TİP ve DİSK 13 Şubat tarihinde kurulmuşlardı...

Osman AROLAT
Osman AROLAT AROLAT'tan osman.arolat@dunya.com

1961 Anayasası ile ortaya çıkan siyasal ortamda yeni siyasi partilerin kurulmasını gündeme getirdi. 13 Şubat 1961 tarihine kadar kurulan partilerin seçimlere katılması kararı alındı. Seçime katılabilmek için son gün olan o gün 7 parti kuruluş başvurusu yaptılar. Bunlar Yeni Türkiye Partisi, TİP, Millete Hizmet Partisi, Güven Partisi, Musavat Partisi ve Cumhuriyetçi Parti idi.

TİP’i aralarında Şaban Yıldız, Kemal Sülker, Kemal Türkler, Rıza Kuas, İbrahim Güzelce, Kemal Nebioğlu gibi sendikacıların yer aldığı grup kurdu. 

Kurucu Genel Başkanları Avni Erakalın, YTP listesinden aday olup ayrılınca, sendikacılar parti genel başkanlığına Mehmet Ali Aybar’ı davet ettiler. Aybar genel başkan olunca, Cemal Hakkkı Selek, Behice Boran, Yaşar Kemal, Sadun Aren gibi aydınlar da partiye katıldılar. 

1965 seçimlerine katılan TİP, aldığı yüzde 3 oyla "dont" sistemine göre 2 milletvekili çıkarabilecekken, uygulanan "milli bakiye" sistemiyle 15  milletvekiliyle Meclis’te yer aldı. TİP listesinden bağımsız milletvekili seçilen Çetin Altan da partiye katılınca TİP, parlamantoda iktidardaki Adalet Partisine karşı çok güçlü bir muhalefet yürüttü. Demirel, 1980’lerde bu konuyu değerlendirirken bana, “TİP milletktvekilleri kürsüde konuşma yaparken çok iyi hazırlıkla yer alırlardı. Bizim de onlara karşı hazırlıklı olarak kürsüye çıkmak için çalışma yapmamızı milletvekili arkadaşlarıma önerdim. TİP Meclis’te kürsüde konuşma kalitesini yükseltti” değerlendirmesini yapmıştı.

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK), TİP’ten 6 yıl sonra yine bir 13 Şubat günü kuruldu. Bu tarihin seçilmesi DİSK kurucusu sendikacıların çoğunun TİP kurucuları arasında yer almalarıydı.

1964 yılının Ocak ayında  Paşabahçe Fabrikası'nda Cam-İş, Kristal-İş arasında yetki tartışması vardı. Cam-İş sözleşme imzaladı. Kristal-İş 31 Ocak günü işçileri greve götürdü. Türk-İş yönetimi greve gerekli desteği vermedi. O dönem Türk-İş yönetiminin grevdeki işçileri yeterince desteklemediğini düşünen Türk-İş üyesi olan başta Maden-İş, Basın-İş, Petrol-İş gibi sendikalar yönetime eleştiriler yöneltince, Türk-İş bir yandan TİSK ile grevi sonlandıran anlaşmayı imzalarken, muhalefet eden sendikaları da geçici ihraç kararıyla cezalandırdı.

Bunun üzerine bu geçici ihraç cezası alan sendikalar, Sendikalar Arasın Dayanışma Grubu'nu (SA-DA) kurarlar. Dönemin önde gelen talebe örgütleri de bu grup içinde yer alır. 

Bu grubun çalışması  DİSK’in  kuruluş çalışması olarak bir yıl kadar sürer. 13 Şubat 1967 günü Çemberlitaş’ta Şafak Sineması'nda Maden-İş, Lastik-İş, Basın-İş, Gıda-İş sendikalarının öncülüğüyle DİSK kurulur. Genel Başkanlığını Kemal Türkler, Genel Sekreterliğini Kemal Sülker üstlenir. DİSK kuruluşunda yer alması beklenen Petrol-İş Başkanı Ziya Hepbir son dakikada katılmaktan vazgeçip Türk-İş’te kalır. 

DİSK 1980'e kadar 13 yıl zorluklar içinde de olsa üye işçi ile sendika sayısını artırır. Çeşitli işçi eylemlerine ve grevlere öncülük eder. 15-16 Haziran’da büyük kitlesel eylemi gerçekleştirir. 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrası, 18 Eylül 1980 günü Milli Güvenlik Konseyi kararıyla DİSK’in mal varlığına el konulup, sendikaları kayyuma devredilir. Açılan davada 1477 üyesi yargılanır, 78 yöneticisi hakkında idam cezası talep edilir.

12 yıl sonra DİSK 19 Ocak 1992’de yeniden kurulur. Bugün de üç konfederasyondan biri olarak Türk-İş ve Hak-iş’le birlikte sendikal hayatımızda yer almaktadır.     

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar