Zekat ve sadaka

Tevfik GÜNGÖR
Tevfik GÜNGÖR OLAYLARIN İÇİNDEN gungoruras@superonline.com

Ramazan sona ererken Müslümanlar ne kadar zekat, ne kadar fitre vereceklerinin hesabını yaparlar. 

Bu konularda değişik bilgiler vardır. Sayın okuyucularıma Kuran’a dayalı olarak özet bilgi vereceğim. 

Sadaka ve zekat Müslümanların kitabı Kuran’da yer alır. Kuran’da 23 ayette “sadaka”dan, 31 ayette “zekat’” tan söz edilir. Kuran’da sadaka ile ilgili buyruklarda, (

Hadid:18) -Şüphesiz sadaka veren erkeklere ve sadaka veren kadınlara ve Allah’a güzel bir ödünç verenlere, verdikleri kat kat artırılır ve onlara şerefl i bir mükafat vardır” denilmektedir. 

Sadakanın kimlere verileceği ise şöyle buyrulmuştur: (Tövbe:60 ) -Sadaka Allah’tan bir farz olarak ancak, yoksullara, düşkünlere, (zekât toplayan) memurlara, gönülleri (İslâm’a) ısındırılacak olanlara, (hürriyetlerini satın almaya çalışan) kölelere, borçlulara, Allah yolunda çalışıp cihad edenlere, yolcuya mahsustur“ 
Kuran’da zekat, namaz ile birlikte ifade edilmiştir. Zekat konusundaki buyruk işe şöyledir: 
(Bakara:43)-Hem namazı dosdoğru kılın, zekatı verin, rükû edenlerle birlikte siz de rükû edin. 

Kuran’da sadaka ve zekat miktarı hakkında, sadaka ve zekatın ne zaman verileceği hakkında buyruk yoktur. Sadaka (Sadaka-i fıtır /Fitre) ve zekat miktarları ve zamanı ile ilgili uygulamalar hadislere dayanmaktadır. 
Fitre, Ramazan ayı içinde fakirlere verilen ve de en az miktarı din adamlarınca belirlenen sadakaya verilen isimdir. 

Tekrarda yarar vardır. Fıtır Sadakası (Fitre), kitabımız olan Kur’an’da yer almaz. Hicretin ikinci yılında, Ramazan orucunun farz olduğu sene, zekattan önce meşru kılınmıştır. Vacip olmasının delilleri bazı hadislerdir. 

Gene tekrarda yarar var: İslam dininde temel kaynak Kuran’dır. Kuran Allah’ın buyruğudur. Kuran’dan sonraki kaynak “hadis”lerdir. Hadisler Hz. Muhammed’in değişik olaylar ve meseleler karşısında müminlerini aydınlatmak için söylediği sözler, fiiller ve tasvipler bütünüdür. Hadisler bunları nakledenlerin duyma ve öğrenme durumlarına göre ve de hadisleri nakledenlere göre gruplandırılır. 

Cemaatin rivayetini nakleden İbni Ömer’in hadisine göre: Resulullah (A.S.) Ramazan fitreyi hurmadan bir sa’, arpadan bir sa’ olmak üzere Müslüman erkek yahut kadınlara emretmiştir.” 
(Açıklama: Kütüb-i Tis’a denilen meşhur dokuz hadis kitabında 10 bin dolayında hadis vardır.Sahabe ve tabiin sözleri de dâhil tekrarsız toplam hadis sayısının 3 bin olduğu söylenir. Daha sonra farklı rivayet veya tekrarlanma suretiyle hadisler artmış ve hicri 3. asırda 1 milyon 500 bine ulaşmıştır. Kaynak: Mustafa Karataş, Rivayet Tekniği Açısından Hadislerin Artması ve Sayısı, İstanbul, 1998, s: 230-231) 

Hadislere dayalı sadakai-fıtır (Fitre) Ramazan ayının sonuna yetişen ve aslî ihtiyaçlarından başka en az nisap miktarı mala sâhip bulunan her Müslüman’ın vermesi vâcip olduğuna inanılan mali bir ibadettir. 
Sadaka-i fıtır, insan fıtratındaki yardımlaşma ve dayanışmanın bir gereği olarak insan varlığının zekatı kabul edilmiştir, Yoksulların ihtiyaçlarının giderilmesinde, bayramı iyi geçirmeleri için bayramın birinci gününe kadar dağıtılması adetten olmuştur. 
Kuran’da zekat miktarı hakkında bir buyruk bulunmamaktadır. Varlığın 40’da 1’i şeklindeki ölçü hadislere dayanmaktadır. Bu konudaki en önemli hadis, Ebu Davud ve Beyhaki’nin rivayetidir.( Neylül Evtar, IV, 138.) Rivayete göre, Hz Peygamber (asm)’in Hz. Ali (ra)’ye demiştir ki; 
“Senin iki yüz dirhemin olduğu ve üzerinden bir yıl geçtiği zaman, bundan beş dirhem zekat vermen gerekir. Yirmi dinar oluncaya kadar da altın paradan sana bir şey lazım gelmez. Yirmi dinarın olduğu ve üzerinden bir yıl geçtiği zaman bu paradan yarım dinar zekat vermen gerekir.” 

Müslüman kardeşlerim, Müslümanlar için esas olan Kuran’daki buyruklardır. Zekat ve sadaka Kuran’da önem verilen mükellefiyetlerdir. Miktar ve zaman konusundaki hadislere inanmak kişiye bağlıdır. 
İmkanlarınız ölçüsünde zekatı yüksek tutunuz. Sadakayı sadece Ramazan sonu değil, hayat boyu ihmal etmeyiniz.

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar
40 yılda ne değişti? 03 Ağustos 2018
Vizyon sahibi olmak 30 Temmuz 2018