Emtia piyasası ölmedi hala para kazandırabilir

Evrim KÜÇÜK 

İSTANBUL - Emtia fiyatlarının bu yıl borsalara göre daha zayıf bir performans göstermesi analistler tarafından 'emtia piyasalarının ölümü' olarak nitelendi. Finans kuruluşları ve uzmanlar emtia piyasalarında süper dönemin sona erdiği yorumları yaptı. Bazı analistler ise hala emtia piyasalarına güveniyor ve emtia fiyatlarının iki haneli büyüdüğü eski günlerine dönmesi zor olsa bile emtianın hala yatırım değeri taşıdığını söylüyor. Aralarında HSBC ve dünyanın en büyük tahvil fonu Pimco'nun analistlerinin de yer aldığı bu uzmanlar, fiyatların yükselme potansiyeli az da olsa, yatırımcının portföyünde emtianın bulunmasını tavsiye ediyor. 

Fiyatlarının izlendiği Thomson Reuters Jefferies CRB Endekis yılbaşından bu yana yüzde 2.6 düştü. Dow Jones-UBS Emtia endeksi ise yılın ilk dokuz ayında yüzde 6.2 geriledi. Söz konusu dönemde enerji endeksi yüzde 5.3 yükselirken; kahve, şeker ve pamuk gibi ürünlerin izlendiği soft emtia endeksi yüzde 14.2 kayıp verdi. Endüstriyel metallerdeki kayıp ise yüzde 15.2 olarak gerçekleşti. 

Fiyatlar 1990'ların yüzde 120 üzerinde 

Çoğu uzman bu rakamları emtia piyasalarının ölümü olarak yorumlarken, HSBC, emtia fiyatlarının eskisi gibi hızlı olmasa da artmaya devam edeceğini düşünenlerden. HSBC'nin Avustralya ve Yeni Zelanda Baş ekonomisti Paul Bloxham, Çin'deki yavaşlama, gelişmekte olan ülke ekonomilerine ilişkin kaygılar ve ABD Merkez Bankası'nın (Fed) tahvil alımlarını azaltma beklentisine karşın emtianın şu an enflasyondan arındırılmış olarak 1990'lardaki seviyenin yüzde 120 üzerinde olduğuna dikkat çekti. Bloxham, Financial Times'a yaptığı değerlendirmede, emtia fiyatlarının 20. yüzyılın sonlarındaki düzeyin üzerinde kalmaya devam edeceğini düşündüklerini söyledi. Bloxham şunları söyledi: "Güçlü madencilik yatırımlarının gelecek yıllarda arzı desteklemesi ve emtia fiyatlarını 2008 zirvesinin altında tutmaya devam etmesini beklemekle birlikte fiyatların yapısal olarak yüksek kalacağını düşünüyorum". 

HSBC analisti, fiyatlarla ilgili görünümü şekillendiren iki unsura dikkat çekti. Tarihi verilere bakıldığında emtia fiyatlarının çok yüksek olmadığını ifade eden Bloxham, fiyatların 1980 ve 90'larda olması gerektiğinin altında kaldığını belirtti. Bloxham'ın verdiği bilgiye göre son 150 yıla ait veriler, şu an reel emtia fiyatlarının aslında uzun vadeli ortalaması civarında seyrettiğini ortaya koyuyor. HSBC analisti şöyle devam etti: 

Büyümenin kompozisyonu fiyatları şekillendiriyor 

"Başlıca teorimiz şöyle; emtia fiyatları küresel ekonomik büyümenin kompozisyonundaki değişimlerle yön buluyor. 1980 ve 90'larda küresel büyümenin motoru Batı ekonomileri ve bu ülkelerin finans, IT gibi hizmet sektörleriyken, geçtiğimiz 10 yılda büyüme, gelişmekte olan ülkelerin altyapı iştahından geldi. Söz konusu ülkelerde büyümenin getirdiği emtia talebi fiyatları destekledi. Son dönemlerde gelişen ekonomilerin hız kesmesi, emtia talebinin sürüp sürmeyeceğinin sorgulanmasına neden oldu. Bize göre talep sürecek. Bunun birinci nedeni, gelişen ekonomiler, özellikle de Çin, eskisinden daha büyük. Dolayısıyla daha yavaş büyüseler bile küresel ekonomiye aynı ölçüde katkıda bulunuyorlar. Örneğin Çin'in yüzde 7.5 büyümesinin yarattığı katkı, 2008'de yüzde 10 büyümesine eş değer. 
Diğer yandan, Fed'in tahvil alımlarını azaltmasının emtia fiyatlarında sanıldığı gibi önemli bir düşüş yaratacağını düşünmüyoruz. Nedenlerine gelince; Çin çoğu emtiada en büyük tüketici ve Fed'den kaynaklanacak sermaye çıkışlarına karşı diğer gelişmekte olan ülkeler kadar hassas değil. Ayrıca Fed'in teşvikleri azaltması ancak ekonominin iyileşmesi halinde mümkün ve ABD bir diğer büyük emtia pazarı. 
Çin'in istikrar kazandığı ve ABD'nin canlanma yolunda olduğu bir dönemde emtia talebinin gücünü koruması ve fiyatların 1980 ve 90'ların üzerinde kalmaya devam etmesi bekleniyor."  

Pimco analistleri de yükseliş bekliyor 

Dünyanın en büyük tahvil fonu Pimco'nun portföy yöneticileri Nicholas Johnson ve Greg Sharenow, emtialarda süper dönem bitmiş ya da bitmemiş olsun, emtialarda hala değer olduğunu kaydettiler.  İki yöneticinin kaleme aldığı raporda, "Emtia getirilerinde görünüm tarihi getirilirle birbirini tutuyor" ifadeleri yer aldı. 

Raporda ayrıca "Emtiaların enflasyon da beklenen değişimlere karşı hedge amaçlı kullanılabilecek en etkili yollardan biri olduğuna inanıyoruz ve aynı zamanda cazip getiri potansiyelleri sunma eğilimdeler" denildi. Gelişen ülkelerdeki hızlı büyümenin etkisiyle emtia fiyatları 1998-2008 yılları arasında ikiye katlanmıştı. Bu piyasalarda büyümenin yavaşlamasıyla birlikte yavaşlamasıyla birlikte emtialarda artık eskisi gibi olmasa da Pimco'ya göre hala bir değer var. 

Fiyatları destekleyecek nedenler

1- Son 150 yıla ait veriler, şu an reel emtia fiyatlarının aslında uzun vadeli ortalaması civarında seyrettiğini ortaya koyuyor. Fiyatların manevra alanı hala var. 

2- Geçtiğimiz 10 yılda emtia fiyatlarına zirve yaptıran gelişmekte olan ülkelerdeki altyapı harcamalarının devam etmesi talebin gücünü korumasını sağlayacak. 

3- Çin, eskisinden daha büyük. Dolayısıyla daha yavaş büyüseler bile küresel ekonomiye aynı ölçüde katkıda bulunuyor. Çin'in yüzde 7.5 büyümesinin yarattığı katkı, 2008'de yüzde 10 büyümesine eş değer. 

4- Fed'in tahvil alımlarını azaltması emtiada önemli bir düşüş yaratmayabilir. Çünkü en büyük emtia tüketicisi Çin, Fed'den kaynaklanacak sermaye çıkışlarına karşı diğer gelişen ülkeler kadar hassas değil.

5- Fed'in teşvikleri azaltması ancak ekonominin iyileşmesi halinde mümkün. Amerikan ekonomisindeki iyileşme ise fiyatları destekler çünkü ABD, dünyanın en büyük emtia pazarlarından.