Körfez’de taşlar yerinden oynadı

Suudi Arabistan, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, Yemen ve Libya, Katar ile diplomatik ilişkilerini kesti. Suudi Arabistan Resmi Haber Ajansı SPA’da yayınlanan Dışişleri Bakanlığı açıklamasında, ülkenin milli güvenliği için Katar ile tüm diplomatik ilişkilerin kesildiği, deniz ve hava sınırlarının da kapatıldığı bildirildi. Açıklamada, “Doha’nın açık ve gizli gerçekleştirdiği ciddi ihlaller, terör örgütlerini barındırarak teröre destek vermesi, basın yayın organlarında terör örgütlerinin propagandasını yapması, Katif ilindeki İran bağlantılı terör eylemlerini desteklemesi, aşırıları barındırması, Yemen’deki Husi militanları desteklemesi sonrasında Suudi Arabistan’ın bu kararları almak durumunda kaldığı” belirtildi. Bu kararların aynı zamanda “Katar’ın Bahreyn’de desteklediği terör eylemleri sonrasında kardeş ülke Bahreyn ile dayanışma çerçevesinde alındığı” ifade edilen açıklamada, karar gereği Suudi Arabistan vatandaşlarının Katar’a seyahati ve ülkede sürekli oturumu ile Katarlı vatandaşların ülkeye gelmesi ve transit hava limanlarını kullanmasının yasaklandığı kaydedildi. Suudi Arabistan’da bulunan Katar vatandaşlarının güvenlik gerekçesiyle 14 günde ülkeyi terk etmesi gerektiği vurgulanan açıklamada, ilişkilerin kesilmesi işleminden Hac ve Umre yapacak Katarlıları etkilemeyeceği aktarıldı.

Petrol fiyatları yüzde 2 yükseldi

Petrol fiyatları, Suudi Arabistan’ın öncülüğünde bazı Arap ülkelerinin Katar ile diplomatik ilişkilerini kesmelerine bağlı olarak, üretimde en büyük paya sahip bölgede gerilimin artmasının ardından yüzde 2’ye yakın yükselerek 50 doların üzerine çıktı.

Doha yönetimi ‘teröre destek verdiği’ iddialarını yalanlıyor ve bu iddiaların hiçbir kanıta dayanmayan mesnetsiz suçlamalar olduğunu söylüyor. Katar Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan yazılı yazılı açıklamada diplomatik ilişkilerin kesilmesi kararının şaşkınlıkla karşılandığı belirtilirken suçlamalar için “dayanağı olmayan, gerçek dışı iddialar” yorumu yapıldı.

Diplomatik ilişkilerin kesilmesine kadar uzanan kriz, bir günde ortaya çıkan bir gerilim değil. Katar Resmi Haber Ajansı (QNA), 23 Mayıs gecesi Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad Al Sani’ye atfedilen “ABD’ye karşı ve İran’ı destekleyici” açıklamalar yayınlamıştı. Açıklamalar kısa süre içinde medyada geniş şekilde yer almıştı. Bundan birkaç saat sonra açıklama yapan Katar hükümeti İletişim Dairesi Direktörü Şeyh Seyf bin Ahmed Al Sani, QNA sitesinin siber saldırıya uğradığını duyurmuştu. Katar Dışişleri Bakanlığının açıklamasında da QNA’nın siber saldırıya uğradığı ve yayınlanan haberlerin gerçeği yansıtmadığı, medya organlarından bu açıklamaları dikkate almalamaları talep edilmişti.

Birçok sektörü vuracak

Bazı Arap ülkelerinin beklenmedik hamlesinin Katar ekonomisi ve bu ülkede iş yapan şirketlere ciddi etkileri olabilir. BBC’nin analizine göre, çeşitli sektörlerde olası bazı etkiler şöyle:

● Havacılık: Suudi Arabistan, BAE, Bahreyn ve Mısır da Katar’a uçuşları durdurduklarını ve hava sahalarını Qatar Airways uçaklarına kapattıklarını açıkladı. Doha üzerinden Asya ve Avrupa’yı birbirine bağlama iddiasıyla büyüyen Qatar Airways diplomatik ilişkilerin kesilmesinden en zararlı çıkacak kuruluş olabilir. Dubai, Abu Dabi, Riyad ve Kahire’ye uçuşları duracak. Bu her gün onlarca sefer demek. Ayrıca bölgenin geniş kesimlerindeki hava sahalarından yasaklı olmaları da büyük bir sorun yaratacak. Uçuş rotaları değişmek zorunda kalacak ve uçuşların süreleri kaçınılmaz olarak artacak. Yakıt masrafl arının artması dışında, yolcuların memnuniyetsizliği de artacak.
● Gıda: Çöl ülkeleri, doğaları gereği gıda yetiştirmekte zorlanıyor. Ve karayoluyla tek girişin Suudi Arabistan sınırı üzerinden olduğu Katar’da gıda güvenliği önemli bir sorun. Her gün yüzlerce kamyon sınırı geçiyor ve Katar’a gıdanın yüzde 40’ının bu yolla girdiğine inanılıyor. Suudi Arabistan sınırı da kapatacağını açıkladığı için Katar havadan ve denizden gıda ithalatına mecbur kalacak. Bu durum derhal enflasyona yol açacak ve Katar halkını etkileyecek.
● İnşaat: Yeni bir liman, bir tıp bölgesi, metro projesi ve 2022 Dünya Kupası için 8 yeni stadyum Katar’da şu an süren büyük inşaat projelerinin bazıları. Aralarında beton ve çeliğin de bulunduğu başlıca malzemeler ülkeye deniz yoluyla ve karadan Suudi Arabistan üzerinden getiriliyor. Sınırın kapatılması gıda gibi inşaat malzemelerinin fiyatlarında artışa ve teslimatlarda gecikmelere neden olabilir.

“Petrol fiyatlarında ciddi artışa yol açabilir”

Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği’nin (OPEC) üyelerinden birisi olan Katar’a uygulanan diplomatik yaptırımlar, petrol fiyatlarında dalgalanmaya neden oldu. Brent petrolün varil fiyatı yüzde 2’ye yakın yükselerek 50 dolar seviyesinin üzerine çıktı.

Katar’ın bölge ülkelerin karasularını kullanarak sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) sevkiyatlarını yapamayacağı endişesi, enerji piyasalarında endişe yaratıyor. Japon yatırım bankası Mitsubishi UFJ, yatırımcılara gönderdiği piyasa notunda, “Bölgedeki krizin büyümesi durumunda Katar’ın OPEC’ten ayrılması ihtimali bulunuyor. Böyle bir senaryo, petrol fiyatlarında ciddi artışa yol açabilir” dedi.

Müteahhitlerimizin en çok iş yaptığı 7'nci ülke Katar

ANKARA - Dünyanın 8’inci petrol ihracatçısı olması yanı sıra en büyük LNG ihracatçısı olan Katar, bölgede oluşturulan yeni ekonomik birliğin de kilit ülkelerinden birisi durumunda. Gelişmelere şimdilik uzaktan bakan Türkiye’nin hem Katar ile hem de Katar’la ilişkilerini kesen ülkelerle özellikle müteahhitlik hizmetleri yönünden ilişkileri çok ileri düzeyde bulunuyor. Son olarak 2022 Dünya Kupası organizasyonunu üstlenerek adından söz ettiren Katar’da bu tarihe kadar toplam 150 milyar dolarlık yatırım öngörülüyor. Çoğunluğunu stad ve diğer altyapı projelerinin oluşturduğu dev yatırımların, özellikle malzeme yönünde yaşanacak sıkıntıya bağlı olarak tamamlanmasında sorun olabileceği ifade ediliyor. Çünkü, Katar’da yapılacak projelerde kullanılacak malzemelerin büyük kısmı diplomatik ilişkileri kesme yanı sıra sınır kapısını da kapatan Suudi Arabistan’dan geliyor.

Dünyanın en büyük yurtdışı müteahhitlik firmaları arasında Çin ile birlikte ilk sıralarda yer alan Türk müteahhitlik sektörü, Katar’da çok büyük projelere imza atmış durumda. 1972 yılından bu yana yurtdışında 342 milyar dolarlık proje üstlenilirken, Katar’da gerçekleştirilen 128 projenin tutarı 14 milyar 188 milyon dolara ulaştı. Bu veriler ışığında Katar, 1972 yılından bu yana Türk şirketlerin en çok iş üstlendiği 7’nci ülke oldu.

Uzun vadeli ortalamalarda üst sırada yer alan Katar, geride bıraktığımız 2016 yılında ise üstlenilen 2 milyar 416 milyon dolarlık proje ile ilk sırada yer aldı. Katar ile ilişkilerini kesen ülkelerden 3 tanesi ise 2016’da en çok iş üstlendiğimiz 10 ülke arasında yer alıyor. Bunlardan Suudi Arabistan, 867.5 milyon dolarla ikinci, Bahreyn 789.2 milyon dolarla dördüncü, Birleşik Arap Emirlikleri ise 634.4 milyon dolarla beşinci sırada yer alıyor. Başka bir ifade ile Türk müteahhitleri 2016 yılında yurtdışında toplam 12 milyar 532 milyon dolarlık proje üstlenirken, bunun 4 milyar 707 milyon dolarlık kısmı, Katar ve bu ülke ile ilişkilerini kesen ülkelerde gerçekleştiriliyor. Katar’da Türk şirketleri başta metro ve stadyumlar olmak üzere çok sayıda altyapı ve üstyapı projelerine imza atmış durumdalar. 

Ortadoğu'da yeni oyun  
ÖMER FARUK ÇOLAK - UZMAN GÖRÜŞÜ
Trump’In Ortadoğu gezisinin ardından birdenbire Katar terörist devlet oluverdi. Tabii Katar’a devlet diyebilirseniz. Ortadoğu’da aslında çok az devlet var (aksiliğe bakın ki Türkiye devlet olanlarla -Mısır, Suriye, Irak gibi- kavgalı) Dolayısı ile Katar’ı devlet gibi değil de Hanedan toprakları gibi görmek gerekir. Bu devletçiklerin ve dahi devletlerin, çoğu ABD’den izin almaksızın bir bardak su içemezler. ABD yeni bir oyunun peşinde, bu oyunda kimler hangi rolü oynayacak? ABD bunu biliyor, bizler ancak tahminde bulunabiliriz.
■ ABD bu eylemi başkalarına yaptırdı (Suudi Hanedanı, Mısır gibi),
■ Bu da operasyonun bu aşamasında ABD’nin görünmeyeceğini, arka planda kalacağını gösteriyor,
■ ABD bu eylemle Ortadoğu’da ben de varım diyen her ülkeye “Dikkat et, seni terörist devlet ilan edebilirim” diyor,
■ Türkiye bu oyundan zararlı çıkacak,
■ Katar fonlarının Türkiye’ye gelme olasılığı kalmadı gibi,
■ Artık Türkiye’nin Ortadoğu’da gümrük kapılarımıza kadar egemenliği söz konusudur.
■ Dış politikada kıvraklıkla, (kıvraklık için dış politika dehası İsmet İnönü’nün II. Dünya Savaşı Dönemi dış politikası incelenmeli) gel-gitleri karıştırdığımız için bu oyunda oyuncu olma şansımız olur mu? Soru işareti.