Tüketimde yıla çok sert bir düşüşle başladık

Alaattin AKTAŞ
Alaattin AKTAŞ EKO ANALİZ ala.aktas@gmail.com

Tüketim, 2015 yılına çok can sıkıcı bir giriş yaptı. Fiyat artışından arındırılmış tüketimde, hem aylık, hem yıllık bazda son dönemlerin en olumsuz tablosu ortaya çıktı.

Merkez Bankası danışmanlarından Ercan Türkan'ın hazırladığı tüketim endeksine (ercan türkan tüketim endeksi-ette'ye) göre, ocak ayında reel tüketim geçen yılın aralık ayına göre yüzde 6.4 azaldı. Ocak aylarındaki reel tüketim, bir önceki aya göre genellikle azalırdı, ama bu yılki oran son dört yılın en yüksek düzeyine çıkmış oldu. 

Ocak ayındaki tüketim, bir önceki yılın aralık ayına göre reel olarak geçen yıl yüzde 2.6, 2013 yılında yüzde 3.7, 2012 yılında ise yüzde 4.6 azalmıştı. 

Taşıt dahil tüketim endeksinde ise, taşıttaki klasik gerilemenin etkisiyle çok daha yüksek bir oran görüldü. Taşıt dahil tüketim endeksi, 2015'in ocak ayında 2014'ün aralık ayına göre yüzde 19.6 geriledi. Aralık ayına göre gerileme geçen yıl ocakta yüzde 14.7, 2013'ün ocak ayında yüzde 11.5, 2012'nin ocak ayında ise yüzde 16.3 düzeyinde oluşmuştu.

Yıllık değişim

Ocak aylarındaki tüketimin bir önceki yıla göre olan reel değişimdeki eğilim, tüketimdeki düşüşü tüm çıplaklığıyla gözler önüne seriyor. Son dört yıla bakalım. 

2012'nin ocak ayındaki tüketim, 2011'in ocak ayına göre reel olarak yüzde 5.8 artmış. İyi bir oran... 

2013'e gelmişiz, ocaktaki tüketim 2012'ye göre yüzde 5.7 artış göstermiş. Bu da iyi bir oran... 

2014'te nefesimiz kesilir gibi olmuş. Ocak ayındaki tüketim, 2013'e göre reel olarak yüzde 2.8 artmış. 

Ve bu yıla gelmişiz; tüketimde geçen yılın aynı ayına göre reel olarak artış şöyle dursun, yüzde 3.1'lik gerileme yaşanmasını önleyememişiz.

Aynı eğilimi taşıt dahil tüketimde de izliyoruz. Bir önceki yılın aynı ayına göre olmak üzere 2012'de yüzde 5.5 olarak gerçekleşen, 2013'te yüzde 5.9'a çıkan reel tüketim artışı, 2014'te yüzde 2.9'a gerilemiş; artış yerini bu yıl ise yüzde 3.1 gerilemeye bırakmış.

Gıda harcamasında dramatik düşüş

Tüketicilerin gıda maddeleri için yaptıkları harcama geçen yıl ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre reel olarak yüzde 14.6 gibi yüksek bir artış göstermişti. Bu yıla geldik; tüketicinin reel anlamda ancak geçen yılki kadar harcama yapabildiği ortaya çıktı. Bu yılın ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre gıda maddelerine dönük harcamadaki reel artış yalnızca yüzde 0.5 oldu.

Gıda dışı harcamalarda geçen yıl ocakta yüzde 0.2 olan yıllık artış ise, bu yıl negatife döndü ve yüzde 3.4 düzeyinde oluştu.

Taşıttaki aylık düşüş normal

Bu arada taşıtla ilgili endekste ocakta aralık ayına göre geçen yıl olduğu gibi bu yıl da rekor düzeyde bir gerileme gözlendi. Taşıt endeksi geçen yıl ocakta aylık olarak yüzde 75.9 gerilemişti, bu yıl da yüzde 77.7'lik bir gerileme oldu. Bu oranlar normal karşılanmalı. Çünkü, taşıtta klasikleşen bir satış eğrisi var; satışlar özellikle aralık ayında rekor kırıyor. Bir sonraki yıl verginin artacak olması, otomotiv sektörünün stokları eritmek için yıl sonlarında indirime gitmeleri gibi etkenlerle aralık aylarında rekor kıran satışlar, ocakta bıçak gibi kesiliyor ve hemen hemen her yıl bu tablo yaşanıyor. 

qwegbr.png

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar