Üreticinin enflasyon yükü artıyor

HÜSEYİN GÖKÇE 

ANKARA - Geçen yılın ilk 5 ayında düşen enflasyonun oluşturduğu baz etkisinin yanı sıra birçok maliyet unsurundaki artışla Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi’ndeki(Yİ-ÜFE) yükseliş iki aydır yüzde 12’nin üzerinde seyrediyor. Şubatta yüzde 12.40 olan yıllık artış, martta yüzde 12.31 düzeyinde gerçekleşti. 

Aylık artış ise yüzde 0.74’te kaldı. Martta yıllık Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) yüzde 8.39 artarken, aylık bazda artış yüzde 1.13 düzeyinde gerçekleşti. Martta fiyatı en çok artan ürün yüzde 29.01 ile karnabahar oldu. Fiyatı en fazla yükselen 10 üründen 8’inin tarımdan olması dikkat çekti. 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Mart ayı enfl asyon verilerini açıkladı. 2013 yılı son çeyreğinde bazı ürün gruplarına kur artışı gerekçe gösterilerek yapılan zamlar, ekonomi yönetiminin ‘enfl asyonu etkilemez’ şeklindeki açıklamalarına rağmen, üretici enfl asyonu yönüyle fiyat artışlarına yol açmaya devam ediyor. 2014 yılı şubat ayında uzun bir aradan sonra yüzde 12.40 ile yeniden yüzde 12’nin üzerine çıkan yıllık Yİ-ÜFE, mart ayında da yüzde 12.31 seviyesinde oluştu. 

İmalat sanayiinde artış yüzde 13.16 

Yİ-ÜFE’de sektörel bazda yapılan incelemede yıllık fiyat artışı en çok yüzde 13.73 ile madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe gerçekleşti. İmalat sektöründe artış yüzde 13.16 oldu. 

Bu dönemde su temini fiyatları yüzde 9.0 elektrik- gaz fiyatları yüzde 1.12 arttı. Martta aylık bazda ise imalat sanayi fiyatları yüzde 1.03, su temini fiyatları yüzde 0.56 arttı. Buna karşılık elektrik-gaz sektörlerinde fiyatlar yüzde 1.69, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 0.1 geriledi. Ana sanayi gruplarına göre yapılan değerlendirmede ise sermaye malı endeksinin yüzde 15.26 ile fiyatı en çok artan sanayi grubu olduğu gözlendi. 

Bunu 13.52 ile ara malı, yüzde 12.31 ile dayanıksız tüketim malları, yüzde 10.08 ile dayanıklı tüketim malları ve yüzde 6.2 ile de enerji fiyatları takip etti. Zam şampiyonu karnabahar Martta TÜFE’da yıllık fiyat artışı yüzde 8.39, aylık fiyat artışı yüzde 1.13 seviyesinde gerçekleşti. Fiyatı en çok artan 10 ürün içinde 8’inin tarımdan olması dikkat çekti. 

Martta karnabahar fiyatı yüzde 29.01, sivri biber fiyatı yüzde 18.30, muz fiyatları da yüzde 17.98 artış gösterdi. Elektrik süpürgesi yüzde 7.78, ayakkabı da yüzde 5.55 fiyat artışıyla ilk 10’a giren iki sanayi ürünü oldu. Mart ayında fiyatı en çok azalan ürün ise yüzde 6.46 ile salatalık olurken, erkek kabanının fiyatı yüzde 5.71, ıspanağın fiyatı da yüzde 5.48 azaldı. Ana harcama grupları itibariyle yapılan değerlendirmede, en yüksek fiyat artışı yüzde 2.1 ile gıda ve alkolsüz içeceklerde gözlenirken, fiyatı düşen tek grup yüzde 0.02 ile alkollü içecekler ve tütün oldu. 

Yıllık en yüksek artış ise yüzde 13.74 ile ulaştırma grubunda gerçekleşirken, bunu yüzde 12.51 ile lokanta ve oteller, yüzde 10.12 ile de gıda ve alkolsüz içecekler takip etti. Düzey 2 sınıfl andırmasına göre en yüksek artış yüzde 9.53 ile Erzurum- Erzincan-Bayburt’un yer aldığı TRA1 bölgesinde gerçekleşti. Aylık bazda en yüksek artış ise yüzde 1.54 ile Tekirdağ-Edirne- Kırklareli’nin yer aldığı TR21 bölgesinde gözlendi. 2014 yılı mart ayında endekste yer alan 432 maddeden 49’unun ortalama fiyatında değişim olmazken, 297’sinde artış, 86’sında ise düşüş gerçekleşti.

Sıkılaştırmanın etkileri haziranda görülecek

Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, parasal sıkılaştırmanın enfl asyon üzerindeki olumlu etkisinin gecikmeyle gözlenebileceğini belirterek, haziran ayına kadar enfl asyondaki yükselişin devam edebileceğini söyledi. 

Londra’da ‘Ekonomik Görünüm ve Para Politikası’ konulu bir sunum gerçekleştiren Başçı, sıkı para politikası duruşunun, alınan makro ihtiyati önlemlerin ve zayıf seyreden sermaye akımlarının etkisiyle tüketici kredileri büyüme hızının yavaşlamaya devam ettiğini kaydetti. 

Gelecek dönemde özel kesim nihai yurt içi talep ivme kaybederken, ihracatın büyümeyi destekleyeceğinin beklendiğini aktaran Başçı, 2014'te cari açıkta belirgin iyileşmenin gözleneceğinin tahmin edildiğini söyledi. 

Zorunlu karşılıklara yüzde 3 faiz ödenebilir Erdem Başçı, Merkez Bankası'nın zorunlu karşılıklara faiz ödemesinin de bankacılık sektörü ve kredi büyümesindeki gelişmelere bağlı olduğunu ifade etti. 

Merkez Bankası, bankaların TL olarak tuttuğu zorunlu karşılıklara faiz verilebileceği yönündeki kararı Resmi Gazete'de yayınlanmıştı. Başçı, gerektiğinde ilk adım olarak Türk Lirası zorunlu karşılıklara yüzde 2.5-3 faiz ödenebileceği bilgisini verdi.