10 yılda 114 milyar dolar kaynak dışarıya aktarıldı

 

DÜNYA - Son 10 yılda, dış kredilere ödenen faizler, yabancıların Türkiye'deki doğrudan yatırımlardan kar transferleri, sıcak para fonların hisse senedi, DİBS gibi araçlara park etmiş portföy yatırımlarından elde ederek ülkelerine aktardıkları kazançlar ve Türkiye'de çalışan yabancıların aldığı ücret ve primlerden aktarmalar yoluyla yurtdışına gerçekleşen toplam kaynak transferi miktarı 114.2 milyar dolara ulaştı. 
 

DÜNYA'nın, Merkez Bankası'nın ödemeler dengesi verilerinden yaptığı hesaplamaya göre 2012'de Türkiye'de doğrudan ve portföy yatırımı bulunan yabancı yatırımcılar ve Türkiye'ye borç veren kreditörler için karlı bir yıl oldu.

İşte o transferler:
 

1 - Faiz transferi 11.8 milyar dolar
 

Kullanılan krediler dolayısıyla geçen yıl yurtdışına 5 milyar 708 milyon dolar faiz ödemesi gerçekleştirildi. Yabancılar geçen yıl, borsa ile tahvil, bono gibi araçlara dayalı portföy yatırımlarından elde ettikleri getirilerden de 3 milyar 654 milyon dolarlık transfer gerçekleştirdi. 2012'de, yurtdışı yerleşiklerin Türkiye'deki doğrudan yatırımlarından yaptıkları kar transferi 2 milyar 192 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Türkiye'de çalışan yabancıların elde ettikleri maaş ve primlerden ülkelerine yaptıkları yıllık transfer de 255 milyon dolara yükseldi. Böylece, yabancı yatırımcıların Türkiye'den elde edip ülkelerine aktardıkları kar, kazanç ve ücret geliri ile yabancı kreditörlere ödenen borç faizlerinin geçen yılki toplam tutarı 11 milyar 809 milyon dolara ulaştı. 2011'e göre dış borç faiz ödemesi yüzde 8.1, sıcak para kazancından transferler yüzde 8, ücret ve primlerden transferler de yüzde 24.4 artarken, doğrudan yatırımlardaki kar transferi ise yüzde 25 azaldı.  

 

2 - Önceki 10 yılın transferi % 107 aşıldı 
 

2012 ile birlikte son on yılda faiz, kar, rant, ücret ve benzeri nitelikte yurtdışına kaynak transferi 114.2 milyar dolara ulaştı. Söz konusu tutar, önceki on yıllık dönemdekini ikiye katladı. 1993-2002 döneminde büyük bölümü kredi faizi olmak üzere toplam 55.1 milyar dolarlık transfer gerçekleşmişti. 2003-2012 döneminde transfer tutarı önceki on yıla göre yüzde 107 artış gösterdi. 

 

3 - Son 3 yılın en yüksek faiz ödemesi
 

2003-2012 döneminde gerçekleşen toplam kaynak transferinin 60.2 milyar dolarını, portföy yatırımı niteliğindeki tahvil, bono gibi borçlanma kağıtlarına ödenen hariç olmak üzere yabancıların Türkiye'ye açtıkları kredilere ödenen faizler oluşturdu. On yıllık dönemlere göre dış kredilere ödenen faizlerde yüzde 49 artış oldu. 1993-2002 döneminde dış kredilere 40.5 milyar dolar faiz ödenmişti. Faiz ödemelerinin 2002'de 4.4 milyar dolar olan yıllık tutarı, 2005'te 5 milyar doları, 2006 yılında 6 milyar doları, 2007'de 7 milyar doları aştı, 2008'de 8.7 milyar dolarla tüm yılların rekorunu kırdı. Dış kredilere ödenen faizler 2009 yılında 7.4 milyar, 2010'da 5.5 milyar ve 2011'de 5.3 milyar dolara geriledi. 2012 yılında gerçekleşen 5.7 milyar dolarlık faiz ödemesi, son üç yılın en yüksek tutarını oluşturdu.
 

 

Doğrudan yatırımlardan kar transferleri son on yıllık dönemde önceki on yıla göre yüzde 636 artış gösterdi. Ancak bu artış aynı dönemdeki doğrudan yatırım girişlerindeki yüzde 900'e yaklaşan artışın yanında düşük kaldı. 1993-2002 döneminde 12.9 milyar dolar olan; şirketlerin dış ortaktan kredi kullanımları ve yabancıların gayrimenkul alımları dahil toplam doğrudan yabancı sermaye girişi, 2003-2012 döneminde yüzde 880 artışla 126.7 milyar dolara ulaştı. On yıllık dönemlere göre sıcak para yatırımlarından yapılan transferler ise yüzde 175 oranında bir artış gösterdi. 

 

2003-2012'yi kapsayan son on yıllık dönemde; Türkiye'de doğrudan yatırımı bulanan yabancı yatırımcılar yaklaşık 20 milyar dolar kar transferi gerçekleştirirken, sıcak para olarak adlandırılan kısa vadeli spekülatif yabancı sermayenin portföy yatırımlarından elde ederek yurt dışına aktardığı tutar 32.7 milyar dolara ulaştı. Son on yılda doğrudan yatırımlardan kar transferi, aynı dönemde ortaktan kredi kullanımı ve taşınmaz alımları da dahil toplam doğrudan yatırım girişinin yüzde 16'sı düzeyinde gerçekleşirken, portföy yatırımlarından yapılan transferler ise bu dönemdeki toplam 118.3 milyar dolarlık girişin yüzde 28'ine ulaştı. Buna göre parayla para kazanmak için gelen ve Borsa ve kamu kağıtlarına yatırım yapan sıcak paracılar, Türkiye'de katma değer yaratan, istihdamı artıran ve cari açığı küçülten "doğrudan yatırımlar"ı gerçekleştiren yabancı yatırımcılardan daha karlı çıktı.