2024 Afrika’nın yılı olacak

Emre ERGÜL

Chatham House veya diğer adıyla Kraliyet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü… 1920’de kurulan Londra merkezli kâr amacı gütmeyen düşünce kuruluşu, yayınladığı son analizinde manşetlerde görmeye çok alışık olmadığımız Afrika’yı gündeme getirdi. Afrika Programı Araştırma Direktörü Dr. Alex Vines Obe’nin kaleme aldığı analize göre, emtia anlaşmalarından seçimlere kadar geniş bir perspektifte 2024 Afrika’nın yılı olacak. İşte Chatham House’ın gözünden “Kara Kıta:”

-Uluslararası Para Fonu'na (IMF) göre Afrika, 2024 yılında yüzde 4 ile Asya'dan sonra dünyanın en hızlı büyüyen ikinci ekonomik bölgesi olacak.

- IMF, Güney Afrika'nın 2024 yılında kıtanın en büyük ekonomisi olarak Nijerya ve Mısır'ı geride bırakacağını tahmin ediyor. Bazı Afrika bölgelerinin de diğerlerinden daha iyi performans göstermesi bekleniyor. Doğu Afrika, konum, insani ve fiziksel altyapı ile öne çıkacak.

- Afrika'nın borcuna ilişkin tartışma 2024'te öne çıkacak. Yüksek faiz oranları ve güçlenen dolar, Afrika ülkelerinin dolar cinsinden borç ödemesini daha pahalı hale getiriyor ve bu da birçok ülkeyi daha fazla borç sıkıntısına itiyor.

-2024'ün başında 9 Afrika ülkesi borç sıkıntısı içinde (15'i yüksek risk altında, 14'ü ise orta düzeyde risk altında). Zambiya ve Gana, yakın zamanda Etiyopya'nın da katıldığı borçlarını ödeyemedi.

Kenya merkezli Pan-Afrika ödeme sistemi geliyor

 -Afrika ülkelerinin kendi para birimlerini kullanarak kendi aralarında ticaret yapmalarına olanak sağlayacak pan-Afrikan ödeme sistemi ivme kazanıyor. Afreximbank tarafından geliştirilen bu pan-Afrika Ödeme ve Mutabakat Sistemi’nin ev sahibi Kenya... Tüm merkez bankalarının 2024 yılı sonuna kadar katılması bekleniyor ve bunu 2025 yılı sonuna kadar birçok ticari bankanın da takip etmesi bekleniyor.

-Pek çok Afrika ülkesi, COVID-19 sonrası yavaş toparlanma, iklim değişikliği şokları, artan gıda güvensizliği, siyasi istikrarsızlık, zayıf küresel büyüme ve yüksek faiz oranları nedeniyle zaten sıkıntı çekiyordu. Kıtanın 33 ülkesi en az gelişmiş olarak sınıflandırılıyor. Bu ekonomik şoklar, 2020'den bu yana tahminen 55 milyon insanı yoksulluğa sürükledi ve yoksulluğun azaltılmasında 20 yılı aşkın süredir kaydedilen ilerlemeyi tersine çevirdi.

- Afrika'dan stratejik ve kritik madenlere erişim ve tedarik zincirlerinin korunması, dış güçlerin odak noktası olmaya devam edecek.

Mali ve Burkina Faso'da yeni madencilik düzenlemeleri olacak

- Bu yıl, Angola'daki, ABD ve AB destekli bir demiryolu projesi olan ve sonuçta Demokratik Kongo Cumhuriyeti (DRC) ile Zambiya'nın maden yataklarını Atlantik kıyısına bağlayacak olan iyileştirilmiş Lobito Koridoru’nun ilk tam faaliyet yılını göreceğiz.

-Artan talep ve fiyatlar nedeniyle bazı Afrika hükümetleri madencilik şirketleriyle olan sözleşmelerini gözden geçirmeye ve ek değer aramaya devam edecek. Botswana ve DRC'de büyük sözleşme yeniden müzakereleri devam ediyor ve Mali ve Burkina Faso'da yeni madencilik düzenlemeleri var.

Bu yıl Afrika’da 17 seçim yapılacak; bu bir rekor

 -2020'den bu yana, 2023'teki Gabon ve Nijer de dahil olmak üzere 9 askeri darbe oldu. Burkina Faso, Mali ve Nijer gibi halihazırda askeri liderlik altında olan ülkeler giderek daha istikrarsız hale geliyor ve bu ülkelerde daha fazla darbe yapılması mümkün.

-Sahel bölgesi 2024'te terörün merkez üssü olmaya devam edecek. 2023'te Sahraaltı Afrika, terörden kaynaklanan küresel ölümlerin yüzde 48'inden sorumluydu. Saldırılar, Sahel ve Afrika Boynuzu gibi tarihi sıcak noktaların ötesine geçerek Güney Afrika'ya ve Batı Afrika'nın kıyı bölgelerine yayıldı. Uzun süren çatışmalar, hukukun üstünlüğünün zayıf olması, insan hakları ihlalleri, ayrımcılık, dışlanma ve işsizlik bu krize katkıda bulundu.

- Bu yıl Avrupada 17 seçim olacak. Bu bir rekor.

Senegal yeni cumhurbaşkanı seçimi için sandık başına gitti

Senegal, 5’inci cumhurbaşkanı seçmek için dün sandık başına gitti. Ülkenin yeni cumhurbaşkanı olmak için 19 aday yarışıyor. Yaklaşık 18 milyon nüfuslu Senegal'de 7.3 milyon seçmenin oy kullanması bekleniyor. İlk turda hiçbir adayın oyların yüzde 50'sinden fazlasını alamaması durumunda ikinci tur 2 hafta içinde yapılacak. Öne çıkan adaylar arasında Cumhurbaşkanı Macky Sall'in desteklediği eski Başbakan Amadou Ba, eski Dakar Belediye Başkanı Khalifa Sall, eski başbakanlardan Idrissa Seck ve muhalif lider Ousmane Sonko'nun yerine aday gösterilen Bassirou Diomaye Faye bulunuyor. Sall, 3 Şubat'ta yaptığı açıklamada, yargı ile yasama arasındaki krizi gerekçe göstererek 25 Şubat'taki seçimi ertelediğini duyurmuştu. "Kurumsal ve anayasal darbe yapmakla" suçlanan Sall, tansiyonu düşürmek için ulusal diyalog başlatmış ve genel siyasi af çıkarmıştı.

Brezilya: Dış politikamızın merkezinde Afrika var

-Bu yıl, Afrika liderleri için uluslararası zirvelerle dolu yoğun bir yıl olacak. 9’uncu Çin-Afrika İşbirliği Forumu düzenlenecek. Mayıs 2024'te Londra'da 2’nci Birleşik Krallık-Afrika Yatırım Zirvesi planlanıyor ve 25 hükümet davet edildi. İtalya-Afrika konferansı düzenlenecek. Bir sonraki Güney Kore-Afrika Zirvesi haziranda yapılacak. 3 yılda bir düzenlenen Hindistan-Afrika Forum Zirvesi de bu yıl Yeni Delhi’de düzenlenecek.

-Afrika’yı yakından takip eden ülkelerden biri de Brezilya… Brezilya devlet başkanlığının uluslararası ilişkilerden sorumlu özel danışmanı Celso Amorim, Afrika'nın 2024'te Brezilya'nın dış politikasının merkezinde olacağını söyledi.

-Afrika'yla uluslararası etkileşim 2024'te artacak ve birçok Afrika ülkesi bunu memnuniyetle karşılıyor ve küresel ortaklıklarını çeşitlendirmenin veya eskilerini yeniden canlandırmanın yollarını arıyor.