Venezuela ekonomisi kaosta!

Evrim KÜÇÜK

Dört yıldan uzun süredir ekonomik ve siyasi krizle boğuşan Venezuela'da siyasi gerginlik tırmanıyor.

Yeni anayasayı yazacak Kurucu Meclis'in üyelerini belirleyen seçimler Devlet Başkanı Nicolas Maduro lehine sonuçlanınca sokaklarda protesto gösterileri düzenlenmiş, muhalefet 16 kişinin hayatını kaybettiğini açıklarken Başsavcılık sayıyı 10 olarak açıklamıştı. Son olarak ev hapsinde tutulan ülkenin iki lideri istihbaratçılar tarafından gözaltına alındı. Tırmanan gerilimin, darboğaza giren ekonomi üzerindeki baskıyı daha da artıracağı belirtiliyor.

Uluslararası piyasalarda Venezuela dün dikkatle izlendi. Maduro'yu "diktatör" olarak tanımlayan ABD yönetiminin Maduro'ya ilk kez yaptırım uygulama kararı almasının ardından ülkenin 2038 vadeli kağıtlarının fiyatı hızla düşmeye başlarken, devlet kontrolündeki enerji şirketi PDVSA'nın hisseleri sert düşüş gösterdi. Analistler, ülke ekonomisinin ciddi bir darboğaza girdiğine dikkat çekiyor.  

Suriye'den bile hızlı ekonomik daralma  

Nicolas Maduro'nun sosyalist rejimi süresince hem ülkenin ana gelir kaynaklarından petrolün fiyatındaki gerileme hem de hükümetin yanlış uygulamaları nedeniyle Venezuela ekonomisi çöktü. Eski Devlet Başkanı Hugo Chavez'in 2013'te vefatının ardından ülkenin büyüme hızı yavaşladı.2006 ve 2007 yıllarında sırasıyla yüzde 9.9 ve yüzde 8.8 büyüyen ülke ekonomisi, sonraki yıllarda bu seviyelere yaklaşamadı. Ülkenin döviz gelirinin yaklaşık yüzde 95'i petrol satışlarından geliyordu. Petrol fiyatlarındaki gerileme, ülkenin gelirlerini ciddi oranda etkiledi. Rezervleri, hükümetin borçları ödemek için bu rezervleri kullanmasıyla erimeye başladı..

Ülke ekonomisindeki rakamlar iç savaştaki ülkelerle benzerlikler gösteriyor. Geçtiğimiz yıl ülkenin gayrisafi yurtiçi hasılası (GSYH) yüzde 18 ile Suriye'den bile kötü bir daralma gösterdi. Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre son beş yılda ekonomi neredeyse yüzde 25 küçüldü.  

Enflasyon yüzde 2000'e kadar çıkabilir  

Dünyada enflasyonun en yüksek olduğu ülke de yüzde 720 ile Venezuela. IMF, böyle devam etmesi halinde 2018'de enflasyonun yüzde 2000'i göreceği tahmininde bulunuyor. Ülkenin parası tamamen erimiş durumda. Dolar sıkıntısı yaşanan ülkenin parası bolivar kara borsada dolar karşısında 11.185 seviyesine kadar indi. Resmi olarak ise dolar 2.757 bolivar civarında. Ülkenin kasası da boşalmış durumda. Merkez Bankası'nın rezervinin 10 milyar doların çok altına indiği tahmin ediliyor. 2016 yılının mart ayında yüzde 7.3 olan işsizlik oranının bu yıl yüzde 25'i, gelecek yıl ise yüzde 28'i bulması bekleniyor.  

Halkın yüzde 75'i istem dışı kilo verdi

Dünyanın en büyük petrol rezervlerinden birine sahip olmasına karşın yoksulluğun arttığı ülkede gıda kıtlığı da yaşanıyor. Yapılan araştırmalar son bir yılda kişi başına gelirin yüzde 22 azaldığı ülkede halkın yüzde 75'inin kıtlık nedeniyle istem dışı olarak tehlikmeli boyutlarda kilo verdiğini gösteriyor. Özellikle çocuklar arasında salgın hastalıkların arttığı ve hastanelerin yeterli hizmet veremediği uyarısı yapılıyor.  

Yaptırımlar ekonomide baskıyı artıracak

Şimdi ABD'nin ağırlıklı olarak petrol sektörünü hedef aldığı yaptırımlarla ekonomideki sorunların derinleşeceği belirtiliyor. Nicolas Maduro'yu "diktatör" olarak tanımlayan ABD yönetimi, Maduro'ya ilk kez yaptırım uygulama kararı aldı. ABD Maliye Bakanı Steven T. Mnuchin, Maduro'nun varsa ABD'deki banka hesaplarının dondurulacağını ve ABD vatandaşlarının Maduro ile iş yapmalarının yasaklanacağını duyurdu. Mnuchin, "Meşru olmayan seçim Maduro'nun diktatör olduğunu ve halkın iradesine saygı duymadığını göstermiştir" dedi. Maduro ABD tarafından yaptırımla cezalandırılan Latin Amerika'daki ilk devlet başkanı oldu.

Muhalefet liderleri yaka paça gözaltına alındı  

Venezuela'da muhalefet liderleri Leopoldo López ve Antonio Ledezma'nın aileleri, iki siyasetçinin sabahın erken saatlerinde istihbarat servisi mensuplarınca tekrar gözaltına alındığını duyurdu. İki muhalif lider 2014 yılında hükümet karşıtı eylemler sırasında şiddeti körükledikleri iddiaları yüzünden ev hapsinde tutuluyordu. Leopoldo López, seçimlerden günler önce evinde çektiği bir videoyu YouTube'da yayımlayarak muhaliflerin sokaklara çıkması ve eylem düzenlemesi yönünde çağrı yapmıştı.

López, üç yıldan fazla bir süre askeri hapishanede kaldıktan sonra 8 Temmuz'da ev hapsine alınmıştı. López'in eşi Lilian Tintori, Twitter'dan yazdığı mesajında eşinin evinden götürüldüğü görüntüleri paylaştı. Antonio Ledezma'nın kızı Vanessa Ledezma ise Twitter'dan babasının götürüldüğü görüntüleri paylaştı. Muhalefet, Maduro yönetiminin seçimlere hile karıştırdığını iddia ediyor. Muhalefetin boykot ettiği seçime sadece sosyalist adayların katıldığı savunuluyor. Venezuela'da kuvvetler ayrılığına son verilip muhalefetin üçte ikilik çoğunluğa sahip olduğu parlamentonun devre dışı bırakılmasından endişe ediliyor.