Küresel ticaret savaşı yeni cephelerle büyüyor

Aydın ŞAHİNALP

DIŞ HABERLER - ABD, Çin ve Rusya arasındaki küresel ticaret savaşı kızışıyor.

Peru’nun başkenti Lima’da gerçekleştirilen Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) zirvesi dünya ticaret savaşlarında yeni cephelerin açılmasına ev sahipliği yaptı. Zirveye katılan ABD Başkanı Barack Obama, Donald Trump’ın göreve seçilmesiyle Latin Amerika ile ülkesi arasındaki ticaret anlaşmalarının akibetiyle ilgili endişeler konusunda, “En kötüyü düşünmeyin. Sonuç çıkarmadan önce yönetimin göreve gelmesini bekleyin” telkininde bulundu. Zirvenin ağır toplarından Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ise Trump’ın korumacılık vaatlerine karşılık, küresel ticarette liderlik sözü verdi. Çin ile Rusya, Asya Pasifik’te yeni bir serbest ticaret alanı oluşturmak için kolları sıvıyor. Trump’ın başkan seçilmesini fırsat bilen Jinping, kapıları yabancı yatırımcılara sonuna kadar açacağı ve Pekin’in küreselleşme sürecinde daha önemli roller alacağı sözünü verdi. 21 üyeden oluşan APEC zirvesinde ticarete açıklık ve serbest yatırım akışına ilişkin vizyonunu sunan Jinping, “Çin kapılarını dış dünyaya kapatmak yerine daha da açacak. Kendimizi ekonomik küreselleşmeyle bütünüyle dahil edeceğiz. Yakın ve özel düzenlemeler doğru seçim değildir” diye konuştu.

Jinping’in açıklamalarının, Çin ve Meksika ile ticarette daha mücadeleci yaklaşımı savunan ve ABD’yi Trans Pasifik Ortaklığı’ndan ( TPP) çıkaracağını söyleyen Trump’ın başkan seçilmesinin üzerinden bir ay geçmeden gelmesi dikkat çekiyor. Zirvede görevi 20 Ocak’ta Trump’a devredecek ve TPP’nin mimarı Obama ile görüşen Jinping, Çin ve ABD ilişkilerinin önemli bir kavşakta olduğunu belirtti. Ve ekledi: “ Obama’yla Çin-ABD ilişkilerinin ‘menteşe momentinde’ olduğu süreçte bir araya geldik. Umarım iki tarafta işbirliğine odaklanmak, farklılıkları yönetmek ve ilişkilerimizde yumuşak bir geçişin olmasından emin olmak için birlikte çalışacak ve bu yönde ilerleme kaydedecek.”

Çin, TPP anlaşmasının kaderi belirsizliğini korurken bu anlaşmaya karşı Asya-Pasifik’te Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık (RCEP) anlaşması için tüm kozlarını kullanıyor. APEC’e ev sahipliği yapan Peru, hızlı büyüme kaydeden Asya ülkeleri arasında yer almak için RCEP’e yeşil ışık yakıyor. RCEP’n yakında sonuçlandırılacağını belirten Jinping, Latin Amerika ülkelerini Çin’in tarihi Çin Yolu’nu “ Tek kemer, Tek Yol” sloganıyla canlandırma girişimine dahil olmaya davet etti.

Boşluğu Çin dolduracak uyarısı

Öncelikle Trump’ı TPP ve ABD’nin Asya’ya katılımının önemi konusunda ikna etmeye çalışacağını belirten Yeni Zelanda Başbakanı John Key ise ülkesi ve diğerlerinin sonsuza kadar bekleyemeyeceği uyarsını yaptı. APEC’te söz alan Key, “Washington’ın Başkan Obama, Amerika Birleşik Devletleri’nin Asya-Pasifik’te liderlik gösterdiği için TPP anlaşmasında başı çekti. ABD’nin bölgede olmasını istiyoruz. Fakat eğer ABD yoksa boşluğun doldurulması gerekiyor. O boşlukta Çin tarafından doldurulacak” diye uyarıyor. APEC zirvesine kaltılan Meksika Devlet Başkanı Enrique Peña Nieto ise daha uzlaştırıcı bir yol izledi. Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması’nın (NAFTA) modernize edilmesini isteyen Nieto, “ Anlaşmanın yeniden müzakere edilmesi yerine NAFTA’nın modernize edilmesini görüşelim. NAFTA’yı modernleştirelim ve onu Meksika, ABD ve Kanada arasında çok daha güçlü bir araç haline getirelim” dedi.

Serbest ticaret ve demokrasinin yaygınlaştırılması için kurulan Amerika Konseyi Başkan Yardımcısı Eric Farnsworth, “Çinli lider Jinping’in konuşması ‘Pasifik Çemberi’nde stratejinin yeniden düzenlemesinin ilanı gibiydi” diye değerlendiriyor. Ve ekliyor: “Jinging açık ve net olarak, ticarete açığız ve bizimle birlikte gelmenizi istiyoruz dedi. Bunu, Birleşik Devletlerin nereye gittiğini belirleyip karşılaştırırabilirsiniz. Biz (ABD) daha içeriye kapanıyor olabiliriz. Hangi yönde gitmek istediğiniz konusunda kararsızsanız geleceğinizin uzandığı Çin’e bakmak zorundasınız.”

Çin ve Rusya’dan Pasifik Çemberi hamlesi

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Peru’nun başkenti Lima’daki Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) zirvesinde bir araya geldi. İki liderin buluşmasının ardından yazılı bir açıklama yapan Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, “Çin ve Rusya, Asya- Pasifik’te bir serbest ticaret bölgesi için bastıracak. Bunun gerçekleşmesi için her iki ülkenin liderleri sık sık iletişim kurmalı” dedi. Asya- Pasifik Bölgesi’ndeki yeni bir serbest ticaret çağrısı, Donald Trump’ın seçim zaferini takiben ABD’de korumacı bir havanın yaratılmasının ardından gelmesi dikkat çekiyor. Trump, dünyanın ikinci en büyük ekonomisi Çin’i dışlayan Trans Pasifik Ortaklığı (TPP) ticaret anlaşmasını kabul etmeyeceği tehdidinde bulunmuştu.

Erdoğan’dan Şanghay 5’lisi çıkışı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Avrupa Birliği ile gerilen ilişkilerin ardından, Türkiye’nin Şanghay 5’lisi içinde yer alabileceğini söyledi. Cumhurbaşkanı, Pakistan ve Özbekistan ziyaretinden dönerken uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı. “Türkiye kendini rahat hissetmeli. Benim için varsa yoksa Avrupa Birliği dememeli” diyen Erdoğan, “Türkiye’nin Şanghay 5’lisi içinde yer alması, çok rahat hareket etmesini sağlar” şeklinde konuştu. Cumhurbaşkanı, bu önerisini Rusya lideri Putin’e söylediğini, Putin’in de “Bunu değerlendiriyoruz” dediğini söyledi. Avrupa Birliği’ne tepkisini sürdüren Erdoğan, mülteciler konusunda taahhüt edilen yardımın ise hala verilmediğini belirtti. Cumhurbaşkanı “Yıl sonuna kadar sabredelim oldu, oldu. Yoksa bu dosyayı kapatalım” diye konuştu.