Çöpsüz AB, 600 milyar euro tasarruf sağlayacak

DİDEM ERYAR ÜNLÜ

Döngüsel ekonomi, neredeyse hiç atık üretmeyen ve hammaddeleri kapalı devrede geri dönüştürerek yeniden kullanan ekonomi modeli olarak tanımlanıyor. Bu modele, geri dönüşüm ekonomisi de diyebiliriz. Döngüsel ekonomide üretim, kullanım ve imha döngüsü yerine; yeniden kullanım ve geri dönüşüm ön plana çıkıyor. Malzeme ve kaynak ne kadar uzun kullanılırsa, daha fazla değer yaratılıyor.

AB Komisyonu’nun geçen ay karara bağladığı “sıfır atık” programı, AB genelinde döngüsel ekonominin uygulanmaya konması için yasal çerçeve oluşturuyor. Karar kapsamında, üye ülkeler 2030’a kadar belediye çöplerinde yüzde 70, ambalaj atıklarında ise yüzde 80 seviyesinde geri dönüşüm sağlayacaklar. Komisyona göre “Döngüsel ekonomide yeniden kullanma, tamir etme ve geri dönüşüm norm; çöp ise geçmişin unsuru haline gelecek.” Komisyona göre döngüsel ekonomi AB iş dünyasının 600 milyar euro tasarruf yapmasını sağlayacak. 

AB Komisyonu tarafından alınan karar çerçevesinde, kağıt ve kartonda 2025 sonunda yüzde 90, 2030 sonunda ise plastikte yüzde 60, ahşapta yüzde 80, demirli metaller, alüminyum ve camda yüzde 90 geri dönüştürme seviyesine ulaşılması hedefleniyor. AB Komisyonu’nun bir başka hedefi de gıda atıklarında 2025 itibariyle yüzde 30’luk düşüş sağlanması. AB Komisyonu, 2025’ten itibaren plastik, metal, cam ve kağıt gibi geri dönüştürülebilir atıkların depolanmasının yasaklanmasını da istiyor. 

Bu arada AB üyesi dört ülke döngüsel ekonomi yasaları koymak konusunda hızlı davranma kararı aldı. Bunlar Danimarka, Hollanda, İskoçya ve İsveç. Döngüsel ekonomi konusunda kararlı davranan bir diğer ülke ise Avrupa’nın oldukça uzağında bulunan Japonya.

BELEDİYE ÇÖPLERİNDE %70, AMBALAJ ATIKLARINDA %80 GERİ DÖNÜŞÜM

• İSVEÇ 

İsveç geçtiğimiz yaz, elektronik ürünlerin geri dönüşümü ile ilgili bir yasayı hayata geçirdi. Elektronik eşya satan perakendeciler, eski elektronik ürünlerin geri dönüşümünü gerçekleştirecekler. İsveç’te metallerin yüzde 70’inin geri dönüşümü sağlanıyor. Hedef bu oranı 2020’de yüzde 85’e çıkarmak. Kağıt bazlı ambalajların yüzde 65’inin geri dönüşümünü sağlayan ülke, bu oranı da 2020’ye kadar yüzde 85’e çıkarmayı hedefl iyor. 

• JAPONYA 

AB üyesi olmayan Japonya da döngüsel ekonomi adına önemli işlere imza atan bir ülke. 2000 yılında kabul edilen Kaynakların Verimli Kullanımını Destekleme Yasası, üreticilerin geri dönüşümlü malzemelere yönelmesini sağlıyor. 

• HOLLANDA

Hollanda, evsel atıklar ve elektronik atıkların toplanması, otomobil parçalanması gibi konularda yeni vergisel ve finansal yaptırımlar koydu. Ülkede özellikle atık yönetimi konusunda önemli çalışmalar gerçekleştiriliyor. Yeni hedeflerden birisi çöp yakma oranını yarı yarıya azaltmak.

• DANİMARKA 

Danimarka hükümeti 2022 yılına kadar evsel atıkların yüzde 50’sinin geri dönüşümünü sağlamayı hedefl iyor. Bugün bu atıkların yüzde 23’ünün geri dönüşümü sağlanıyor. Danimarka İş ve Büyüme Bakanlığı tarafından oluşturulan Yeşil Dönüşüm Fonu endüstriel simbiyoza odaklanıyor ve bir şirketin atığını bir başka şirketin hammaddesine dönüştürüyor. Ülkede kabul edilen yeni bir yasa, yeni çöp yakma makinelerinin üretimini yasakladı. 

• İSKOÇYA 

İskoçya geçtiğimiz sene döngüsel ekonomi grubu Ellen McArthur Foundation’a katılan ilk ülke oldu. IKEA, C&A gibi 100 şirketten oluşan bu ağın hedefi, üyelerinin üç yıl içinde döngüsel ekonomiye geçmelerini sağlamak. İskoçya’nın hedefi 2025 yılına kadar 2011 yılı atık seviyesini yüzde 25 oranında geri çekmek. Alınacak önlemler arasında, yüksek kaliteli geri dönüşümlü ürünlerin arz ve talebinin artırılması, elektronik ürünlerin yeniden kullanımı ve plastik torbalar için ücret alınması gibi unsurlar var.