"Savaş suçu ama yeterli yoğunlukta değil"

LAHEY - Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), İsrail askerlerinin Mavi Marmara gemisine yönelik saldırılarının savaş suçu kapsamında değerlendirilmesi için yapılan başvuruda "makul sebepler" görüldüğü için başlatılan ön inceleme sonucunda soruşturma açılması için "suçun ağırlık derecesinin yeterli olmadığına" karar verdi. 

UCM savcısı Fatou Bensouda, 2010 yılında Gazze'ye yardım götürdüğü sırada İsrail askerlerinin saldırısına uğrayan Mavi Marmara gemisi hakkında yapılan başvuruyla ilgili ön incelemenin tamamlandığını açıkladı. 

Saldırının, savaş suçu olarak değerlendirilmesi yönünde "makul nedenler" bulunduğu için ön inceleme başlatıldığını belirten savcı, inceleme sonucunda işlenen suçun ağırlık derecesinin mahkemenin yetki alanına girmesi için yeterli olmadığına karar verildiğini bildirdi. 

Bu kriterin mahkemenin kurulmasına dayanak teşkil eden Roma Sözleşmesi'nde yer aldığına dikkati çeken savcı, bu yüzden ön soruşturma açılmamasının kararlaştırıldığını duyurdu. 

Abluka altındaki Gazze'ye yardım malzemesi götüren Mavi Marmara gemisi 2010 yılında, uluslararası sularda İsrail askerlerinin saldırısına uğramış ve müdahale sonunda dokuz kişi yaşamını yitirmiş, çok sayıda kişi yaralanmıştı. 

İnsan Hak ve Hürriyetleri (İHH) İnsani Yardım Vakfı ile mağdur ailelerin olaydan sonra İsrail aleyhine UCM'ye yaptıkları suç duyurusunda, saldırıda rolleri olan kişilerin yargılanması istenmişti.   

Türkiye ve İsrail'in taraf olmadığı UCM, Mavi Marmara gemisi, kendilerine üye Komor Adaları'nda kayıtlı olduğu için başvuruyu kabul etmişti.   

Karara eleştiri

Mavi Marmara gemisi avukatları, İsrail'in, gemiye düzenlediği saldırıya ilişkin Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Savcılığının soruşturma açmama kararını eleştirdi. 

Mavi Marmara gemisinin bayrak devleti olan Komorlar Birliği Devleti avukatları, düzenledikleri basın toplantısında Uluslarası Ceza Mahkemesi Savcılığına yapılan başvuruyu ve savcılığın tespitlerini değerlendirdi.

Avukatlar adına açıklama yapan Ramazan Arıtürk, İsrail tarafından Mavi Marmara gemisine 31 Mayıs 2010'da yapılan saldırıyla ilgili tüm delilleri topladıktan sonra, İsrail ve sorumluluğu bulunanlar hakkında UCM'ye başvurduklarını anımsattı.

Başvuru üzerine UCM Savcılığının, ön soruşturma başlattığını belirten avukat Arıtürk, ''UCM Savcılığı, hukuk usulü bakımından 'mahkemenin yetkisi, işlenen suçlar, suçun ağırlığı ve tamamlayıcılık' ilkeleri uyarınca Mavi Marmara vakıasını inceledi. Roma statüsünün 53. maddesi uyarınca, Mavi Marmara vakıasına ilişkin olarak soruşturma açıp açmama konusundaki kararında savcılık, bu davada yer, zaman ve konu bakımından UCM'nin yetkili olduğunu kabul etti'' dedi.

UCM Savcılığının, İsrail'in hukuksuzlukları aleyhine şimdiye dek vurgulanmayan birçok konuya dikkati çektiğini vurgulayan Arıtürk, savcılığın İsrail'in Gazze üzerinde uluslararası hukuk nezdinde "işgalci devlet" statüsünde olduğunu kabul ettiğini, buna da İsrail'in, Gazze üzerindeki "etkin kontrolünü" devam ettirdiğini gerekçe olarak gösterdiğini söyledi.

Arıtürk, UCM Savcılığının, Mavi Marmara olayında savaş suçu işlendiğini de kabul ettiğini anımsatarak, ''Kasten adam öldürme'', ''Kasten ağır yaralama'' ve ''İnsan onuruyla bağdaşmayan saldırı'' suçlarının, gemide ve İsrail hapishanelerinde İsrail tarafından işlendiğinin tespit edildiğini ifade etti. 

Bu suçlar bakımından savcılığın İsrail'in "meşru savunma" iddilarını da yerinde bulmadığını, gemideki "kasten adam öldürme" olaylarına bakıldığında bunların önemli bir kısmının baş ve boyun bölgesine çok yakın mesafeden ateş edilerek yapıldığını tespit ettiğini belirten Arıtürk, şunları söyledi:

''İsrail'in işlediği tespit edilen tüm bu suçlara rağmen UCM Savcılığı, işlenen suçlar hakkında 'suçun ağırlık derecesini yeterli' bulmadığı için soruşturma açmaktan imtina etmiştir. UCM Savcılık Ofisi, bunu da 'öldürülen mağdur sayısının azlığı, işlenen suçların filodaki 7 gemiden sadece birinde işlenmiş olması, filonun durdurulmasının Gazze'ye giden yardımlarda hatırı sayılır bir etkisi olmayacağı' gibi gerekçelere dayandırmıştır. UCM Savcılığının bu tespitlerine katılmak hukuken mümkün değildir. Zira aynı UCM, Sudan'da 11 kişinin öldürüldüğü iddiaları ile açılan Abu Garda davasında, ‘suçun yeterince ağır olduğunu kabul etmiştir.

Yine 'suçun ağırlık derecesini' incelerken UCM, 'bu suçların sadece Mavi Marmara’da işlenen suçlar olduğunu, İsrail'in Gazze'de işlediği suçlardan mücerret olduğunu' belirtmiştir. Oysaki İsrail, kendi iddialarında bile  Mavi Marmara ve filodaki diğer gemi yolcularına saldırısını, Gazze'deki mücadelesinin bir parçası olarak görmektedir. Bu nedenle İsrail'inMavi Marmara saldırısı ve orada işlediği suçlar, Gazze'ye karşı yürüttüğü silahlı saldırının ve orada işlediği suçların bir parçası olarak değerlendirilirse 'suçun ağırlık derecesi' hukuken tartışmaya yer bırakmayacak kadar açık hale gelir.''

Arıtürk, Uluslararası sularda tamamen silahsız insani yardım gönüllülerine İsrail silahlı kuvvetlerinin bu sofistike saldırısının, tek başına bir "ağırlık derecesi" olduğunun altını çizerek, ''UCM'nin kararının birçok yerinde vurgu yaptığı 'sivillik' vurgusuyla çelişen bir kararı, vakıayı değerlendirirken sayın savcılığın düştüğü hukuki değerlendirme yanlışlığından kaynaklanmaktadır'' dedi.

Ayrıca özgürlük filosuna yönelik bu saldırının, İsrail'in Gazze'ye yönelik her türlü insani yardımı engelleyen siyasetinin bir parçası olduğunu anlatan Arıtürk, İsrail'in Mavi Marmara saldırısında işlediği suçların tesirlerine bakıldığında da uluslararası kamuoyunun ve bölgesel barışın olumsuz etkilendiğinin son dört yılda açıkça görüldüğünü söyledi.

Gerek BM Güvenlik Konseyi gerekse BM İnsan Hakları Konseyinde bu konunun acilen gündeme alınmış olması ve işlenen suçların araştırılması için Araştırma Komisyonu kurulmasının, yaşanan olayın ağırlığını gösteren en önemli delillerinden olduğunu kaydeden Arıtürk, ''BM İnsan Hakları Konseyi'nin uluslararası hukukta geçerliliği olan raporunun varlığına rağmen UCM'nin 'suçun ağırlık derecesinin' tespitinde bu raporu görmezden geldiği açıktır. Bilindiği üzere UCM'nin görevi, uluslararası suçların tekrar işlenmesini önlemek için uluslararası barış, güven ve refaha katkıda bulunmaktır. Zaten UCM bu amaçla kurulmuştur. Oysaki UCM, 'suçun ağırlık derecesi' yönünden bu başvuru hakkında verdiği kararla uluslararası suçların tekrar işlenmesini önlemek için uluslararası barış, güven ve refaha katkıda bulunmadığı aşikardır'' diye konuştu.

''Sivil'' vurgusu

Ramazan Arıtürk, UCM Savcılığının, maddi ve manevi unsurların yanında, öldürülen kişilerin uluslararası insancıl hukuk bağlamında "sivil" statülerini de kabul ettiğini belirterek, İsrail'in gemidekilerin sivil statüde olduğunu bilerek saldırdığını da ifade etti. Arıtürk, UCM'nin, İsrail raporlarında "çatışmacı" olarak gösterilen yolcu ve sivil toplum kuruluşların, "sivilliğine" vurgu yaptığını da söyledi.

UCM'nin Mavi Marmara olayında soruşturma açmamasının, bundan böyle silahsız insani yardım taşıyan konvoylara karşı yapılacak saldırılara kapı açtığını, bunun da uluslararası barış, güven ve refahın bozulmasına neden olacağını kaydeden Arıtürk, UCM'deki adalet mücadelelerini sürdüreceklerini, başvurunun bir devlet başvurusu olduğunu, bu nedenle savcılık kararına karşı itiraz hakklarının bulunduğunu belirtti.