Türkiye çevre açısından hareketli bir yıl yaşadı
Geçtiğimiz yıl enerji ve madencilik yatırımları başta olmak üzere doğayı tehdit eden faaliyetler gerçekleştirilirken, yerelde yürütülen çalışmalarla önemli kazanımlar sağlandı.
TEMA Vakfı, 2016’da Türkiye’de yaşanan çevre olaylarını değerlendirdi. Geçtiğimiz yıl enerji ve madencilik yatırımları başta olmak üzere doğayı tehdit eden faaliyetler gerçekleştirilirken, yerelde yürütülen çalışmalarla hukuki açıdan önemli kazanımlar elde edildi.
İYİ HABERLER
✓ BÜYÜK OVALAR İLE İLGİLİ KAPSAMLI ÇALIŞMA BAŞLADI:
Konya ve Ankara illerinin toplam büyüklüğüne yakın (6,5 milyon hektar) bir alanı kaplayan 184 adet büyük ova belirlendi. Türkiye’deki toplam tarım arazilerinin yüzde 24’ünü oluşturan bu alanlar illerde Toprak Koruma Kurulları’nın da görüşleri alınarak, Bakanlar Kurulu kararı ile koruma alanı ilan edilecek.
✓ “ÖNEMLİ DOĞA ALANLARI” METODOLOJİSİ ULUSLARARASI STANDART KABUL EDİLDİ:
2004 yılında Doğa Derneği uzmanları ve uluslararası bir araştırma ekibi tarafından “Önemli Doğa Alanları” metodolojisi geliştirilmişti. Bu metodoloji, korunması gereken alanların belirlenmesi için uluslararası standart olarak kabul edildi. Önemli Doğa Alanları yaklaşımı, küresel ve bölgesel ölçekte koruma önceliğine sahip doğal alanların tanımlanması için kullanılan bir dizi bilimsel kriter içeriyor.
✓AMAZON RUHU SAMSUN’DA YAŞIYOR:
Termik santral istemeyen Termelilerin girişimi ile Terme’nin Gölyazı Gölardı Bölgesi, Amazon Tabiat Parkı ilan edildi.
✓ SOCAR, ALİAĞA’DAKİ SANTRALDEN VAZGEÇTİ:
Türkiye’den yerel hareketler ve sivil toplum kuruluşları Mayıs ayında Aliağa’da eylem düzenlemiş ve 2000 kişi “Kömürden Kurtul!” mesajı vermişti. Çabalar sonuç verdi ve SOCAR’ın bölgedeki projelerinin finansörleri (7 İhracat Kredisi Kuruluşu), SOCAR’ın termik santral projesinden vazgeçtiğini ifade eden resmi yazıyı Bankwatch ve Re:common ile paylaştı.
* PARİS ANLAŞMASI:
Devletler iklim için harekete geçmeye söz verdi. Bugüne kadar 118 ülke anlaşmayı onaylayarak iklim eylemi konusunda kararlılığını ortaya koyarken Türkiye anlaşmayı henüz imzalamadı.
✓ BİNLERCE İNSAN HAVASINA, TOPRAĞINA, ORMANINA SAHİP ÇIKTI:
7 Kasım’da bölgelerinde “termik santrale hayır” diyen 2019 kişi Bartın’ın tarihi ve turistik ilçesi Amasra’nın Çapak koyunda kurulması planlanan termik santral ve limanın ÇED olumlu kararının iptali için dava açtı.
✓ UMUT VEREN KARARLAR ALINDI:
Doğal varlıkları tehdit edecek faaliyetlere karşı yürütülen mücadelelerde mahkemelerce önemli kararlar verildi. Bu kararlar, geri dönüşü olmayacak tahribatları engellemek adına önemli olmakla birlikte, yaşam hakkı savunucuları açısından da umut verici oldu. Manisa Çaldağ’da yapılmak istenen nikel madenine yönelik verilen ÇED olumlu kararı 23.02.2016’da iptal edildi. TEMA Vakfı’nın 1/100.000 ölçekli Ordu-Trabzon- Rize-Giresun-Artvin- Gümüşhane Çevre Düzeni Planı’na yönelik açtığı kısmi iptal davasında, Doğu Karadeniz’de ekosistemi, doğal ve kültürel varlıkların korunmasını tehdit eden pek çok plan kararıyla ilgili yürütmeyi durdurma kararı verildi.
KÖTÜ HABERLER
✓ CERATTEPE İÇİN ZOR BİR YIL OLDU:
Daha önce 2 kez reddedilen Cerattepe’deki altın madenciliği projesi için 2 Haziran 2015’te ÇED olumlu kararı çıkmıştı. 10 Temmuz 2015’te, ÇED olumlu kararının iptali için 751 kişinin imzaladığı, 61 avukatın yer aldığı Türkiye’nin o güne kadarki en büyük çevre davası açıldı. 19 Eylül’de yapılan duruşmanın ardından, Rize İdare Mahkemesi 3 Ekim’de ÇED olumlu kararının iptali için açılan davayı reddetti.
✓ MERKEZİ AV KOMİSYONU KARARI TÜRKİYE’NİN DOĞASINI TEHDİT EDİYOR:
26 Mayıs 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2016-2017 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararı ile Türkiye’de daha önce ava kapalı olan birçok doğa alanı dahil, neredeyse tüm sulak alanlar ava açıldı.
✓ YERLİ KÖMÜRE ALIM GARANTİSİ VERİLMESİNİN YASAL ALTYAPISI HAZIRLANDI:
4 Haziran’da Elektrik Piyasası Kanunu (EPK) İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (Kanun No: 6719) ile yerli kömüre alım garantisi verilmesinin yasal altyapısı hazırlandı. Son 5 yılda güneş enerjisinin maliyeti %85 azalırken Türkiye hala kömürden elektrik üretimini teşvik ediyor.
✓ NÜKLEER SANTRALLER İÇİN ISRAR DEVAM ETTİ:
1970’ten beri nükleer santral kurulmaya çalışılan Türkiye’de anti-nükleer hareket bu sene de devam etti. Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin ÇED olumlu kararının iptali için açılan dava devam ederken, hükümet Sinop’ta ikinci nükleer santral ile ilgili çalışmaların devam ettiğini duyurdu. Bir diğer yandan hükümet temsilcileri üçüncü nükleer santralin gerekli olduğuna yönelik açıklamalar yaptı.
✓ MADDE 80:
20 Ağustos’ta Resmi Gazete’de yayınlanan torba kanundaki Madde 80, Bakanlar Kurulu’na izin, lisans, tahsis, ruhsatgibi kısıtlayıcı hükümlere istisna getirme yetkisi verdi. Doğa koruma örgütleri Madde 80’nin ÇED ve doğa koruma süreçlerini ortadan kaldırmasından endişe ediyor.
✓YEŞİL YOL TEHDİDİ MAHKEME KARARINA RAĞMEN GERİ GELDİ:
TEMA Vakfı tarafından açılan 1/100.000 ölçekli Ordu-Trabzon-Rize-Giresun- Artvin-Gümüşhane Çevre Düzeni Planı kısmi iptal davasında, mahkeme tarafından yeşil yolla ilgili yürütmeyi durdurma kararı verilmesine rağmen, Ağustos ayında yeniden onaylanan plana Yeşil Yol eklendi. Yolun geçeceği Doğu Karadeniz dağları çok sayıda milli park, tabiat parkı, yaban hayatı geliştirme sahası, özel çevre koruma bölgesi ve doğal sit alanına ev sahipliği yapıyor. Samsun’dan Hopa’ya kadar uzanan yolun inşaat çalışmalarının da yeniden başlaması ile Doğu Karadeniz’deki doğa, kültür ve canlı yaşamı tehdit altında.
✓ FİLYOS VADİSİ’NDE DOĞAL HAYAT TEHDİT ALTINDA:
Zonguldak’ta bulunan ve Türkiye’nin doğal hayat açısından önemli bölgelerinden biri olan Filyos Vadisi, sanayi bölgesine dönüştürülmek isteniyor. Filyos Vadisi Projesi kapsamındaki Filyos Limanı nedeniyle bölge ekolojisinin geri dönüşü olmayacak bir şekilde zarar görmesi bekleniyor. Liman inşaatının ve işletmesinin en önemli etkileri deniz ve kıyı ekolojisi üzerinde olacak. TEMA’nın 2013 yılında başladığı hukuki mücadele hala devam ediyor.