Rusya gazla rulet oynar mı?

Suriye'deki son gelişmeler, Türkiye-Rusya ilişkilerinde gerilime yol açtı. 

Bu durum, Türk-Rus enerji ilişkilerini sorgulayan çeşitli soruları gündeme getirdi. 

En yaygın soru şu: Rusya Türkiye'nin doğalgazını keser mi?

Bizce cevap net: Hayır... 

Neden "Hayır" dediğimize daha sonra geleceğiz. 

Ama önce konuya tam tersinden bakmayı deneyelim ve şöyle soralım: 

Türkiye Rus gazı almaktan vazgeçer mi? 

Cevap vermeye çalışalım... 

Şu anda Türkiye, esas itibariyle üç ülkeden gaz alıyor. Rusya, İran ve Azerbaycan. Tüketilen doğalgazın yüzde 60'a yakını Rusya'dan geliyor. 

Sadece bu paya baktığımızda bile Türkiye'nin Rus gazından vazgeçmesi zor görünüyor. 

Kaldı ki doğalgaz, mutfaklarda, kalorifer kazanlarında gaz olarak yakılmanın dışında, büyük oranda elektrik üretimi için kullanılıyor. 

Milyonlarca vatandaş doğalgazı tüpgaz ile ikame edebilir belki ama elektrik üretimi yapan doğalgaz çevrim santralleri bunu zor yapar. 

Tüketilen elektriğin yarısına yakınının doğalgazdan üretildiğini, yani dörtte birlik kısmını üretmek için Rus doğalgazı yakıldığını söylersek, işin bu tarafının önemi ortaya çıkar. Su ve kömürden elektrik üretim kapasitesi yüzde 100 devrede olsa da toplam talebi karşılamak imkansız. Yani elektrik için gaz tüketimi kaçınılmaz. 

Peki Rus gazı azaltılıp Azeri ve İran gazı artırılabilir mi? Zor. Zaten İran ve Azeri gazı azalırsa, daha fazla Rus gazı alma yoluna gidiliyor. 

Bir de sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) seçeneği var ama da yetmiyor. Boru gazına göre pahalı olmasına rağmen almak isteseniz de bunu boru şebekesine aktarabilecek altyapı yetersiz. 

Tüm aksi gerekçelere rağmen Rus gazından vazgeçilmesi göze alınsa bile bu zor. Çünkü Türkiye kontratta yazılı miktardaki gazı almasa da, parasını ödemeyi taahhüt etmiş durumda. 

Özetle, Türkiye'nin bu Rus doğalgazına ihtiyacı var. Bu yüzden vazgeçme imkan ve ihtimali sıfıra yakın. 

Gelelim ikinci ve daha tedirgin edici soruya: 

Ya Ruslar Türkiye'nin gazını keserse? 

En başta belirttiğimiz "hayır" cevabını şimdi gerekçelendirebiliriz. 

Önce şunu söyleyelim: Rusya bugüne kadar siyasi sorunları gerekçe göstererek, parasını ödeyen hiç bir doğalgaz müşterisinin gazını kesmiş değil. 

"Ama Ukrayna'nınkini kesmişti" dediğinizi duyar gibiyim... O farklı. Kiev, parayı ödeyemediği gibi başka ülkelere (Türkiye de dahil) giden gazı kendi şebekesine verebiliyordu. 

Sonra... Rusya Türkiye'nin Almanya'dan sonraki en büyük doğalgaz müşterisi. 2014'te yaklaşık 27 milyar metreküp doğalgaz verdiği Türkiye'den 9 milyar doların üzerinde tahsilat yapmış. 

Ayrıca Rusya, petrol fiyatlarının hızla düştüğü bu dönemde, ekonomisinin can damarı olan gaz ve petrol gelirinin tek kuruşundan bile vaz geçme lüksüne sahip değil. 

Üstelik, vermediği her birim metreküp doğalgaz başına Türkiye'ye tazminat ödeme yükümlülüğüyle karşı karşıya kalır. 

Yani Rusya bırakın gazı kesmeyi, Türkiye'ye gaz akıtan boru hatlarının vanasını sonuna kadar açmayı tercih eder... 

Sonuç itibariyle, ne Ankara Rus gazından vazgeçebilir, ne de Moskova Türkiye'den gelecek gaz parasından...