Türkiye'de İslami bankacılık 180 milyar dolar büyüklüğe gidiyor

Evrim KÜÇÜK

DIŞ HABERLER - Uluslararası denetim ve danışmanlık şirketi EY’nin “Dünya İslami Bankacılık Rekabet Raporu”na göre, ticari bankalarla birlikte uluslararası İslami banka aktifleri 2014’te 778 milyar dolara ulaşacak. 2019’da ise Türkiye’nin de içerisinde yer aldığı önde gelen 6 pazarda İslami banka aktifleri 1.8 trilyon dolara yükselecek. Raporda, Türkiye ile ilgili öngörü ve tespitler şöyle: Türkiye’de İslami varlıklar son 5 yılda iki kat artarak 45 milyar dolara ulaştı. 2023’te pazar payını yüzde 15’e çıkarmayı hedefleyen Türkiye'nin İslami bankacılıkta 180 milyar dolarlık bir aktif büyüklüğe ulaşması bekleniyor. Türkiye’de İslami bankacılığın pazar payı halen yüzde 5.9 ve bu rakam 2023’te yüzde 15’e çıkabilir. Bu pazar payı da 180 milyar dolarlık büyüklük anlamına geliyor.

Yeni oyuncuların sektöre katılmasıyla 2019’da 36.9 milyar dolar kâr bekleniyor

2019’da küresel katılım bankacılında karın 36.9 milyar dolara çıkması ve bunun 35.1 milyar dolarının QISMUT pazarlarından gelmesi bekleniyor. Orta ölçekli birçok oyuncunun sektöre katılacak olması ve beş bankanın piyasa değerinin daha 10 milyar doların çıkması ile katılım bankacılığının gelecek beş yılda önemli bir güç kazanacağı belirtiliyor. Pazar payındaki artış, teknolojiye dayalı müşteri odaklı çözümlerin benimsenmesiyle sektörün geleneksel bankacılık ile arasındaki karlılık uçurumunu gelecek yıllarda önemli ölçüde kapatacağı tahmin ediliyor. Katılım bankalarını toplam bankacılık sistemi içindeki payı Suudi Arabistan, Kuveyt, Katar, Malezya, BAE ve Bahreyn’de yüzde 20 ila 49 arasında değişiyor. Suudi Arabistan’da katılım bankacılığının payının 2019’da yüzde 70’e çıkacağı hesaplanıyor. Geleneksel bankacılıktan iki kat fazla büyüyen Malezya’da katılım bankacılığı mevduatları 100 milyar doları aştı. Katar’da sektörün bankacılık sektörünün dörtte birini katılım bankacılığı oluşturuyor ve bu oranın 2018 sonunda yüzdea 34’e ulaşacağı tahmin ediliyor.

Dünyada katılım bankacılığının büyüklüğü 2019’da 1.8 trilyon dolara ulaşacak

2013’de 625 milyar dolarla küresel katılım bankacılığı aktiflerinin yüzde 80’ini kontrol eden QISMUT’da bu yıl varlık büyüklüğünün 753 milyar doları geride bırakacağı hesaplaırken, söz konusu ülkelerde gelecek beş yılda sektörün yıllık bileşik ortalama yüzde 19 ile büyüyeceği tahmin edildi. EY raporuna göre, 2019’da ise Türkiye’nin de içerisinde yer aldığı önde gelen 6 pazarda İslami banka aktifleri 1.8 trilyon dolara ulaşacak. Rapora göre şu an dünyada piyasada değeri 10 milyar doların üzerinde 1 tane 1 milyar doların üzerinde 21 katılım bankası bulunuyor. Söz konusu 21 bankanın 19’u QISMUT’da yer alıyor. 10 milyar doların üzerinde büyüklüğe sahip banka ise Suudi Arabistan’da. En büyük 20 önde gelen katılım bankasının kar havuzu 2013’te 500 milyon dolar büyüyerek 6.7 milyar dolara erişti. Türkiye’nin de içinde bulunduğu QISMUT’da sektörün karının 2013’te 10.2 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Kuveyt’de de sektörün zorlu birkaç yıl sonrasında güçlü bir döneş yaptığı ve katılım bankacılığının toplam sistem içinde büyüklüğünün yüzde 45’e ulaştığı dikkat çekiyor.

EY’nin İslami bankacılığın küresel ve bölgesel olarak büyüme performansını göstermek amacıyla hazırladığı raporda, ticari bankalarla birlikte uluslararası İslami banka aktiflerinin 2014’te 778 milyar dolara ulaşacağı öngörüldü.

Türkiye’de beş yılda iki kat büyüdü

Rapora göre Türkiye’de İslami varlıklar son beş yılda iki kat artarak 45 milyar dolara ulaştı. Türkiye’de İslami bankacılığın pazar payını şu anki yüzde 5.9 seviyesinden 2023’te yüzde 15’e çıkacağı tahmininde bulunan raporda, bu pazar payının 180 milyar dolarlık sektör büyüklüğü anlamına geldiğine de dikkat çekildi. Raporda ayrıca Türkiye’de İslami kurallara uygun varlıkların değerinin son beş yılda iki kat artarak 45 milyar dolara ulaştığı belirtiliyor. Rapordaki bilgilere göre, küresel İslami banka aktifleri 2009 ile 2013 yılları arasında yıllık bileşik büyüme ortalaması yüzde 17 civarında. Aynı dönem içerisinde Endonezya’da bu oran yüzde 43.5, Pakistan’da yüzde 22, Türkiye’de ise yüzde 18.7 oldu. Suudi Arabistan’da büyüme yüzde 17 olarak gerçerleşirken, Malezya’da yüzde 19, Katar’da yüzde 26 oldu. 200913 döneminde çekirdek pazarlardaki katılım bankacılığı eleneksel bankacılıktan 1.9 kat hızlı büyüme gösterdi.

Müşterilerle temas kritik olacak

2.2 milyon müşterinin katılım bankacılığı üzerine sosyal medyadaki deneyimlerini analiz ettiklerini belirten, EY Türkiye Danışmanlık Hizmetleri Bölüm Başkanı ve Finansal Hizmetler Sektör Lideri Selim Elhadef, “İslami bankacılık sektörü, bazı çekirdek piyasalarda giderek yaygınlaşıyor. Bu durum fırsatlarla birlikte birçok zorluğu da beraberinde getiriyor. Gerçekleştirdiğimiz analizlere göre katılım bankacılığına yönelik müşteri memnuniyeti düşük seviyelerde yer alıyor. Dijital ve sosyal bankacılık ve müşteri beklentilerinin evrim geçirmeye devam ettiği bir ortamda müşteri bankacılık deneyimlerinin dönüşümü ve müşterilere temas eden tüm noktalar katılım bankacılığı açısından kritik bir öneme sahip olacak. Değişen müşteri kalıplarını analiz etmek ve anlamak müşterilerin gereksinimlerini sezmek açısından faydalı olacaktır” dedi.

Türkiye, sektörünün geleceğine yön verecek

Suudi Arabistan ve Malezya’nın İslami bankacılık sektörüne yön vermeye devam edeceğini belirten rapor, Türkiye ve Endonezya’nın da İslami bankacılık merkezi inşa etmesiyle birlikte bu alanda söz sahibi ülkeler arasında yer alacağını vurguluyor. Yine aynı rapora göre artan piyasa hacmi, teknolojinin benimsenmesine dayalı daha fazla eğilim, müşteri odaklı çözümlerle birlikte sektörün karlılığı daha da aratacak.

Borsa İstanbul’un toplam 6 milyar 50 milyon dolar değerindeki sukukları alım satıma açmasını değerlendiren EY Türkiye Danışmanlık Hizmetleri Bölüm Başkanı ve Finansal Hizmetler Sektör Lideri Selim Elhadef “Bu gelişme ile birlikte, Türkiye’nin İslami Finans alanında merkez olma kapsamında önemli adımların atılmaya başlandığını rahatlıkla söyleyebiliriz. 2010 yılından bugüne kadar 37 kira sertifikası ihraç edilmesi ve 8 milyar dolarlık bir pazar büyüklüğü sağlanmış olması bunun en önemli kanıtlarından biridir” dedi.

Önümüzdeki dönem bu trendin daha fazla artış göstereceğini öngördüklerini belirten Selim Elhadef, “Özellikle kamu kuruluşlarının (Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi, Merkez Bankası, BDDK, SPK ve Borsa İstanbul) işbirliği ile Dünya Bankası Küresel İslami Finans Araştırmaları Merkezi’nin İstanbul’da kurulmuş olması, ihtiyaç duyulacak alt yapı yatırımlarının temininde İslami finansın Dünya Bankası ve diğer kuruluşlar tarafından kullanılmasını kolaylaştıracak ve İslami finansın ülkemizde önemli bir pay almasını hızlandıracaktır” ifadelerini kullandı.

İslami finansa yönelik algı değişmeli

Selim Elhadef açıklamasının devamında; “Bankacılık sektöründe daha yüksek bir paya sahip olmak ve İslami Finans merkezi haline gelmek için öncelikli olarak var olan mevzuat eksikliklerinin tüm kamu kuruluşları ve katılım bankaları ile beraber istişare edilerek çözüme kavuşturulması, müşterilerin beklentileri doğrultusunda ve sektöre hareket getirecek yenilikçi ürünlerin piyasaya çıkarılması ve son olarak da toplumda var olan algı farklılıkları yapılacak çalışmalar ile giderilmesi, önem derecesi yüksek aksiyonlar olarak karşımıza çıkmaktadır” dedi.

“Katılım bankacılığında kamu kuruluşlarının yer almaya başlayacak olmasının sektörü büyütmesi ve müşteri sayısını artırması bekleniyor” diyen Elhadef, özellikle İstanbul Finans Merkezi’nin faaliyete geçmesi ile birlikte İslami Finans alanında da büyüme, standardizasyon ve toplum algısı yönünde gelişme ve iyileşme öngördüklerinin altını çizdi.