıtlarla oluşan reel kesim güven endeksi, başlıkta vurguladığımız sonucu veriyor. 

Reel sektör, neredeyse her konudan şikayetçi, durumun iyi seyretmediğini belirtiyor; ama "Sanayi dalınızdaki genel gidişat konusunda bir ay öncesine kıyasla görüşünüz nedir" sorusuna yanıt verirken, tüm sorunlarını adeta unutuveriyor ve çok iyimser bir tablo çiziyor. 

Haziranda 104.9 düzeyinde bulunan reel kesim güven endeksi, 0.5 puanlık artışla temmuzda 105.4'e çıktı. Bu çok önemli bir hareket değil. Ama endeksi oluşturan alt kalemlerdeki hareket önemli.

Reel kesim güven endeksini oluşturan kalemlerden toplam sipariş miktarı hazirandan temmuza geçerken değişmemiş, endeks aynı. Ancak, gelecek üç aya ilişkin üretim hacmi beklentisi bozulmuş, istihdam beklentisi bozulmuş, ihracat sipariş beklentisi bozulmuş. 

Son üç aydaki sipariş miktarında ve sabit sermaye yatırım harcamasında bir miktar artış olmuş. Mamul mal stok miktarı da bir miktar gerilemiş, bunlar da olumlu gelişmeler.  

Yani reel sektör, kabaca durumu pek parlak görmediğini belirtmiş. Bu geneldeki kötü gidişin, ankete katılan reel sektör kuruluşlarının kendi sanayi dallarındaki gidişata yansıyor olması beklenmez mi... Beklenir tabii ki, ama yansımamış...

Genel gidişatta iyileşme
İşlerin genelde pek iyi seyretmediğini, üretim hacmine ilişkin endeksin hızla gerilediğini, istihdamın daralacağını söyleyen reel sektör kuruluşları, genel gidişatın nasıl seyrettiği sorusuna ise olumlu yanıt vermişler. 

Sanayi dalındaki genel gidişatla ilgili olarak bir ay önceye göre daha iyimser olduğunu söyleyenlerin oranı haziranda yüzde 8 düzeyindeymiş. Bu oran, temmuzda yüzde 10.9'a çıkmış. Yani iyimserler artmış. 

Genel gidişatın aynı olduğunu söyleyenlerin oranı da yüzde 69.4'ten yüzde 72.8'e çıkmış.

Ama genel gidişatla ilgili olarak daha kötümser olduğunu söyleyenlerin oranı yüzde 22.6'dan yüzde 16.3'e düşmüş. 

Haziranda iyimserlerle kötümserler arasında kötümserler daha fazla olmak üzere 14.6 puan fark varken, temmuzda bu fark daralmış ve 5.4 puana inmiş.

Yani reel sektör kuruluşlarında gidişatla ilgili olarak "daha iyimser" olduğunu söyleyenlerle "durum aynı" diyenler artış gösterirken, "kötümserlerde" düşüş kaydedilmiş. 

Bu durum, reel kesim güven endeksinin diğer yanıtlarıyla örtüşüyor olsa sorun yoktu tabii ki, ama diğer yanıtlarla bir çelişki var.  

İkisi birden nasıl olur?
Bir işçi düşünün; aldığı ücretten memnun değil, yetmiyor. Evinde eşyalar eskimiş dökülüyor, yenisini alamıyor. Çocuklarının istediğini almakta çok zorlanıyor. Ama soruyorsunuz, "Gidişat nasıl" diye, "İyiye doğru" diye yanıt veriyor. 

Bir esnaf düşünün; ülkede alım gücü düştüğü için işleri eskisi gibi değil. Bir de açılıvermiş 100 metre öteye kocaman bir market. Satışlar iyice kesat. Bankadan aldığı borcu nasıl ödeyeceğini düşünüyor kara kara. Bakkalın önünden geçip büyük markete giden herkes yüreğini sızlatıyor adeta. Sorduğunuzda "Gidişat nasıl" diye, aldığınız yanıt "İyi, iyi" oluyor.

Şimdi bizim reel sektörün durumu da biraz böyle. İşler iyiyse, gidişat iyiye doğruysa, karamsarlığınız hızla azalıyorsa, üretim hacminizin hızla azalacağına nasıl bir açıklama getirebilirsiniz ki... Niye istihdamda azalma bekliyor olabilirsiniz ki... İhracat siparişinde azalma kaygısı yaşarken, neye dayanarak genel gidişatın iyi olduğunu söyleyebilirsiniz ki...