Kızıldeniz krizi yüzünden petrol fiyatları değişebilir

Emre ERGÜL

Küresel ekonominin kalbi, İsviçre’nin Davos kasabasında atıyor. 120 ülkeden iş insanı ve siyasetçilerin katıldığı Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) 54’üncü zirvesi, yarın akşama kadar sürecek. “Güvenin Yeniden İnşaası” temalı Davos toplantılarına katılanlardan biri de Kaliforniya merkezli çok uluslu enerji şirketi Chevron’un CEO’su Michael Wirth…

Wirth, CNBC’ye verdiği röportajında Yemen’deki Husilerin Hamas’a destek için Kızıldeniz’den geçen ticari gemileri hedef alması nedeniyle dünya üzerinde ciddi bir tedarik sorunu yaşanabileceğine ve bunun petrol fiyatlarına yansıyabileceğine dikkat çekti: “Kızıldeniz'deki kriz, petrol akışına yönelik ciddi riskler oluşturuyor ve gerginliklerin Ortadoğu'da büyük bir arz kesintisine yol açması halinde fiyatlar hızla değişebilir.

Bu çok ciddi bir durum ve daha da kötüye gidiyor gibi görünüyor.” “ABD ham petrolünün varil başına 73 doların altında işlem görmesine şaşırıyorum çünkü riskler oldukça gerçek. Dünyadaki petrolün büyük bir kısmı bu bölgeden akıyor ve kesilmesi durumunda işlerin çok hızlı değiştiğini görebilirsiniz.”

18 küresel lojistik şirketi, gemilerini Kızıldeniz’den çekti, güzergahın uzamasına rağmen Ümit Burnu’na yönlendirdi Chevron’un şimdilik böyle bir karar almadığını belirten Wirth, şirketinin Kızıldeniz’i takip eden ABD Donanması ile yakın işbirliği içinde çalıştığını belirtti: “Ancak tabi, işler her an değişebilir. Gerçekten çok dikkatli izlemeliyiz.”

Para kazanmak çok zor olacak

Dünya Bankası’nın geçen hafta küresel ekonominin muhtemelen son 30 yıldaki en yavaş 5 yıllık büyüme dönemine girdiğini açıklaması Davos’ta karşılık buldu. Norveç'in 1.4 trilyon dolarlık devlet emeklilik fonunu yöneten Norges Bank'ın CEO'su Nicolai Tangen, "Para kazanmak çok zor olacak" dedi ve ekledi: “Enflasyonun durdurulmasının zor olacağını düşünüyorum ve dünyanın birçok yerinde ücret artışları görüyoruz. Şu anda iklimin enflasyonu etkilediğini görüyorsunuz, ulaşım yollarının etkilendiğini görüyorsunuz, jeopolitik çok iyi değil, dolayısıyla pek de iyi görünmüyor.”

Dünya, Ukrayna ekonomisini, biz de güvenliğinizi güçlendirelim

Ukrayna Devlet Başkanı Vlodomir Zelensky, Davos’ta Rusya’yı durdurmak için Batı’yı birlik olmaya çağırdı. Savaşın sona ermesi için İsviçre’den barış zirvesi düzenlemesini isteyen Zelensky, dünyaya şu çağrıyı yaptı: “Siz bizim ekonomimizi güçlendirin, biz de sizin güvenliğinizi.” Zelensky, Rus lider Vladimir Putin için de ismini anmadan “Bir adam en az 13 yıllık barışı çaldı ve yerine tüm dünyayı etkileyen acı, acı, acı ve kriz getirdi” dedi.

Yapay zekâ herkesin hayatını kolaylaştıracak

141 milyar dolarlık şahsi servetiyle gezegenin en zengin 4’üncü kişisi olan Bill Gates, yatırım yaptığı yapay zekânın (AI) önümüzdeki 5 yıl içinde herkes için “dönüştürücü” olacağını belirtti. Microsoft’un kurucusu, dünyanın en zengin 4’üncü insanı Bill Gates de Davos’taki konuşmacılardan biri… Yıllardır yatırım yaptığı yapay zekâ (AI) üzerine olan konferanslara katılan Gates, CNN’e verdiği röportajda da yapay zekâyı övdü: “Bu teknoloji, önümüzdeki beş yıl içinde herkes için dönüştürücü olacak.”

IMF’nin haftabaşı açıkladığı “Yapay zekâ dünyadaki istihdamın yüzde 40’ını etkileyecek” raporu hatırlatıldığında da Gates şu cevabı verdi: “Tarih, her yeni teknolojinin korku ve ardından yeni fırsatlar getirdiğini gösteriyor. 1900'de tarımsal üretkenlikte olduğu gibi, insanlar ‘Hey, biz ne yapacağız?’ diye soruyorlardı. Aslında pek çok yeni şey, pek çok yeni iş kategorisi yaratıldı ve biz çok daha iyi durumdayız. Bu da böyle olacak."

“Yapay zekâ herkesin hayatını kolaylaştıracak” diyen Gates, AI’nin özellikle eğitim ve tıp alanine monte edilmesinin harika sonuçlar vereceğini söylüyor: “Özellikle doktorların evrak işlerini yapmalarına yardımcı olacak. Bu onların işlerinin sevmediği bir parçası. Bu sayede onları çok verimli hale getirebiliriz. Çok fazla yeni donanıma da ihtiyacımız olmayacak. Yapay zekâya erişim, telefon veya halihazırda sahip olduğunuz internet bağlantısı üzerinden bağladığınız bilgisayar üzerinden gerçekleşecek.”

Kızıldeniz saldırıları hava taşımacılığı fiyatlarını yükseltebilir

DHL Global Forwarding Americas Hava Taşımacılığı Başkanı Andreas Von Pohl, "Kızıldeniz'deki durumun devam etmesi halinde bunun değişmesini bekliyoruz" derken; HSBC'nin Küresel Nakliye ve Liman Araştırmaları Başkanı Parash Jain, "Hava navlun oranlarında bir artış göreceğiz" değerlendirmesini yaptı: “Sektör gözlemcileri, özellikle şubat ayındaki Çin Yeni Yılı tatili yaklaşırken, önümüzdeki iki ila üç hafta içinde zamları görmeyi bekliyor.”

Riyad: Filistin sorunu çözülürse İsrail’i tanırız

2023’ün ikinci yarısı… İki ezeli düşman, Suudi Arabistan ile İsrail, ilişkilerin normalleşmesi yönünde tarihi açıklamalar yapıyordu. Ancak 7 Ekim 2023’teki Hamas saldırıları sonrası İsrail, Gazze Savaşı’nı başlatınca açıklamalar bıçak gibi kesildi. Konu, bu hafta başında ABD basınında “ufak ufak” ısıtıldı, CNN ve New York Times’a konuşan isimsiz diplomatlar, iki ülkenin “hala” barışabileceğini açıkladı.

Çok geçmedi, resmi açıklama dün İsviçre’den geldi. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Farhan, Filistinlilerin devlet olmasını da içeren kapsamlı bir anlaşmaya varılması halinde krallığın İsrail'i tanıyabileceğini söyledi. Davos’ta katıldığı bir panelde konuşan Suudi Bakan, "Bölgesel barışın İsrail için barışı da içerdiği konusunda hemfikiriz, ancak bu yalnızca Filistinliler için bir Filistin devleti aracılığıyla barış yoluyla gerçekleşebilir" dedi.

Panel yöneticisinin Suudi Arabistan'ın İsrail'i daha geniş bir siyasi anlaşmanın parçası olarak tanıyıp tanımayacağı yönündeki soruya açıkça "Elbette" yanıtını veren Prens Faysal, bir Filistin devleti kurarak bölgesel barışı güvence altına almanın "ABD yönetimiyle birlikte üzerinde çalıştıkları bir konu olduğunu ve bunun Gazze bağlamında daha anlamlı olduğunu" söyledi. Dünya basını açıklamayı, “İsrail ile Hamas arasındaki savaşın hiçbir gevşeme belirtisi göstermemesi nedeniyle iddialı bir konuşma” diye yorumladı.

Trump’ın yeniden seçilme ihtimali bile dünya için bir tehdit

Davos’a bu yıl aralarında Ukrayna lideri Vlodomir Zelensky, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Çin’in iki numarası Li Qiang’in de olduğu 60 ülkeden üst düzey siyasi katılım oldu. Hal böyleyken, 50’den fazla ülkenin, özellikle kasım ayında ABD’nin, bu yıl seçime gitmesi Davos’un gündemine oturdu. Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın ilk önseçimin yapıldığı Iowa’yı kazanmasına Davos’ta BlackRock Başkan Yardımcısı Philipp Hildebrand’den geldi. Hildebrand, Trump'ın yeniden seçilme ihtimalini CNN’e değerlendirdi: "Bu bir tehdit, insanları büyük ölçüde endişelendiren bir şey ama aynı zamanda (Avrupa için) bir uyandırma çağrısı da olabilir."

ABD, Husileri yeniden terör listesine alacak

13 Ocak’ta Husiler için “Bence teröristler” açıklaması yapan ABD Başkanı Joe Biden bu yönde bir adım atıyor. CBS’in haberine göre, Biden yönetimi Yemen’deki Husileri yeniden terörist örgütler listesine alacak. Karar, Husilerin pazartesi günü Kızıldeniz’de bir ABD gemisini vurmasının hemen ardından alındı.

Eski Bşkan Donald Trump, görevden ayrılmadan önce Husileri listeye sokmuş; Biden başkanlığı devraldıktan bir ay sonra, Şubat 2021’de Husileri listeden çıkartmıştı. Katar kontrolündeki iki boş gemi son 1 gün içinde Akdeniz'deki Süveyş Kanalı'nın kuzey girişinden uzaklaştı. Kanala gitmekte olan üçüncü bir Katar gemisi de Fas açıklarında rotasını tersine çevirdi. Rusya ve ABD de dahil olmak üzere diğer tedarikçiler de Kızıldeniz'i kullanmayı bıraktı ve gemi takip verileri şu anda bölgeye giden herhangi bir gemi göstermiyor.

Husiler, şirket olarak ilk Suzuki’yi vurdu!

Suzuki Motor, Kızıldeniz’de Husilerin saldırıları sonrası oluşan tedarik sorunları nedeniyle Macaristan’ın kuzeyindeki Estergon’daki üretimini geçici olarak durdurdu. Vitara ve S-Cross modellerinin üretildiği tesisteki geçici süreli durdurmanın bir hafta sürmesinin planlandığı aktarıldı. Motor dahil otomobil parça tedariklerinde devam eden sorunların, diğer Japon firmaların bölgesel üretimlerini riske atabileceği belirtiliyor.

Gemilere teminattan kaçınılıyor

Bazı gemi sigortacılarının ABD ve İngiltere ticaret gemilerini Kızıldeniz'in güneyinde seyrederken savaş risklerine kârşı teminat altına almaktan kaçınmaya başladıkları öne sürüldü. Marsh'ın denizcilik ve kargo küresel başkanı Marcus Baker'a göre, sonuç olarak sigortacılar ABD, İngiltere ve İsrail'le bağlantılı gemiler için bölge üzerinden yapılan seyahatlerde teminat verirken istisnalar arıyorlar. Bu da esasen sigorta sağlamayacakları anlamına geliyor. "Sigortacılar ABD, İngiltere ya da İsrail'in dâhil olmayacağına dair maddeler ekliyorlar" diye konuşan Baker, "Hemen hemen herkes böyle bir şey ekliyor ve birçoğu 'sahiplik' veya 'çıkar' kelimelerini içeriyor" dedi.