Şirketlerde avans kâr dağıtımı artık mümkün

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın, dünkü Resmi Gazete'de yayımlanan Kâr Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliği ile birlikte avans kâr payı dağıtımının önünde yasal bir engel kalmamıştır.

Bu makalede, Türk Ticaret Kanunu ve tebliğ düzenlemeleri çerçevesinde avans kâr payı dağıtımı konusu incelenecektir. Makalede ayrıca konunun vergisel boyutuna ilişkin özet açıklamalara da yer verilecektir. Sermaye Piyasası Kanunu'na tabi şirketler, bu mevzuatta yer alan özel düzenlemeler çerçevesinde, öteden beri avans kâr payı dağıtımı yapabilmektedirler. Bu makalede konu sadece TTK düzenlemeleri kapsamında incelenecek, SPK mevzuatına girilmeyecektir.

1. Avans kâr payı dağıtımının yasal çerçevesi nedir?

Yeni Türk Ticaret Kanunu'nda yapılan düzenlemelerle, anonim (madde 509), limitet (madde 644)ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde (madde 565) avans kâr payı dağıtımının önü açılmıştır.

Bu düzenlemelere göre; avans kâr payı dağıtımı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nca belirlenen esaslara göre yapılacaktır.

2. Kâr payı avansı dağıtım koşulları nelerdir?

Tebliğe göre, şirketlerin kâr payı avansı dağıtabilmesi için aşağıdaki iki koşulun gerçekleşmesi gerekmektedir:

- Şirket genel kurulunca kâr payı avansı dağıtılmasına ilişkin karar alınması

- Kâr payı avansı dağıtılacak hesap döneminde hazırlanan üç, altı veya dokuz aylık ara dönem finansal tablolara göre kâr edilmiş olması

3. Genel kurul kararının içermesi gereken konular nelerdir?

Yukarıda da belirtildiği üzere, avans kâr payı dağıtmak isteyen şirketlerin, kâr payı avansı dağıtılacak hesap dönemi içinde yapılacak genel kurul toplantısında konuyu karara bağlamaları gerekmektedir.

Bu amaçla alınacak genel kurul kararında aşağıdaki konuların açıkça yer alması gerekmektedir.

a) İlgili hesap dönemi sonunda avansı karşılayacak tutarda net dönem kârı oluşmaması durumunda
İlgili dönem sonunda, yıl içinde dağıtılan avansı karşılayacak tutarda net dönem kârı oluşmaması durumunda;

- Net dönem kârını aşan avansın varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan serbest yedek akçelerden mahsup edileceği

- Serbest yedek akçe tutarının da dağıtılan avansı karşılayamaması halinde fazla ödenmiş olan kâr payı avanslarının ortaklar tarafından şirkete iade edileceği.

b) İlgili hesap dönemi sonunda zarar oluşması durumunda
İlgili hesap dönemi sonunda zarar oluşması durumunda;

- Varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin öncelikle oluşan zararın mahsubunda kullanılacağı, bu akçelerin oluşan zararı karşılayamaması halinde dönem içinde dağıtılan kâr payı avanslarının tamamının ortaklar tarafından şirkete iade edileceği

- Genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin, oluşan dönem zararından mahsubu sonrasında bakiye serbest yedek akçe tutarının dağıtılan kâr payı avanslarından indirileceği, indirim sonucunda dönem içinde dağıtılan kâr payı avansı tutarının bakiye serbest yedek akçe tutarını aşması halinde ise aşan kısmının ortaklar tarafından şirkete iade edileceği.

4. Genel kurul toplantısında toplantı ve karar nisapları nedir?

Genel kurulda kâr payı avansı kararı verilebilmesi için;

- Anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, genel kurulca kar payı avansı kararı verilebilmesi için sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda hazır olması, bu nisabın toplantı süresince korunması ve toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğunun kâr payı avansı dağıtılması yönünde kullanılmış olması,

- Limited şirketlerde ise toplantıda temsil edilen oyların salt çoğunluğunun kâr payı avansı dağıtılması yönünde olması, gereklidir.

5. Dağıtılacak kâr payı avansı tutarı nasıl hesaplanır?

Ortaklara ödenecek kâr payı avansı tutarı;

- Varsa geçmiş yıllar zararlarının tamamının,

- Vergi, fon ve mali karşılıkların,

- Kanunlara ve sözleşmeye göre ayrılması gereken yedek akçelerin,

- Varsa imtiyazlı pay sahipleri, intifa senedi sahipleri ve kâra katılan diğer kimseler için ayrılacak tutarların, oluşan ara dönem kârından indirilmesi suretiyle bulunan tutarın yarısını geçemez.
Aynı hesap dönemi içinde izleyen ara dönemlerde de kâr oluşması halinde dağıtılacak kâr payı avansı tutarı, bu sayılanların yanı sıra önceki ara dönem veya dönemlerde ödenmiş olan kâr payı avansı tutarları da indirilerek hesaplanır. Ödenecek kâr payı avansı, bu şekilde hesaplanan tutarın yarısını geçemez.

6. Kâr payı avansı ödemelerinde diğer kurallar nelerdir?

Genel Tebliğin 8. maddesinde, kar payı ödemelerinde uyulacak bazı kurallara yer verilmiştir. Yapılan düzenlemeye göre;

- Kâr payı avansı, dağıtım tarihleri itibarıyla ortaklara payları oranında ödenir.

- Kâr payı avansı, kârdan imtiyazlı paylara imtiyaz dikkate alınmadan ödenir. İntifa senedi sahiplerine, ortak olmayan yönetim organı üyelerine ve ortaklar dışında kâra katılan diğer kimselere kâr payı avansı ödenemez.

- Ortakların sermaye taahhüt borçları dışında şirkete borçlu olmaları halinde söz konusu borç ortağa ödenecek kâr payı avansından mahsup edilir.

- Bir hesap döneminde kâr payı avansı dağıtan ve ardından sermaye artırımı gerçekleştiren şirket, aynı hesap döneminde tekrar kâr payı avansı dağıtmak istediğinde aşağıda belirtilen esaslara uyar.

a) Sermaye artırımı sonrasında yapılacak kâr payı avansı ödemesinde, yeni ortaklara öncelik verilir.

b) Söz konusu öncelik, eski ve yeni ortakların dönem içerisinde her pay için aldıkları toplam kâr payı avans tutarları eşitleninceye kadar devam eder.

c) Eski ve yeni ortakların hesap dönemi içerisinde her pay için aldıkları toplam kâr payı avans tutarları eşitlendikten sonra, kalan kâr payı avansı tutarı veya bir sonraki ara hesap döneminde ödenecek kâr payı avansı tutarı mevcut ortaklara payları nispetinde ödenir.

7. Yönetim organının konuyla ilgili görevleri nelerdir?

Genel kurul tarafından kâr payı avansı dağıtılmasına karar verilmesi ve ara dönem finansal tablolara göre de kâr edilmiş olması halinde şirket yönetim organınca aşağıdaki iş ve işlemlerin yapılması gerekmektedir:

- Kâr payı avansı dağıtımına ilişkin rapor hazırlanır ve bu raporda Tebliğde belirlenen konulara yer verilir.

- Raporda tespit edilen kâr payı avansının ortaklara ödenmesine ve bu ödemelerin yapılma usulüne ilişkin karar alınır.

- Kâr payı avansı tutarları kararı izleyen en geç 6 hafta içerisinde ödenir.

- Hamiline yazılı pay senedi sahiplerine kâr payı avansı ödenirken gerekli güvence alınır.

- Varsa, fazladan ödenen kâr payı avanslarının ortaklardan tahsil edilerek şirkete iadesine ilişkin işlemler yerine getirilir.

8. Avans kâr payı dağıtımının vergisel boyutu nedir?

05.05.2012 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 6 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği'nde avans kâr payı dağıtımın vergisel boyutuna ilişkin açıklamalar yapılmıştır.
Tebliğde özetle;

- Avans kâr payı dağıtımı yapılması halinde, dağıtılan kâr payları üzerinden elde edenin hukuki niteliğine göre vergi kesintisi yapılacağı,

- Ortaklar açısından elde etmenin, kurumun yıllık safi kazancının kesinleşip, kârın nakden veya hesaben dağıtıldığı, diğer bir ifadeyle avansın kâr dağıtım kararı uyarınca dağıtılan kârdan mahsup edildiği tarihte gerçekleşeceği, ancak bu sürenin, ilgili hesap dönemine ilişkin beyannamenin verilmesi gereken tarihi içeren hesap döneminin sonunu geçemeyeceği,

- Avans kâr payı dağıtılması halinde, transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümlerinin uygulanmayacağı, ancak hesap döneminin zararla kapanması veya safi kazancın avans olarak dağıtımı yapılan kârdan düşük çıkması halinde, transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümlerinin uygulanacağı, belirtilmiştir.