'Ulusoy Un' 176 sıra birden atladı

İSTANBUL - İstanbul Sanayi Odasının (İSO) "Türkiye'nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2008 Yılı Raporu"nda ilk sırada Ulusoy Un San. ve Tic. A.Ş. yer aldı.

İSO Yönetim Kurulu Başkanı Tanık Küçük'ün katıldığı basın toplantısıyla açıklanan rapora göre, Ulusoy Un San. ve Tic. A.Ş. 104 milyon 39 bin 438 liralık net üretimden satışla birinci olurken, bunu 104 milyon 12 bin 123 lira ile Selçuk İplik San. ve Tic. A.Ş. izledi.

Sıralamada üçüncü olan şirket adının açıklanmasını istemezken, dördüncü sırayı 103 milyon 782 bin 307 lira ile Norm Cıvata San. ve Tic. A.Ş., beşinci sırayı 103 milyon 721 bin 596 lira ile Setaş Kimya Sanayi A.Ş. aldı.

Vergi öncesi en fazla kar eden kuruluş Eti Elektrometalurji A.Ş.

Rapora göre, vergi öncesi dönem karlılığında 2008 yılında üretimden satışlara göre 121. sırada bulunan Eti Elektrometalurji A.Ş. 40 milyon 926 bin 135 liralık vergi öncesi kar rakamı ile ilk sırayı aldı. Bunu üretimden satışlara göre 75. sıradaki Erikli Su ve Meşrubat Sanayi ve Ticaret A.Ş. 34 milyon 473 bin 157 liralık karlılık düzeyi ile izlerken, üretimden satışlara göre 201. sıradaki Yozgat İşçi Birliği İnşaat Malzemeleri Ticaret ve Sanayi A.Ş (YİBİTAŞ) 30 milyon 529 bin 218 lira ile karlılıkta üçüncü oldu.

İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu kapsamındakilerin Türkiye GSYİH'sı içindeki payı 2007'de yüzde 0,8 iken, bu rakam 2008 yılında yüzde 0,9'a yükseldi. Böylelikle 2008'de 1.000 büyük sanayi kuruluşunun yarattığı üretici fiyatlarıyla brüt katma değerin Türkiye GSYİH'sı içindeki payı yüzde 9,3 oldu. Bu değer, 2007 yılında yüzde 10,1 ile karşılaştırıldığında 1.000 büyük sanayi kuruluşunun ülke ekonomisindeki ağırlığının 0,8 puan azaldığı dikkat çekiyor.

2008'de İkinci 500 kapsamında yer alan ilk 10 kuruluşun 5'i 2007 yılında Birinci 500 arasında yer alırken, 2008'de bu kuruluşlar İkinci 500'e geriledi. Söz konusu 5 kuruluştan 2'si tekstil sektöründe faaliyet gösteriyor.

Sıralamada üretimden satışlar arasındaki farklar küçük

İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında ilk sıralarda yer alan kuruluşların yıllar itibariyle Birinci 500'de "görülmeyen boyutlarda" çok farklı sıralarda yer aldığı dikkat çekerken, İkinci 500'deki kuruluşların çok farklı sıralarda yer alması, kuruluşların üretimden satışları arasındaki farklarının küçük olmasından kaynaklanıyor.

Rapora göre, sıralamada üretimden satışlara göre birinci olan Ulusoy Un Sanayi 2007 yılında 177. sırada, 2008'de ikinci olan Selçuk İplik 2007'de ilk 500 içinde 478. sırada, dördüncü olan Norm Cıvata 2007'de 57. sırada, beşinci olan Setaş Kimya ise 86. sırada yer almıştı. Yine üretimden satışlar sıralamasında 2008'de 6. sıradaki Kipaş Denim İşletmeleri A.Ş. 2007'de 156. sırada, 7. sıradaki Seval Kablo Aydınlatma Cihazları İth. İhr. San. ve Tic. A.Ş. 2007'de 220. sırada, 2008'de 11. sıradaki Memişoğlu Tarım Ürünleri Tic. Ltd. Şti. 2007'de 285. sırada, 13. sıradaki Linde Gaz A.Ş. ise 2007'de 336. sırada bulunuyordu.

Ulusoy Un San. ve Tic. A.Ş.'nin, 2007'den 2008'e sıralamada 176 sıra birden atladığı dikkat çekiyor.

Opet 16. sırada yer aldı

Üretimden satışlara göre yapılan sıralamada 1.000 büyük kuruluş arasına ilk kez 2008'de giren Opet Petrolcülük A.Ş., "ticari faaliyetlerinin çok büyük boyutta olması ve ödenen dolaylı vergilerinin çok yüksek düzeylerde olması" dolayısıyla üretici fiyatlarıyla yaratılan brüt katma değerde ilk sırada, üretimden satışlar sıralamasında ise 16. sırada yer aldı.

Üretici fiyatlarıyla yaratılan brüt katma değerde ikinci sırayı 2007'de ilk sırada olan Türk Tuborg Bira ve Malt San. A.Ş., üçüncü sırayı ise Nitromak-Dnx Kimya San. A.Ş. aldı.

2008 yılında İkinci 500'ün ihracat sıralamasında, brüt katma değerde de birinci olan Opet Petrolcülük A.Ş. ilk sırada yer alırken, ikinci sıradaki kuruluş Dedeman Madencilik San. ve Tic. A.Ş., üçüncü sıradaki kuruluş ise Arbel Bakliyat Hububat San. ve Tic. A.Ş. oldu.

2007'de ilk 500'deki 37 kuruluş ikinci 500'e geriledi

İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu kapsamında 2007'de 495 olan özel kuruluş sayısı 2008'de 496'ya çıktı. Buna karşılık kamu kuruluşların sayısı 5'ten 4'e geriledi.

2007'de Birinci 500 kapsamında yer alan 37 kuruluş 2008'de ikinci 500 Kuruluş kapsamına gerilerken, 2007'de İkinci 500'de yer alan 365 kuruluş 2008'de yine İkinci 500 kapsamında yer aldı, 98 kuruluş ise 2007'deki 1.000 kuruluşun dışından 2008'de sıralamaya girebilmeyi başardı.

İkinci 500'de üretimden satışlardaki sabit artışlara bakıldığında 2007'de sabit fiyatlarla yüzde 7,6 oranında artan üretimden satışların 2008'de yüzde 2,2 oranında küçüldüğü görülüyor. İkinci 500'de satış hasılatı, cari fiyatlarla 2007'de yüzde 10,3 artarken, 2008'de yüzde 7,5 ile daha küçük düzeyde artış gösterdi.

2008 yılında ikinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sonuçları, gerek satış hasılatı, gerekse üretimden satışlar açısından Birinci 500 sonuçlarına göre daha "olumsuz bir gelişme" gösterdi.

İkinci 500'de ihracat artışı 2007'de dolar bazında yüzde 24,6 iken, 2008'de yüzde 14,9'a geriledi.

İSO İkinci 500'de yer alan kuruluşların 119'u olan yüzde 23,8'i dokuma, giyim eşyası, deri ve ayakkabı sanayinde faaliyet gösterirken, istihdamın yüzde 38,7'si, yaratılan katma değerin yüzde 18,7'si ve ihracatın yüzde 29,4'ü bu sektörler tarafından gerçekleştirildi.

İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu kapsamında yer alan 288 kuruluş, çalışan sayısı 250'nin üzerinde olduğu için büyük ölçekli işletme niteliğine sahip olarak değerlendirildi.

Dönem zararı yüzde 150,4 oranında arttı

Rapora göre, İkinci 500 kapsamında vergi öncesi dönem karı 2007'de yüzde 36 oranında artarken, 2008 yılında yüzde 16,5 azaldı. Özel kuruluşlarda 2007'de yüzde 37,1 oranında artan vergi öncesi dönem karı 2008'de yüzde 17 küçüldü.

2008'de vergi öncesi dönem zararında ise önemli artış yaşandı. 2007'de İkinci 500 genelinde dönem zararı yüzde 32,3 oranında küçülürken, 2008 yılında yüzde 150,4 oranında artış gösterdi. Özel kuruluşlarda 2007'de yüzde 47,1 oranında küçülen dönem zararında, 2008'de yüzde 319,2 düzeyinde "oldukça yüksek" oranlı bir artış yaşandı.

Vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamında ise 2007'de İkinci 500 genelinde yüzde 98,2 olan artış 2008'de yüzde 68,4'lük azalışa dönüştü.

Toplam borçlar yüzde 14,3 arttı

İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışması sonuçlarına göre, 2007'de yüzde 4,9 oranında artış gösteren toplam borçlar 2008'de yüzde 14,3 oranında arttı. 2008'de kısa vadeli borçlar İkinci 500 genelinde ve özel kuruluşlarda yüzde 16,2 oranında artarken, uzun vadeli borçlar İkinci 500 genelinde yüzde 8,8, özel kuruluşlarda yüzde 8,9 oranında büyüdü.

Öz kaynaklar İkinci 500 genelinde 2007 yılında yüzde 13,2 artarken, 2008 yılında kuruluşların kaynak yaratamaması nedeniyle sadece yüzde 0,6 oranında büyüdü. 2007 yılında yüzde 1,7 oranında artan ödenen faizler, 2008'de yüzde 53,8 ile "oldukça yüksek oranda" arttı.

İkinci 500'de yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı 2007'de 68 iken bu rakam 2008'de 70'e yükseldi. 2008'de İSO üyesi kuruluşların sayısı ise 16 adet azalarak 193'e geriledi.