Yerli tohum üretimine dikkat
Burkina Faso fakir bir Batı Afrika ülkesi.14 milyonluk nüfusa sahip. Yoksulluk oldukça yaygın bu ülkede; nüfusun yüzde 40’ı yoksulluk sınırının altında. Burkina Faso yılda toplam 3.5 milyar dolar civarında ihracat yapıyor. Nijer, Mali, Benin gibi bölge ülkelerinde olduğu gibi, ülkenin ihracat geliri büyük ölçüde bir ya da iki ürüne dayanıyor. Bu ürünlerden birisi pamuk (toplam ihracat gelirinin yüzde 20’si) ki katma değerli hale getirilemeden dünya piyasalarına satılıyor. Diğeri de Burkina Faso için altın. Dİğer tarım ürünleri uluslararası pazarlarda satılamadığı için pamuk (ve yer fıstığı) ülke ve bölge için hayati öneme sahip.
Burkina Faso’nun da içinde olduğu Batı Afrika pamuğun dünyada tabii olarak en elverişli üretildiği ülkelerden sayılıyor. Yani, tabii şartlar sebebiyle pamuğun dünyada en düşük maliyetlerle üretildiği ülkelerden birisi Burkina Faso. Dahası, Burkina Faso’da üretilen pamuk kısa değil uzun elyaftan oluştuğu için değerli (idi); Burkina pamuğu dünya piyasalarında nispeten yüksek fiyatlarla satılıyor(du).
Kısacası, fakir Burkina Faso’nun ekonomisinin ayakta kalması, çok sayıda çiftçiye gelir oluşturan pamuk ekimi, yoksulluğun etkilerinin bir nebze giderilmesinde önemli rol oynuyor. Ülkeye döviz girişinde de pamuk çok önemli bir ürün.
İşte bu Burkina Faso, şimdilerde dünyanın en büyük tohum üreticisiyle sorun yaşıyor. 2009 yılından itibaren, ABD’nden, Monsanto isimli dev tohumculuk firması normalde Fransız etkisi altında olan Burkina Faso’ya tohum satmaya başlamış. Eski sömürge sisteminden kalan pamuk çiftçiliği sistemi tırtıllarla mücadele etmek amacıyla, Monsanto tarafından geliştirilen genetiğiyle oynanmış pamuk tohumu almaya başlıyor. Pamuk üretiminde kullanılan bu tohumlar yıllar ilerleyince Burkina Faso’da üretilen pamuğun elyaf uzunluğunu düşürüyor. Kısalan elyaflar, Burkina Faso’nun pamuk ihracatını düşüyor. Yoksulluğu artırıyor.
İşte bu arka plandan sonra, zarara uğrayan Burkina’lı çiftçiler Reuters’de yayınlanan habere göre Monsanto’ya zararlarına binaen 84 milyon dolarlık dava açtılar. Şu anda dava ve Burkina Faso pamuk üreticileri birliği ile Monsanto arasındaki müzakereler de devam ediyor.
Bu arada, Amerika Birleşik Devletleri de dünyanın en önemli pamuk üreticilerinden birisi. Ülkede pamuk üretiminin ve çiftçisinin devlet tarafından destekleniyor. Batı Afrika ülkeleri, kendi ülkelerinde pamuk üretimi liberalize edilirken Amerika Birleşik Devletleri’nde pamuk ve diğer bazı tarım ürünleri üretimine destek verilmesini sık sık eleştirilegeldiler.
Bu hikayeden çok sayıda sonuç çıkartabilirsiniz. En önemlileri; genetiğiyle oynanmış tohumlara dikkat; ülkenizde genetic tohum bankacılığını ve tohum üretme, yerel şartlara uygun tohum geliştirme ve tarımda yerli tohum kullanımına dikkat.