'Yeni eşik değer’ öncekinin üçte biri oldu

Mehmet KAYA

ANKARA - Kamu ihalelerinde sıklıkla tartışma konusu olan “aşırı düşük tekliflere” yönelik, mal ve hizmet alımı ile yapım ihale uygulama yönetmeliklerinde değişiklik yapıldı. DÜNYA, daha önce yargı kararıyla “aşırı düşük tekliflerin idare tarafından sorgulanması gerekliliğinin” oluştuğunu duyurmuştu. Bu kez yönetmeliklerde idarelere “aşırı düşük tekliflerle” karşılaşıldığında, eşik değerin üçte biri tutarına bağlı olarak hareket zorunluluğu getirdi. DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulunan ve daha önceki yargı kararlarının oluşmasını sağlayan davaları açan Avukat Melih Akkurt, düzenlemenin, inceleme zorunluluğunu genişletmesi açısından olumlu olduğunu belirtti.

Yönetmelik değişikliğinde, aşırı düşük tekliflere karşı idareye-ihale komisyonuna; “inceleme yapma”, “ihaleyi verme” ve “teklifi reddetmeden” olmak üzere üç tür hareket yetkisi uygulaması sürdürüldü ama bunlara yeni bir eşik değer kriteri getirildi.

Buna göre, ihale tutarının, eşik değerin üçte birine kadar olması ya da aşması halinde idare farklı yollara gidebilecek. Yönetmelikle getirilen kriterler şöyle:

• İhale tutarı, eşik değerin üçte birinden fazla ise:

İhale komisyonu kesinlikle teklif sahibinden teklifine ilişkin detay bilgiler isteyerek taahhüdünü nasıl yerine getireceğine dair inceleme yapacak.
Bu tür bir incelemede, yapım yönteminin ekonomikliği, seçilen teknik çözümlerinin sağlayacağı avantajlar, teklif edilen işin özgünlüğü kriterler başta olmak üzere detay bilgiler incelenecek. İdare-ihale komisyonu bu açıklamaları yeterli bulmazsa teklif reddedilecek.

• İhale tutarı eşik değerin üçte birine kadar ve sağlık-afet-güvenlik ile ilgili ise:

İhale, sağlık, güvenlik, afet gibi bir durumla ilgili veya savunma konusundaysa ve ihale türü açık veya pazarlık usulü ise ihale komisyonu-idare sayılan üç yoldan birini kullanmak kaydıyla ihaleyi sonuçlandırma konusunda yetkili olacak. Bu ihaleler, Kamu İhale Kanunu’nun 21. maddesinin b ve c bentlerinde tarif ediliyor.

• İhale tutarı eşik değerin üçte birine kadar ve ivedi özel durumlar söz konusuysa:

Yönetmelikle bu kapsamdaki ihalelerde inceleme olmaksızın ihaleyi en düşük teklif verene verme yöntemi kullanılması zorunlu hale getirildi. Eğer ihale, açık ve belli istekliler arasında yapıldı ve teklif alınamadıysa (Kamu İhale Kanunu 21. maddesi (a) bendi), ar-ge süreci gerektiren ve seri üretimi olmayan bir durumsa (Kamu İhale Kanunu 21. maddesi (d) bendi) veya özgün nitelikli ve karmaşık olması nedeniyle teknik mali özelliklerin tam net olarak sunulamadığı durumlarda ihale aşırı düşük olup-olmadığına bakılmaksızın en düşük teklif verene verilecek.
Yönetmelikte, henüz yayınlanmayan ancak hazırlandığı anlaşılan yeni bir istisna grubuna da atıf yapıldı. Bu kapsamda, Kamu İhale Kurumu, “aşırı düşük teklif sorgulaması yapılamayacak alımlar” listesi yayınlayacak. Bu liste yayınlandığında, sorgulama yapılmaksızın ihalede en düşük teklifi veren ihaleyi almış sayılacak. 

Avukat Melih Akkurt: Kapsam genişledi 

Aşırı düşük tekliflerin sorgulanması gerekliliğine dair yargı kararlarının oluştuğu davaları açan Avukat Melih Akkurt, DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, “eşik değerin üçte biri” kriterinin, bir hesaplamaya dayalı olarak ortaya çıktığını düşünmediğini, bu konuda bir idari kural oluşturmak için ihale niteliklerine bağlı olarak oluşturulduğunu düşündüğünü söyledi. Zorunlu olarak inceleme yapılmasını gerektiren ihale sayısının artacak olduğunu belirten Akkurt, bu şartların ihale dokümanına konulması şartının de getirildiğini, uyuşmazlıkları belirli bir oranda çözmeye etki edecek bir görüntü doğduğunu kaydetti. 

Serbest muhasebecilere yeni yetki 

Öte yandan, mal alımı, danışmanlık hizmet alımı, hizmet alımı ihalelerinde, isteklilerden bilanço ve diğer mali belgeler istendiğinde bu belgeleri yeminli mali müşavirler ve serbest muhasebesi mali müşavirlerin onayıyla verilmesi uygulamasına “serbest muhasebeciler” de eklendi. Serbest muhasebeciler de bu belgeleri imzalayabilecek.

Eşik değer, ihalenin seyrini belirliyor

Kamu İhale Kanunu’na göre, her yıl belirlenen bir tutarın altındaki ve üstündeki ihaleler farklı kurallara göre yapılabiliyor. Bu kurallar, uygulama ve niteliğe ilişkin çok farklı düzenlemelere sahip. En önemli ayrım, eşik değerin altındaki ihalelere yabancı isteklilerin katılmasına sınır getirilebiliyor veya yerli katılımcıya zorunlu olarak yüzde 15 fiyat avantajı sağlanıyor. 2015 yılında uygulanan eşik değerler ve bunların üçte biri tutarı şöyle: Mal-Hizmet Alımları (Genel Bütçeli Kuruluşlar): 923 bin 721 TL. 1/3’ü: 307 bin 907 TL

Mal-Hizmet Alımları (Diğer İdareler): 1 milyon 539 bin 538 TL. 1/3’ü: 513 bin 179 Yapım İşleri: 33 milyon 870 bin 025 TL. 1/3’ü: 1 milyon 129 bin 8 TL. Aşırı düşük teklif ve “sınır değer”: İhalelerde, idare tarafından ihale öncesi verilen yaklaşık bedel ile ihaleye katılanların tekliflerinin bir formül kapsamında ortalamasına bağlı yapılan hesaplamayla ortaya çıkan tutara “sınır değer” adı veriliyor. Belirlenen sınır değerin altındaki teklifler de “aşırı düşük teklif ” sınıfına giriyor.