Gümrük işlemlerinin kolaylaştırılmasında yetkilendirilmiş yükümlü statüsü

Türkiye’nin dış ticaret hacmi 2015 yılsonu verileriyle 350 milyar doları aştı, buna paralel dış ticaret ve gümrük işlemleri de ciddi bir yükseliş gösterdi. Bu gelişmelere paralel olarak gümrük idareleri tarafından tahsil edilen vergiler hazine açısından önemli bir düzeye ulaştı. 

Yıllar bazında dış ticaret verileri 

Günümüzün iş dünyasına ve uluslararası kurallara uyum sağlama ihtiyacı sonucunda gümrük işlemlerini daha etkin yapabilmek için yeni düzenlemeler geliştirilmekte. Bu yeniliklerin başında da yetkilendirilmiş yükümlü veya gelecekteki muhtemel adıyla yetkilendirilmiş ekonomik operatör uygulaması geliyor. 

Yetkilendirilmiş yükümlü kimdir? 

Gümrük yükümlülüklerini yerine getiren, kayıt sistemi düzenli ve izlenebilir, mali yeterliliğe, emniyet ve güvenlik standartlarına sahip olan, kendi içinde otokontrol yapabilen ve daha da önemlisi güvenilirliğini ispat eden, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından birtakım imtiyaz ve kolaylıklar sağlanmış özel statü sahibi şirketler, yetkilendirilmiş yükümlü diye tanımlanabilir. Sertifika temininde sağlanan koşulların devamlılığı esastır. Bu devamlılığı sağlamak için yükümlülerin iç denetim mekanizması kurmaları ve gerekli danışmanlık / denetim hizmetlerini almaları beklenir. Bunun yanında yükümlülerin gerekli şartları sağlamaya devam ettiklerini tespit etmek için belirli aralıklarla kamunun kendi denetimini yapması sürpriz olmayacaktır. 

Yetkilendirilmiş yükümlü statüsünün sağladığı ayrıcalıklar 

Yetkilendirilmiş yükümlü statüsüne sahip şirketlerin sahip oldukları başlıca ayrıcalıklar şöyle sıralanabilir: 

• Güvenilirlik ve itibar 

• Fiziki kontrole tabi olmama, yeşil hat 

• İhracatta ve ithalatta yerinde gümrükleme 

•İzinli gönderici ve izinli alıcı 

• Teminatlı işlemlerde kolaylık 

• A.TR dolaşım belgesi 

•Menşe belgeleri 

• Eksik belgeyle beyan 

• Taşıt üstü işlemlerden yararlanma 

• Emsal tahlil uygulanması 

• Azaltılmış zorunlu bilgilerden oluşan özet beyan verebilme kolaylığı 

• Daha az belge kontrolü veya muayeneye kolaylığı 

•Belge kontrolü veya muayenede öncelik kolaylığı 

Neden yetkilendirilmiş yükümü statüsü? 

Yetkilendirilmiş yükümlü statüsü 2017 yılından itibaren gümrük işlemlerinde kolaylık sağlayan bu kapsamdaki tek uygulama olacak. Şu an itibariyle gümrük işlemlerinin kolaylaştırılmasında kullanılan Onaylanmış Kişi Statüsü Belgesi (OKSB) uygulamasından 2 binin üzerinde şirket yararlanıyor. Yetkilendirilmiş yükümlü statüsü sahibi şirketlerin OKSB uygulamalarına ilave olarak azaltılmış belgelerle beyanda bulunma, ihracatta yerinde gümrükleme, muayenede öncelik, fatura beyanı ve izinli gönderici uygulaması gibi başka kolaylıklardan faydalanmaları ve lojistik maliyetlerinde de ciddi avantajlar sağlamaları bekleniyor. 

Sorumlu vergicilik bakışıyla 

Gümrük işlemlerinin kolaylaştırılmasında önemli bir adım olan yetkilendirilmiş yükümlü statüsü, dış ticaret yapan firmalara büyük kolaylıklar sağlayacaktır. Statü sahibi şirketlerin dış ticaret maliyetleri düşecek ve daha da önemlisi gümrük işlemlerinde ortaya çıkan zaman kaybını azalacaktır. Ayrıca statü sahibi şirketlerin gümrük işlemlerini denetleyen şirket içi denetim mekanizmasının bulunması sayesinde vergi beyanları daha doğru yapılacak ve kamu gelirleri noksansız tahsil edilebilecektir. Kamunun belirli yetkilerini devrettiği ve ciddi kolaylıklar sağladığı yetkilendirilmiş kişilerin sorumluluklarının da en az aynı oranda artacağını belirtmek gerekir. Zira ödenecek vergiler ve vergi dışı denetimler, bu kişilerin kendir beyanlarına göre şekillenecektir. Yetkilendirilmiş yükümlü statüsü aynı zamanda kamuya kayıt dışı ekonomi ile mücadelede kaynak etkinliği sağlayacaktır. OKSB’ye sahip şirketler hâlihazırda dış ticaretin yüzde 50’sinden fazlasını gerçekleştirmektedir. Bu şirketlerin tamamının yetkilendirilmiş yükümlü statüsüne geçmesi durumunda dış ticaret işlemlerini gerçekleştiren şirketlerin yüzde 50’si daha az gümrük denetimine tâbi tutulacaktır. Bu durum kamu otoritesinin kayıt dışında kalan şirketlerle mücadele kapsamında daha etkin denetimler yapabilmesine imkân tanıyacaktır. Böylece gümrük faaliyetlerinde kayıt dışı işlem yapan şirketler üzerindeki kontrol yoğunlaşacaktır.