Gözler trilyon dolarlık Fed bilançosunda

ABD Merkez Bankası'nın (Fed) bugün büyük ihtimalle açıklayacağı faiz artırım kararının ardından piyasaların dikkati kriz döneminde uygulanan politikaların başlıca sonucuna, yani Fed'in devasa bilançosuna odaklanacak.

Şu anki yaygın görüş, ABD ekonomisini canlandırmak için başlatılan tahvil alımlarıyla 4.5 trilyon dolara yükselen Fed bilançosunun tekrar daralacağı şeklinde. Burada Fed'in belirleyeceği tek şey bilançonun daralma hızı.

Ancak şimdi bu tartışmaya yeni bir boyut eklendi. Hem bazı Fed yetkilileri ve hem de merkez bankası dışındaki uzmanlar bilançonun geniş tutulmasını gerektirecek sebepler olduğunu ifade ediyorlar.

Fed'in bilançosunun küçülmesinin neler getireceği iyi biliniyor. Daha küçük bir bilanço "normal" para politikasına dönüşü sembolize edeceği gibi, Fed'in ekonomi geneline kredi dağılımı üzerindeki etkisini de hafifletecek. Ayrıca Fed'in para politikası ile sınırlı yetkilerini aştığını belirten siyasetçilerin baskılarını da ortadan kaldıracak.

Fed son olarak Eylül 2014'te "normalleşme planı" kapsamında "gerekenden fazla menkul kıymet" tutmayacağını belirtmiş, bu açıklama bilançonun finansal kriz öncesi 900 milyar dolarlık büyüklüğe geri döneceği şeklinde değerlendirilmişti.

Uzun süredir beklenen faiz artırımının yaklaşmasıyla birlikte Fed'in geniş bir bilançoya giderek daha sıcak baktığı görülüyor.

San Francisco Fed Başkanı John Williams, geçen ayki açıklamalarında, "Daimi geniş bir bilanço... üzerinde çok çalışmadığımız bir durum, üzerinde daha uzun zaman harcamamız gerektiğini düşünüyorum" demişti.

Geniş bilançodan yana olanlar, Fed'in bankaları daha fazla para tutmak zorunda bırakarak finans piyasalarında istikrarı destekleyebileceğini belirtiyorlar. Geniş bilanço aynı zamanda ekonomide belirli sektörleri hedefleyebilen, tahvil piyasasında belirli kesimleri etkileyebilen daimi bir para politikası aracı anlamına geliyor.

Fed bu araç sayesinde mesela sadece konut kredisi piyasasında borçlanma maliyetlerini veya sadece uzun vadeli borçlanma faizlerini etkileyebilecek.

Balonlara karşı tampon görevi 

Fed tarafından geçen ay düzenlenen bir konferansa katılan uzmanlar, merkez bankasının bilançosundaki varlıkların finans piyasalarındaki balonlarla mücadele edecek yeni bir "makro ihtiyati" araç olabileceğinden bahsetti.

              
Buna göre Fed menkul kıymet alıp satarak belirli sektörlere müdahalede bulunabileceği gibi, devasa bilançosunu kullanarak yatırımcıların piyasadan ani çıkışlarına önüne geçebilir.
              
Elindeki tahvillerden vadesi dolanları yeni alımlarla tamamlayarak tahvil portföyünü sabit tutan Fed, Temmuz ayındaki toplantının tutanaklarına göre uzmanların alternatifleri değerlendirmesini istedi.

10 yılda bir gelen fırsat
              
Fed uzmanları bu doğrultuda "normalleşme sonrası ortamda" hangi tip tahvillerin bilançoda kalacağı konusunda çalışmaya başladı. Araştırmacılardan biri çalışmayı "on yılda bir gelen" araştırma fırsat olarak niteledi.
              
Fed'e başkanlık ettiği dönemde tahvil alım programını başlatan ve bilançonun bugünkü halini almasına neden olan Ben Bernanke de görüşlerini ortaya koydu.
              
Bernanke geçen ayki bir toplantıda, ABD ekonomisi ile kıyaslandığında Fed'in bilançosunun "uluslararası açıdan normal" büyüklükte olduğunu belirterek, "Fed bilançosunu mevcut halinde bırakırsa bile sorun çıkmaz" dedi.

Bilançonun küçülmesinin birçok faydası olacak
              
Elbette birçok Fed yetkilisi ve ekonomist bilançonun küçülmesinin birçok faydası olacağını düşünüyor.
              
Fed'in bilançosunun şişmesi, bankaların kredi olarak veremediği ve Fed bünyesinde tutmayı tercih ettiği rezervlerin 2.6 trilyon dolara yükselmesine neden oldu. Faizlerin artmasıyla birlikte bankalar bu rezerv üzerinden faiz almaya da başlayacak.
              
Finansal krize neden olmakla suçlanan bankaların Fed'den milyarlarca dolar faiz geliri elde etmesiyle birlikte siyasetçilerin Fed'e yönelik eleştirileri sertleşebilir.
              
Tüm bu tartışmalara rağmen kesin olan tek bir şey var. O da devasa bilançonun bir süre daha bu şekilde tutulmasına veya yeni bir para politikası aracı olarak kullanılmasına açıkça karşı çıkmadığı.