'Nükleer yarış' için 200 milyon YTL teminat şartı

ANKARA - Yerli ve yabancı enerji devlerinin iştahını kabartan nükleer santral yarışı taliplileri terletecek. Nükleer Güç Santrallarının Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışına İlişkin Kanun Kapsamında Tekliflerin Yapılması ve Değerlendirilmesi ile Teşvikler Hakkındaki Yönetmelik Taslağında, nükleer santral yatırımı için yarışmaya katılacak oyuncuların yol haritası çizildi. Buna göre yarışma, 31 Aralık 2020 tarihine kadar işletmeye girmek üzere nominal 4250 veya 3750 megavat toplam kurulu güce karşılık gelecek nükleer santral ünitelerinin yapımını gerçekleştirecek şirketin seçimi için yapılacak. 21 Şubat'ta ihale ilanına çıkılacak olan nükleer santralı yarışmasını kazanan şirkete, yönetmelik doğrultusunda kuracağı santraldan elde edeceği elektrik enerjisini alım garantisi, yer tahsisi ve altyapıya yönelik teşvikler verilecek. Ancak bakanlık yatırım gerçekleşmesini garanti altına almak için şirketle sözleşme imzalanmadan 200 milyon YTL kesin teminat alacak. Fiyat farkı ABD'ye endeksli Nükleer santral yatırımına istekli olan firmalar arasında gerçekleşecek olan yarışmanın koşullarını belirleyen yönetmelikle yarışmanın usul ve esasları doğrultusunda Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun (TAEK) 9 kriterini sağlayıp onayının ardından TETAŞ'ın da teklif fiyatı ve üretim miktarına ilişkin değerlendirmesinden geçen şirket ipi göğüsleyecek. Yarışmayı kazanan şirket üretimde alım garantisi ve bedelsiz arazi teşvikinden yararlanacak. Ancak yarışmayı kazanan şirket sözleşme imzalamadan önce 200 milyon YTL kesin teminat yatıracak. Şirket sözleşmesini imzalamasının ardından 2 yıl içinde mevzuata uygun olarak nükleer faaliyetler ile ilgili düzenleme kurumuna inşaata başlayabilmesi için gerekli yetkilendirme başvurusu yapılmadığında veya EPDK tarafından verilen lisansın iptal edilmesi halinde kesin teminat TETAŞ lehine irat kaydedilecek. Ayrıca kesin teminat tutarı sözleşmede belirtilen toplam kurulu güç esas alınmak üzere 31 Aralık 2020 tarihine kadar işletmeye giren ünitelerin gücü oranında iade edilecek. Bu tarihe kadar işletmeye girmeyen ünitelere ait teminat TETAŞ'a irat kaydedilecek. Bu arada birim satış fiyatının yatırım ve yakıt bileşenlerine enflasyon nedeni ile ortaya çıkacak fiyat farkı uygulanmayacak. Öte yandan birim satış fiyatının sabit ve değişken işletme bileşenlerine ise santralın her bir ünitesinin işletmeye girdiği tarihten itibaren ABD tüketici endeksi doğrultusunda fiyat farkı uygulanacak. Teklifler üç zarfta sunulacak Yönetmelik taslağına göre TETAŞ, şirketlerin tekliflerini açma ve değerlendirme için kendi bünyesinde bir komisyon oluşturacak. Bu komisyon kararlarını çoğunluk oyu ile alacak ve üyeler kararlarında çekimser oy kullanamayacak. Karşı oy kullanan komisyon üyeleri gerekçelerini komisyon kararına yazıp imzalayacak. Şirketler bu komisyona tekliflerini 3 ayrı zarfta sunacaklar. Birinci zarfta, başvuru mektubu, geçici teminat mektubu ve şartnamede belirtilen diğer dokümanlar yer alacak. İkinci zarfta ise TAEK ölçütlerine uygunluk ile ilgili bilgi ve belgeler, üçüncü zarfta ise teklife esas yıllara sari kilovat cinsinden aktif elektrik enerjisi üretim miktarını ve aktif elektrik enerjisi birim satış fiyatlarını kapsayacak. Teklifler ilanla belirtilen tarihte ve saatine kadar TETAŞ'a verilecek. Birinci zarf teklif verenler önünde açılacak ve şartnamede belirtilen kriterlere uygun olup olmadığına bakılacak. Değerlendirmeye alınan tekliflerin ikinci zarfları komisyon tarafından bir tutanak ile TAEK yetkililerine teslim edilecek. Üçüncü zarf ise TETAŞ tarafından muhafaza edilecek. Üretim miktarının tamamını TETAŞ alacak Alım garantisinin kapsamı ise yönetmelik taslağında şöyle çizildi: "Alım garantisi verilecek süre 15 yılı aşmamak kaydıyla her bir santral ünitesi için işletmeye giriş tarihinden itibaren hesap edilecek, 31 Aralık 2020 tarihinden sonrası için alım garantisi verilmeyecek. Yarışmada her yıl için teklif edilecek aktif elektrik enerjisi miktarı, Elektrik Piyasası Şebekesi Yönetmeliği gereğince primer ve sekonder frekans kontrolüne katılmak üzere ayrılan kapasite hariç, kalan yıllık üretim miktarının tamamıdır. Teklif edilecek miktarın tamamı TETAŞ tarafından satın alınacak." Taslağın bu şekli ile yürürlüğe girmesi halinde nükleer santralın kurulacağı yeri bakanlık belirleyecek. Nükleer santralı kuracak olan firmaya verilecek olan teşvikler arasında bedelsiz arazi tahsisi ve alt yapı teşviki bulunuyor. Alt yapı teşviki kapsamında çevresel Etki ve Değerlendirme Raporu'nun hazırlanması için ilgili şirket tarafından talep edilecek kurum ve kuruluşlarda mevcut verilerin temini, nükleer santralın kurulacağı saha dışında gerekli fiziki koruma ve emniyet önlemleri alınacak. Şirketler ağır sorumluluk yüklenecek Taslakta yarışmayı kazanan şirketin sorumluluğunda olan hususlar da sıralandı. Buna göre şirket, santralın ilgili mevzuata göre kurulması ve işletilmesinde, mevzuat hükümlerine aykırılıktan doğabilecek sorunlar, santral için yakıt ve diğer girdilerin temini ve teminin sürekliliği, yer tahsisi ile ilgili sözleşme süresinin sonunda santralın devreden çıkarılması sökümü, santralı kurmak ve işletmek için mevzuat gereği lisanslama faaliyetleri için gerekli bedelleri ödemekle yükümlü olacak. Öte yandan yarışmaya ilişkin şartnamede şu hususlar yer alacak: "Teklif sahiplerinde aranacak özellikler. Yarışma ve teklif verme şekli, müddeti, yeri ve yarışmadan vazgeçme. Santralın yeri. Fiyat ve tekliflerin geçerlilik süresi. Teklif sahiplerinin yükümlülükleri. Sözleşmenin imzalanması ile ilgili ön koşullar. Geçici teminat mektuplarının hazırlanması ile ilgili kurallar ve şartlar, geçici teminat olarak nelerin kabul edileceği, teminat mektubunun alınması ve iade edilmesine ilişkin hususlar. Birim satış fiyatını oluşturan bileşenlerin tanımı. Sözleşme süresi. Ceza, devir ve temlik şartları. Aktif elektrik enerjisini teslim etme ve teslim alma koşulları." 40 yıl hizmet verecek Nükleer santrala ilişkin TAEK'in ölçütleri şöyle: - Nükleer güvenlik: Nükler güç santralı güncel ve kanıtlanmış teknolojik yenilikleri kapsayacak. Santralın ciddi kaza sırasına giren kazalara karşı da radyolojik sonuçları hafifletecek önlemleri alacak şekilde tasarımlanmış olması değerlendirmede dikkate alınacak. -Lisanslama: Nükleer güç santralı saha şartlarından kaynaklanan gerekler ve şartlar hariç tasarımcı ülkenin güncel nükleer mevzuatına uygun olacak. - Reaktör tipi: Değerlendirmeye alınacak reaktör tipleri doğal uranyum kullanan basınçlı ağır su ve zenginleştirilmiş uranyum kullanan basınçlı hafif su ile kaynar hafif su reaktörleri olacak. Bunların dışında kalan reaktörler değerlendirmeye alınmayacak. -Santral ömrü: Nükleer güç santralının hizmet vereceği süre en az 40 yıl olacak. -Teknolojik sınanmışlık: Değerlendirmeye alınacak santral tipleri teknolojik olarak sınanmış olacak. Bu nedenle dördüncü nesil nükleer santrallar değerlendirmeye alınmayacak. -Yakıt teknolojisi: Yakıt teknolojisi sınanmış olacak. Doğal uranyum ve zenginleştirilmiş uranyum kullanan reaktörler değerlendirmeye alınacak. -Yerli katkı: Yerli katkı payına yönelik plan ve program önerilecek. Plan ve programda en az yüzde 60 yerli katkı payına ulaşılacak süreç gösterilecek. -İşletme deneyimi: Santralların işletme deneyimi değerlendirmede dikkate alınacak. -Elektrik çıkış gücü: Nükleer güç santralının her ünitesinin sahip olacağı garanti edilen net elektrik gücü 600 MW'dan büyük olacak.