Afrika'nın en büyük 4 ekonomisinin başı belada
'Kara Kıta' Afrika'da ekopnomik büyüme rakamları yakın zamana kadar gelişen ülkeleri geride bırakmıştı. Ancak bu durum hızla değişiyor. Afrika'nın önde gelen ekonomileri alarm veriyor.
dunya.com
Ucuz petrol fiyatları, siyasi belirsizlik ve zayıf bankalar gibi sorunlar Afrika'nın en büyük ekonomilerini kıskacına aldı.
Dünyanın en büyük kıtası Afrika'nın ilk dört ekonomisini mercek altına alarak yakından inceleyelim.
En yavaş büyümeyle karşı karşıya
Afrika'nın en gelişmiş ekonomisi Güney Afrika için beklentiler hiç de iyi değil. Uluslararası Para Fonu (IMF), Güney Afrika'nın bu yıl sadece yüzde 0,6 büyüyeceğini öngördü. Bu en yavaş büyüme tahminleri arasında en başı çekiyor.
2015 yılı Güney Afrika para birimi rand için adeta bir çöküş yılıydı. Siyasi belirsizlik ve gelişen ülkelerdeki sert satışlarla birlikte rand yüzde 30 değer kaybı yaşadı.
Güney Afrika Devlet Başkanı Jacob Zuma evinin yenilenmesi için giderleri devletin kasasından harcaması suçlamasıyla kendini ülkenin en yüksek mahkemesinde buldu. Zuma görevinden azli için olası soruşturma açılmasında direkten döndü. Ülkede Zuma muhalefeti yürüten apartheid karşıtı kişiler Güney Afrikalı liderin istifa etmesi gerektiğini belirtiyor.
Yatırımcı şoke olmuştu
Siyasi kaos ekonominin toparlanmasına hiç yardımcı olmuyor. Geçtiğimiz aylarda randdaki çöküşün ardından Zuma, Maliye Bakanı Nhlanhla Nene'yi görevden alarak yerine çok az tanınan bir ismi atayınca yatırımcı şoke olmuştu. Nene'nin halefi Pravin Gordhan'ın paranın patronu olmasıyla rand toparlanır gibi oldu. Rand 2016'da yüzde 7 yükseldi. Fakat Güney Afrika ekonomisini toparlaması için alması gereken uzun bir yol var. Platinum, altın ve kömür gibi emtia fiyatlarındaki değişimlerin derinden etkilediği Güney Afrika kredi notunun düşürülmesi ile karşı karşıya. Olası kredi notu darbesi ülkenin tahvillerinin çöp seviyesine indirilmesine yol açabilir.
Tüm bu olumsuzluklara rağmen güvenini tazeleyen yatırımcı yılın ilk üç ayında 2010'dan bu yana en iyi başlangıcı yaparak 1,86 milyar dolarlık tahvil satın aldı.
En büyük darbeyi Nijerya'ya vurdu
Afrika'nın en büyük ekonomisi Nijerya düşük petrol fiyatlarından en büyük darbeyi yiyen ülkeler arasında yer alıyor.
Nijerya deyim yerindeyse petrole göbeğinde bağlı. Zira ülkede devlet gelirlerinin yüzde 70'i ihracatında yüzde 90'ı siyah elmastan elde ediliyor.
IMF, Nijerya'da bu yıl yüzde 2,3 büyüme ile son 15 yılın en düşük performansını bekliyor. Daha da önemlisi Nijerya 2016 bütçesinde 11 milyar dolarlık bir açıkla yüz yüze bulunuyor.
Nijerya'da hızla eriyen döviz rezervleri ve uygulamaya konulan sermaye kontrolü politikası dolara erişimi çok zor hale sokuyor.
Öte yandan Nijerya'nın MSCI endeksinden çıkarılması gündemde. Daha da kötüsü, ülkede yakıt krizi yaşanıyor. Nijerya Afrika'nın en büyük ham petrol üreticisi olamamasına karşın hiçbir zaman yeterince rafineri kapasitesine sahip olamadı. Ve dolar kıtlığı ithalatçıların ülkeye gazı getirmesini çok zorlaştırıyor.
Terör örgütü El-Kaide bağlantılı Boko Haram'a karşı yürütülen mücadele de ülkenin ekonomisi üzerinde baskıyı artırıyor.
En hızlı büyüyen ekonomi diz çöktü
Bir zamanlar Afrika'nın en hızlı büyüyen ekonomisi Angola, dizlerine çökmüş vaziyette IMF'den yardım istiyor. Angola Afrika'nın ikinci en büyük petrol üreticisi ve gelirinin yüzde 95'ini petrol satışlarından elde ediyor.
IMF, 2013'te yüzde 6,8'lik büyümesiyle dikkat çeken Angola'nın bu yıl yüzde 3,5 büyüyeceğini tahmin etti.
Geçtiğimiz yıl bütçe ve borç yükümlülüklerini yerine getiremeyen Angola IMF'ye başvurdu. Angola petrol gelirlerin büyük bölümünü Çin'e yaptığı ihracattan elde ediyor.
Çin'de Angola'ya verdiği krediler için teminat olarak petrolü kullanıyor. Bu durum ülkenin ekonomisini olumsuz etkiliyor.
Başı bankalarla dertte
Doğu Afrika ülkesi Kenya'nın ekonomisi muadil ülkelere oranla daha esnek ve çeşitlendirilmiş ama bankacılık sektöründe sorunlar kaynamaya başladı.
Ülkede merkez bankası üç bankanın lisanlarını iptal etti. İki banka geçtiğimiz yıl başarısız olurken üçüncü banka ise büyük sıkıntılar içindeydi. Son olarak Kenya'da bir banka hakkında yasal inceleme başlatıldı.
Kenya 43 bankaya sahip. Bankaların çoğunluğu karlarını abartırken takipteki kredilerin ağırlığı ve mevduatlardaki büyük düşüş dikkat çekiyor. Uzmanlar merkez bankasının sektöre çeki düzen vermek için en az bir düzine bankaya daha el koyabileceğini belirtiyor.
IMF, tüm bu olumsuzlukların gölgesindeki Kenya'nın 2016 yılı büyüme tahminini yüzde 6,8'den yüzde 6'ya düşürdü.