'Türkiye artık sanayinin milli takımını kurmalı'

Esra ÖZARFAT 

BURSA - Türkiye sanayisinin öncü kenti Bursa’nın gündemi Sanayi 4.0… Bursa’da sanayici 4.0’ın gerisine düşmemek için Türkiye’nin sanayi envanterini çıkarıp, güçlü yönlerini de teşvik ederek sanayi yapılanmasını yeniden kurgulaması gerektiğini söylüyor. Sanayicilerin ortak söylemi ise; “Devletin artık sanayi devrimi yapması gerekiyor. 30 yılda elde ettiğimiz kazanımların geriye gitme tehlikesi var” şeklinde. Bursa Sanayici ve İşadamları Derneği (BUSİAD) Yenilikçilik ve Yaratıcılık Uzmanlık Grubu tarafından düzenlenen “Ar-Ge ve inovasyon küresel yarışında yer alan ülkemizde üretilen ürünlerin kullanımı konusunda farkındalık yaratmak” konulu ortak akıl toplantısı BUSİAD’da yapıldı. DÜNYA Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hakan Güldağ’ın moderatörlüğünü yaptığı toplantıda BUSİAD Başkanı Günal Baylan, "Refah toplumu olabilmek için hayata geçirilecek projeler devlet tarafından planlanmalı. Bu şemsiyenin altında iş yapma kültürü sanayicilere verilmeli. Bu yapı altında kurulacak ilişkilerin de milli takım sanayi grubu olarak değerlendirilmesini savuyorum" dedi. Toplantıya Bursa sanayine yön veren sanayiciler ve Ar-Ge yöneticileri katıldı. Mesleki eğitimdeki yetersizliklere vurgu yapan sanayiciler, kümelenme ve rekabet öncesi işbirliklerini Bursa’da hayata geçirebileceklerine dikkat çektiler. Sanayicilerin ortak sıkıntısı ise TÜBİTAK, KOSGEB, Turquality gibi devlet desteklerinde bürokrasinin fazla, işleyişin yavaş olması. Toplantıda DÜNYA Bursa Temsilcisi Ömer Faruk Çiftci de sanayicilere sorular yöneltti.

Günal Baylan - BUSİAD Başkan 

Rekabette fark yaratacak projeler desteklensin 

Toplantının ev sahibi BUSİAD Başkanı Günal Baylan, dünya ekonomisinin yavaşlığından dolayı ciddi bir rekabetle karşı karşı kalındığına işaret etti. Teşvik konusundan önce eğitimde yapılanma gerektiğine işaret eden Günal Baylan, “Refah toplumu olabilmek için hayata geçirilecek projelerin devlet tarafından planlanması gerektiğini, bu şemsiyenin altında da iş yapma kültürünün sanayicilere, KOBİ’lere verilmesi gerektiğini, bu yapı altında kurulacak ilişkilerin de milli takım sanayi grubu olarak değerlendirilmesini savunuyorum. Tüm sanayi kesimini memnun etmek mümkün olmayacaktır. Ancak, rekabette fark yaratacak projelerin desteklenerek sanayiye yayılması ve işbirliklerinin artırılması gerekiyor” dedi. 

Ahmet Özkayan - Makine İmalatçılar Birliği (MİB) Başkanı ve ERMAKSAN Makine Genel Müdürü

Ülke olarak büyüyeceksek sanayi stratejisinin değişmesi gerekiyor 

Ülkemizde yabancı markanın prestij sayıldığı sektörlerden biriyiz. Dolayısıyla burada ciddi bir yıpranma yaşıyoruz. Aslında ülkemizin topyekun bir sanayiye göz atması gerekiyor. Devletimizde hala kimin ne ürettiğine dair yeterli bir veri yok. Bunlar olmayınca ölçemiyorsunuz ve strateji de geliştiremiyorsunuz. Yerli malında en büyük problem ithalat. Teşvik sisteminde yerli üretimle ithal malı eşdeğer olarak desteklendiği sürece yerli üretimimizin artması söz konusu değil. Şu anda 33 yaşındaki bir makine Türkiye’ye teşvikle rahat rahat girebiliyor. Türkiye’de üretilebilen makinelerin ithalatı markalaşmaya, yerli ürüne, fabrikaların büyümesine, yeni fabrikalar açılmasına büyük engel. Öte yandan bir teşvik için verdiğiniz dosyayla bir fabrika kurarsınız. Bu evrak zorluluğu azaltılmalı. Ülke olarak büyüyeceksek sanayi stratejisinin tamamen değişmesi gerekiyor. Aksi halde 30 yılda kazandığımız kazanımların geri gitme tehlikesi var. Sanayi özendirilmeli. Üretmezsek 50 sene sonra nerede olacağımız tartışılır. 

Coşkun İrfan - Evinoks Yönetim Kurulu Başkanı 

Akıllı binalarla akıllı sanayilerin kurulması desteklenmeli 

1980’li yıllarda başlayan sanayileşme hareketinde fiziken teknik olanaklardan yoksun, enerji ve çevre gibi konulara vakıf olmayan binalar yapıldı. Bu fiziki ortamlar artık günün şartlarına uygun değil. Yeni bir sanayileşme hamlesiyle önce fabrikaların çağın gereklerine uygun hale getirilmesi gerekiyor. Akıllı binalarla akıllı sanayilerin kurulabilmesi için bina teşviklerinin de devreye alınması gerekiyor. Öte yandan teknik liselerle ilgili ciddi bir sıkıntı var. Varolan sınıfl ar boş. Bütün sanayiciler için en önemli sorun yeterli derecede nitelikli eleman bulamamamız. 

Sami Erol - Aktaş Holding CEO’SU 

Devlet reel sektöre desteğini daha somut göstermeli 

Eğer biz Endüstri 4.0’ı iyi yöneten, teknolojiyi işin içine katıp yüksek hacimlerde üretim yapan biri ülke olamazsak aslında süreç aleyhimize olacak. 2023 vizyonu şu anda gerçekçi olmaktan çıktı. Bilgi ve teknolojiye dayalı üretim yapabilmek için hem teşvik sistemlerinin çok iyi yönetilmesi lazım, hem de nitelikli iş gücünün oluşturulması gerekiyor. 30 yıldır bu ülke bölgesel teşvikleri yönetemedi. Bölgesel yerine teknolojinin de desteklendiği sektörel teşviklere ihtiyaç var. Ana sanayilerin destekçisi olan yan sanayilerde sermaye birikimi hep bıçak sırtında. Bina altyapısından başlayarak devlet reel sektöre desteğini daha somut göstermeli. 

Yalçın Aras - Gökçelik AŞ Yönetim Kurulu Başkanı

İhracat miktarı kadar ihracatçı sayısının artırılması hedeflenmeli 

Makinelerimizi yurt dışında yaptırıyoruz. Yani çalışıp çalışıp paraları götürüp adamlara veriyoruz. Bursa olarak Türkiye’deki endüstrinin itici gücüyüz. Buna rağmen ben sömürüldüğümüzü düşünüyorum. Ne zaman ki otomotiv sektörü tekstil gibi elden ayaktan düşerse Bursa’nın da işi bitmiş olacak. İhracat miktarı kadar ihracatçı sayısının artırılması hedefl enmeli, ihracatçı desteklenmeli. Ticaret ve sanayi odaları devlet yasasıyla değil özerk olarak yönetilmeli. Devlet, ileri teknoloji alanında özel sektöre ön ayak olarak bir üretim dalını hayata geçirmeli. 

Ayhan Korgavuş - ÜNVER Group Yönetim Kurulu Başkanı

Devletin sanayiciye güvenmesi gerekiyor 

Arsa fiyatları, altyapı yatırımları gibi teferruatlarla uğraşmaktan ana konulara yoğunlaşamıyoruz. Devletin sanayiciye güvenmesi gerekiyor. Teşvikle mali destek sağlayan kurumların kamunun tekelinde ve karmaşık bir yapıya sahip olması, standart kriterlerin olmaması, değerlendirme süreçlerinin uzun olması, mevzuatların aşırı zorlayıcı olması, kamu özel üniversite arasında işbirliği olmaması kaşımıza çıkan sorunlar. Yerli üretim yetkinliklerinin artırılabilmesi için kamu ihale mevzuatında değişiklik yapılmalı. Hibe programlarının baştan aşağı yenilenmesi gerekli. 

Mustafa Ekinci - Doğu Pres Yönetim Kurulu Başkanı Yardımcısı 

Devletin artık uyanıp sanayi devrimi yapması gerekiyor 

Sanayiciler olarak son 30 yılın birikimini tüketiyoruz şu anda. Gelecekte ne yapacağız bilemiyoruz. Teknolojik makine ve hammadde konusunda yurtdışına bağımlıyız. Buradaki katma değerimiz sadece işçilik ve yardımcı malzeme. Bu nedenle Türkiye’nin önümüzdeki yıllarda markalaşması çok zor. Öncelikle eğitim sisteminin değiştirilmesi gerekiyor. Devlet hangi alanlarda hangi destekleri vereceğini belirlemeli. Devletin artık uyanıp bir sanayi devrimi yapması gerekiyor. 

Volkan Akıncı - Coşkunöz Holding Ar-Ge Müdürü 

Rekabet öncesi işbirliği konusunda Türkiye’de iyi bir örnek yok 

Eli zaten taşın altında olan sanayicilerin farklı bir kategoride değerlendirilmesi gerekiyor. Buradaki fırsat Ar-Ge kümelenmeleri, ihtisas OSB’ler, güç birliği ve rekabet öncesi işbirliği yaratmak. Rekabet öncesi işbirliği konusunda Türkiye’de iyi bir örnek yok. Birbiriyle rekabet eden firmalar arasında yapılması gereken protokollerde belirsizlik var. Kümelenme ve rekabet öncesi işbirliği çalışmaları Bursa gibi kümelenmeye hazır bir şehir için önemli bir fırsattır. Endüstri 4.0 içi boşaltılmaya çok açık bir kavram. Nitelikli işgücü için IT ve mekatronik ara eleman yetiştirilmesi gerekiyor. 

Sevda Keskin Gülmez  - Güleryüz Cobra Yönetim Kurulu Üyesi 

Maliyet baskısından enerjimizi pazarlamaya harcayamıyoruz 

Türkiye’de çift katlı otobüs üreten ilk ve tek firmayız. İtalya’da Vatikan’da otobüslerimiz turistleri gezdiriyor. Roma’daki otobüs sayımız Bursa’daki otobüs sayımızdan daha fazla. Bu noktada yerli üretimin kamu alımlarında desteklenmesi gerekiyor. Sektörümüzde rekabet çok fazla. Bir diğer sorun da meslekte nitelikli ara eleman sorunu. Ustalarımıza mesleki yeterlilik belgeleri almakta zorlanıyoruz. Maliyetleri aşağıya çekmeye çalışırken enerjimizi pazarlamaya harcayamıyoruz. 

Onur Altay İnoksan Ar-Ge Müdürü

Turquality daha eli açık ve teşvik edici olmalı 

Türkiye’de ilk alım maliyetine odaklanılması tedarikçileri ucuz ürün üretmeye sevk ediyor. Biz de teknolojik komponentleri kullanabilmek için yurt dışındaki tedarikçilere yöneliyoruz. Ürün ne kadar teknolojik olursa içinde kullanılan ithalat oranı o kadar fazla oluyor. Bu konuda TSE daha etkin rol oynamalı. Turquality marka destek programında üst seviyeye aday olduk. Ancak Turquality daha eli açık ve teşvik edici olmalı. Ayrıca TÜBİTAK’ın akademik ürünler yerine piyasada teknolojiyi takip eden, üreticileri rekabetçi hale getirecek ürünleri desteklemesi gerekiyor.

Mete Yılmaz - Farba Otomotiv Ar-Ge Teşvik ve Patent Uzmanı

Kümelenmeler ile yabancı fonlardan yararlanılabilir 

Detaya önem veren, rakipleri iyi analiz edebilen, analitik düşünebilen personele ihtiyaç var. Rakiplerden farklılaşmak, rekabette avantaj sağlamak için inovatif ürünler üretmek gerekiyor. Bunun için de firmalar Avrupa’yla etkileşim içinde olmalı. Kümelenmeler yoluyla yabancı fonlardan yararlanılabilir. 

Mustafa Mutlu Ermetal Ar-Ge Mühendisi 

Sanayicilerde Ar-Ge ve inovasyon kültürü yeni oluşuyor 

Sorun mühendislik eğitiminde değil. İlköğretimden kaynaklanıyor. Türkiye’nin 20 yıl sonraki eğitimini planlaması gerekiyor. Sanayici Ar-Ge ve inovasyonu yeni algılamaya başlıyor ve bu alana daha fazla pay ayırması gerekiyor. Mühendisler yetersiz deniyor, oysa bu alanda doktorasını tamamlamış bir mühendisin de yeni mezun bir mühendis şartlarında çalışması isteniyor. 

Duygu Ispalar - Güneri Emko Elektrik AŞ Yönetim Kurulu Üyesi

Yerli ürün kullanan özel sektör teşvik edilebilir 

Türkiye’de kaliteli ürünler üretiliyor. Bu konuda öncelikle tüketici bilincini oluşturmak gerekiyor. Kamu ihalelerinde şu anda bir avantaj sağlandı fakat özel sektörün de desteklenmesi gerekiyor. Yerli ürün kullanan özel sektör teşvik edilebilir. Öte yandan çeşitli kuruluşlardan teşvikler alıyoruz ama teşvikler vaat edilen miktarların çok altında kalıyor.

Ayşegül Akpınar - Uludağ Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi Kordinatörü 

Mevcut personelimiz proje yazmayı bilmiyor 

Firmalardaki mevcut personelimiz proje yazmayı bilmiyor. TÜBİTAK’ı anlayabilmek için mevzuatı iyi bilen kişileri istihdam etmek gerekiyor. Firmalar birbirini dinlemiyor, görmüyor. Bu da dışarıya bağımlılığa neden oluyor. Rekabet öncesi işbirliği konusunda örnek yok deniyor ama örneği yaratmak için harekete geçilmiyor. Dünyanın pek çok ülkesinde bu kadar geniş destekler yok. 

Remzi Çınar - TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Bursa Şube Başkanı

Ar-Ge eğitimleri üniversitelerden başlamalı

Bu yıl elektrik, elektronik, haberleşme ve kontrol mühendisliği alanında 13 bin kişi üniversiteye giriş yaptı. 2006 yılında üniversitelerde bizim meslek alanımızda yaklaşık 60 tane bölüm varken, 2014’te 180’e çıktı. Tabela üniversiteleriyle bugün tartışılan konuları destekleyecek mühendisler yetiştiremeyiz. Üniversitelerde sektörlere yönelik ayrıştırmalar yapılıp, Ar-Ge eğitimlerinin verilmesi gerekiyor. 

Doç. Dr. Kurtuluş Kaymaz Uludağ Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi

Sanayi akademiye uzak konumlanmamalı 

Sanayi akademiye uzak konumlanmamalı. Firmalar mikro düzeyde kendi yönetim yapılarını gözden geçirmeli. Pazarlama, finans, insan kaynakları fonksiyonlarının da iyi yönetilmesi gerekir. Tırları doldurabiliyorsak kendimizi başarılı kabul ediyoruz. Oysa etkin yönetim olmadığı için üretim kayıplarımız çok fazla.