Rusya’yla açık hesap krizi

GAMZE ŞENER

İSTANBUL - Rusya’daki devalüasyon, Türk tekstilcinin tahsilat sorununu alevlendirdi. Tekstilciler, uzun süredir alacak problemi yaşadıkları Ruslardan, son 3-4 aydır hiç tahsilat yapamıyor. Gelecek için umutsuz bir tablo çizen tekstilci ve hazır giyimciler, beklemekten başka yapılacak bir şey olmadığını söylüyor. 

Bugün yaşananlar, Rusya’da yaşanan 1998 krizine benzetilirken; Osmanbey, Laleli, Merter ve Zeytinburnu gibi ağırlıklı Rus piyasasına çalışan semtlerin, kapanma tehlikesiyle karşı karşıya kalacağı konuşuluyor. Orjin Deri Genel Müdürü Lemi Tolunay’a göre ise ‘Rusya’dan paramızı alırız’ beklentisi, artık ‘aşırı iyi niyet’ göstergesi. 

Deri Tanıtım Grubu (DTG) Başkanı Erdal Matraş, Rusya’da yaşanan süreci 1998 yılına benzeterek, “Biz o yıllardaki krizi yeniden yaşıyoruz. Tahsilatlarda sıkıntı yaşıyoruz. Siparişler de geriledi” dedi. İTHİB Başkanı İsmail Gülle ise “Son 2-3 aydır ciddi bir durgunluk var. 2014’e bir düşüşle başlamıştık, son dönemde daha da düştü. İhracatı sigortalı yapın diye hep söylüyoruz ancak Rusya ile Türkiye arasında öyle bir ticaret var ki Allah’a emanet... Dünyanın en gözü açık tüccarları gibi geçiniriz ama paramızı da düşünmeden emanet ederiz” değerlendirmesini yaptı. 

Tekstil semtlerinde kayıp tahmin edilenden fazla olacak 

Rusya’daki durgunluk, çoğu görüşe göre bir süredir zaten kendini göstermişti. Rakipleri geride bırakmak ve pazarda söz sahibi olmak adına verilen tavizler, Rusya’nın girdiği krizle en çok Türk ihracatçıyı etkiledi. Özellikle hazır giyim ve deri mamulleri ihracatçıları, açık hesaba dayalı yapılan ticaretin, bugün olumsuz etkilerini yaşadıklarını belirtiyor. Örnek olarak İtalya ve Fransa gibi ülkeleri gösteren Orjin Deri Genel Müdürü Lemi Tolunay, “Bizde de çok suç var. Açık hesap ödeme sistemine dönüş tamamen Türk hazır giyim sektörünün hatasıdır. Rusya bugün İtalya’dan da Almanya’dan da Fransa’dan da ürün alıyor. Ama bu ülkelerde kimsenin Rusya’dan alacağı yok. Rusya’ya, ‘ben daha iyi satayım’ heyecanıyla çok yüz verildi. Bu sistemle sadece günü kurtarmış olduk” açıklamasında bulundu. 

En kötü senaryo domino efekti 

İhracatçıların, “Şimdi ne olacak?” sorusuna verdikleri cevap da aynı: “Beklemekten başka yapacağımız en ufak bir şey yok. İhracatçılar meclisinin, Ekonomi Bakanlığı ile tahsilatın ruble olarak yapılması; tahsilatın kolaylaştırılması gibi hamleler üzerinde çalıştığını biliyoruz.” Açıklamalardan anlaşılıyor ki Rusya’ya mal satanlar bir süre daha zarar görmeye devam edecek. Hatta bugün, tekstilin kalbi olarak nitelendirilen Laleli, Osmanbey, Zeytinburnu ve Merter gibi piyasalarda tekstil sektöründen çekileceklerin oranı tahmin edilenden daha fazla olacak. Gelecek süreçte en kötü senaryoyu çizen Tolunay şu değerlendirmede bulundu: “En kötü senaryo domino efekti olması... İstanbul’da yerleşik tekstil bölgelerinin altyapısı Ruslar için kurulmuş. Bu semtlerin çok büyük bir bölümünü kaybedeceğiz gibi görünüyor. Buralardaki firmalar başka iş kollarına geçmek zorunda kalacaklar. Rusya’dan bundan sonra paramızı alırız, tahsil ederiz diye beklemek aşırı iyi niyet olur. Rusya’daki müşteriler çok şımartıldı.” 

Piyasaları terbiye edemiyoruz sermayeler müşteride kaldı 

Osmanbey piyasasında iş yapan İSO Yönetim Kurulu Üyesi Ali Ulvi Orhan da alacakların bir kısmının hiçbir zaman alınamayacağını belirterek, süreçle ilgili “Rusya, piyasaları ciddi oranda etkiliyor. 2015’in sonuna kadar Rusya piyasasını iyi görmüyorum. Böyle krizlerde alacakların yüzde 30’u hiç alınmıyor; kalan yüzde 40’ı parite anlaşmalarıyla; yüzde 30’u ise gecikmeli bir şekilde alınıyor” diye konuştu. Orhan, “Piyasaları yıllardan beri terbiye edemiyoruz. Herkes bir yarış içinde” diyerek çuvaldızın biraz da yerli üreticiye batırılması gerektiğini vurguladı. 

Rus turiste satılamayan ürünler Rusya’daki Türk zincirlere gidiyor 

DTG’nin bir önceki başkanlığını üstlenen Lemi Tolunay, Rusya’da turistler için yapılan özel mod ellerin, şimdilerde Rusya’daki Türk dericilere gönderilmeye başladığını kaydetti. Tolunay sözlerini şöyle sürdürdü: “Güneydeki mağazalarda bu ürünler satılamadı. Şimdi Rusya’daki Türk mağaza zincirlerine satılmaya çalışılıyor. Rusya pazarı için yapılacak tüm esneklikler yapılıyor. Giden malın hiçbir bedeli geri gelmiyordu; sistem artık tamamen kitlendi.”

Rusya’dan çıkamıyoruz, çünkü sermaye stokta 

İç piyasadaki rekabetin, satış stratejilerini kimi zaman olumsuz yönde etkilediğini kaydeden OSİAD Başkanı Ali Ulvi Orhan yaşanan krizin analizini şöyle yaptı: “Maalesef bizim çalıştığımız ülkelerde en geç 7 yılda bir kriz yaşanıyor. Kumaş ithalatçılarımız 20 yıldan bu yana Çin’den mal getiriyorlar. Çin, 21’inci yıl bile olsa banka teminatı ve akreditasyon istiyor. Maalesef öyle bir gözü karayız ki çok çabuk herkese kredi açıyoruz. Alacağımızı alacak olsak ‘bu yıl Rusya piyasası yok başka bir pazara gidelim’ deriz. Birçoğunun sermayesi zaten ya müşteriden gelecek alacakta ya da elindeki stokta kalmış oluyor. Böyle bir ticaret dünyanın hiçbir yerinde yok. Bu ülkeler de aslında bunun için bize geliyor. O da bizim ticaretimizi artıran etken ama kriz olduğunda da en çok biz etkileniyoruz.”