'Zeytin varsa hayat var'
11.Ayvalık Uluslararası Zeytin Hasat Günleri kapsamında yapılan etkinliklerde zeytin ve zeytinyağı sektörünün sorunları ve hedefleri ele alındı.
Ali Ekber YILDIRIM
AYVALIK - Zeytin hasadı başladı. Ayvalık Ticaret Odası’nın Ayvalık Belediyesi ve Ayvalık Ziraat Odası ile ortaklaşa düzenlediği “11.Ayvalık Uluslararası Zeytin Hasat Günleri” nin bu yılki ana teması “Zeytin Varsa Hayat Var” olarak belirlendi. Ayvalık Zeytin Hasat Günleri kapsamında düzenlenen panelde zeytinciliğin tarihi, güncel sorunlar ve hedefl er ele alındı. Gazeteci Nedim Atilla’nın yönettiği panelde Türkiye’nin zeytin üreticisi ülkeler arasında yer almasına rağmen bu potansiyeli yeterince değerlendiremediği ifade edildi.
Ayvalık Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Kantarcı zeytincilikte 3 önemli sorun olduğunu belirterek şunları söyledi: “Son yıllarda zeytinyağı üretimi ortalama 140-150 bin ton seviyelerinde. Bu üretimde Ayvalık’ın payı 5-6 bin ton. Ayvalık naturel sızma zeytinyağı ise bin ton civarında. Geçtiğimiz 10 yılda gördük ki, Ayvalık etiketi ile satılan yağlar Ayvalık yağı değil. Bunu önlemek için 2007’de Ayvalık Zeytinyağı’na coğrafi işaret aldık. 2012’de ise zeytinyağı analiz laboratuvarımızı açtık.”
Sektörün 3 sorunu
Zeytincilikte 3 önemli sorun olduğunu vurgulayan Kantarcı, “Merdivenaltı, markasız üretilen ve pet şişelerde yol kenarlarında satılan zeytinyağı sektörde haksız rekabete neden oluyor. Ayrıca, tüketicilerin gerçek sızma zeytinyağlarına ulaşması da zorlaşıyor. Yapılan analizlerde bu yağların büyük ölçüde karışım yağ olduğu ortaya çıktı. İkinci önemli sorun tağşiş. Zeytinyağına başka yağların karıştırılması nedeniyle yine haksız rekabet yaşanıyor. Tüketicinin gerçek ürüne ulaşması engelleniyor. Kamu spotları ile tüketici uyarılmalı. Ayrıca, denetimler artırılarak cezaların caydırıcı olması sağlanmalı. Üçüncüsü de, her yıl 3-4 milyon yeni zeytin ağacı dikiliyor. Her yıl artacak zeytinyağı üretiminin sorun olmaması için tüketimi artırıcı çalışmalar yapılmalı” dedi.
Akdeniz Diyeti Forumu’na davet var
Panele konuşmacı olarak katılan Akdeniz Zeytinci Şehirler Birliği İtalya Başkanı Enrico Lupi de Akdeniz diyeti ile ülkeleri önce kültürle sonra zeytinyağı ihracatı ile fethetmeyi hedefl ediklerini belirterek, Türkiye’nin 8. ülke olarak Akdeniz Diyeti Forumu’na katılmasını teklif etti. İtalya, İspanya, Yunanistan, Fas, Hırvatistan, Portekiz ve Kıbrıs’ın Akdeniz Diyeti Forumu’na üye olduğunu anımsatan Lupi, “Türkiye, Akdeniz havzasında yer alan bir ülke. Hayat tarzı da Akdeniz diyeti hayat tarzı ile aynı. Birçok ülke bu foruma aday olmak istiyor. Ama Türkiye’nin önceliği var. Bu fırsatı değerlendirmeli. Kişi başına 5 litrelik hedefinizi gerçekleştirmeniz de daha kolay olur. Dünya sıvı yağ tüketim piyasasında zeytinyağının payı sadece %3. Zeytinyağını hiç tanımayan ve tüketmeyen toplumlar var. Zeytinyağı üreten ülkeler arasında bir rekabet yok. Çatışma yok. Çünkü pazar doymuş bir pazar değil. Üretici ülkeler kültür temelinde birleşmeli ve zeytinyağı kültürünü ihraç etmeli. Ülkeler kapasiteleri oranında zeytinyağı ihraç etmeli” diye konuştu.
Zeytine demokrasi benzetmesi
Prof. Dr. İlber Ortaylı ise konuşmasında zeytin ve demokrasi arasındaki benzerliğe dikkat çekerek şunları söyledi: “Zeytin dünyada belli bir bölgede yetişiyor: Bu bölge çok küçük bir bölge. Demokrasi de zeytin gibi her yerde olmuyor. Zeytin, bütün medeniyetlerin kutsadığı bir ürün. Mitolojide yeri var. Türkiye zeytin ülkesi. Zeytinyağı tüketimi 800 gramdan 2 litreye çıktı diye iftihar edilecek bir durum değil. Benim çocukluğumda bütün Marmara çevresi zeytinlikti. Fakat bu zeytinlikler tahrip edilerek imara açıldı. Ben talebe iken Amerika’da zeytinden bahsedildiğinde Amerikan entelektüelleri bile zeytin için ansiklopediye bakardı. Bugün Amerika zeytinyağı tüketicisi ülke oldu. Roma döneminden bu yana dönüme 10-11-12 zeytin ağacı dikiliyor. Fakat bugüne geldiğimizde bazı aklıeveller çıkıp dönüme 18 ağaç dikiyor. On bin yıldır herkes aptaldı. Bu aklıeveller yeni yöntem keşfetti. Bu da zeytinciliğin tahribatıdır ve büyük zarar veriyor.”
Almanya’dan toplantıya katılan Zeytin Tarihçisi Dr. Horst Schafer Schuchardt da zeytinciliğin tarihini anlatarak, binlerce yıllık bir ağaç olan zeytinin insanlık için en kutsal ağaç olduğunu söyledi. Ayrıca Ayvalık Zeytin Hasat Günleri kapsamında kurulan “Zeytinyağı Pazarı”nda zeytinyağı üreticileri yılın ilk hasadını yapıp erken hasat zeytinyağlarını ziyaretçilerin beğenisine sundu.
Zeytinyağı ve sabunla UNESCO’ya aday
Ayvalık Belediye Başkanı Rahmi Gençer 11 yıl önce zeytin hasat günlerini ilk kez düzenlediklerinde Türkiye’de kişi başına zeytinyağı tüketiminin 800 gram olduğunu hatırlatarak bugün 2 litreye kadar ulaşıldığını söyledi. Hedefin 5 litre olduğunu belirten Gençer, Ayvalık’ın zeytinyağı ve sabun kültürü ile UNESCO Kültür mirası kapsamına alınması için başvuru yapacaklarını söyledi.